Sağlık Eğitimleri

Sağlık

https://video.neoskola.net/1738478961696.srt

Baş ağrısı hastalıkları, dünyada en sık görülen sinir sistemi hastalıklarıdır. Dünyada migren sıklığı %14 olarak belirlenmiştir. Kadınlarda migren görülme sıklığı %17 iken erkeklerde bu oran %8’dir.

Ayda 15 gün ve üstünde 3 aydan daha uzun süre baş ağrısı çekme durumuna kronik baş ağrısı denir.. Dünyada kronik baş ağrısının görülme sıklığı %4.6’dır.

Birincil baş ağrılarında hastalığın kendisi baş ağrısıdır ve doğru tanı ile tedavi edilebilir. İkincil baş ağrılarında ise baş ağrısı, mevcut hastalığın bir uyarıcı bulgusudur. Bu durumda hastanın daha önce yaşamadığı baş ağrılarının ortaya çıkması ileri tetkiklerin yapılmasını gerektirir.
Baş ağrısında ağrının kaynağı beyin dokusu değildir. Beyinde bulunan venöz sinüsler, beyin zarları, büyük damarlarının başlangıç kısımları, beşinci, yedinci, dokuzuncu ve onuncu kraniyal sinir çiftleri, servikal (boyun) sinirleri ağrı alıcıları taşırlar.  


https://video.neoskola.net/1738478961451.srt

Bu eğitimde sizlerle baş ağrısı hastalıklarını konuşacağız.

Baş ağrısı, insanoğlunun en sık görülen şikayetlerinden biri.

Eğitimin içeriği içinde ağırlıklı olarak migren ve migren tedavisinden bahsedeceğim.

Türkiye'de 13 milyon migren hastası var.

Siz ya da yakınlarınızdan birisi migren hastasıysa

bu eğitimde aradığınız soruların cevaplarını bulacaksınız.

Öncelikle baş ağrısı hastalıkları sık görülen hastalıklar mıdır?

Google'ı baş ağrısı ya da migren title'ını kullanarak araştırdığınızda

8 milyondan fazla sonuç verdiğini göreceksiniz.

Baş ağrısı hastalıkları gerçekten bütün dünyada en sık görülen sinir sistemi hastalıkları.

Yapılan bilimsel çalışmalar baş ağrısı hastalıklarının sıklığı konusunda

Migrenin sıklığına baktığımızda dünyada migrenin sıklığının yüzde 14 olduğunu görüyoruz.

Kadın ve erkek dağılımı ise biraz daha farklı.

Kadınlarda migrenin görülme sıklığı yüzde 17.

Erkeklerde ise yüzde 8 olarak bildiriliyor.

Gerilim tip baş ağrısına baktığımızda gerilim tip baş ağrısının yüzde 24 görüldüğünü fark ediyoruz.

Ve kadın erkek ayrımının ise migrendeki kadar belirgin olmadığı bildiriliyor.

Kadınlarda yüzde 24 görülürken erkeklerde ise yüzde 22 gibi bir oran veriliyor.

İlginç olan şu ki kronik baş ağrısı dediğimiz yani ayda 15 gün ve üstünde baş ağrısı çeken

kişilerin dünyadaki görülme sıklığına baktığımızda bu oranın yüzde 4.6 olduğunu görüyoruz.

Düşünsenize bütün dünya nüfusunun yüzde 4.6'sı ayda 15 gün ve üstünde baş ağrısı çekiyor.

Türkiye çalışmasına baktığımızda 2022 yılında yayınlanan son Türkiye prevalence çalışması

migrenin görülme sıklığının yüzde 16.4 olduğunu söylüyor.

Yani 100 kişiden 16'sı migrenden muzdarip.

Kadın erkek farkına baktığımızda bizim ülkemizde kadınlarda migrenin görülme sıklığının yüzde 22.5

Erkeklerde ise yine dünya popülasyonu ile uyumlu olarak yüzde 8 olduğunu görüyoruz.

Yani buradan da anlaşıldığı üzere migren ağırlıklı olarak kadın cinsiyeti daha fazla etkileyen bir hastalık gibi gözüküyor.

Peki baş ağrısı hastalıklarının tanısını nasıl koyuyoruz?

Baş ağrısı hastalıklarının tanısı Dünya Baş Ağrısı Örgütü'nün

Uluslararası Baş Ağrısı Hastalıkları Sınıflaması'ndaki tanık kriterlerini bilen bir hekim tarafından klinik olarak konuluyor.

Baş ağrısı hastalıklarını 3'e ayırarak inceliyor bu Uluslararası Baş Ağrısı Hastalıkları Sınıflaması.

Birinci il baş ağrıları, ikinci il baş ağrıları, kraniyen nöropatiler ve yüz ağrıları.

Uluslararası Baş Ağrısı Hastalıkları Sınıflaması Dünya Baş Ağrısı Örgütü tarafından ilk olarak 1988 yılında yayınlandı.

Bu sınıflamanın amacı hastaları ortak bir dille tanıyabilmek, bilimsel çalışmalara doğru kriterlerle tanık konulmuş hastaları dahil edebilmek ve onları tedavi edebilmekti.

Geçen yıllar içinde 2004 yılında ve 2018 yılında Uluslararası Baş Ağrısı Hastalıkları Sınıflaması güncellendi.

Uluslararası Baş Ağrısı Hastalıkları Sınıflaması baş ağrısı hastalıklarını 3 ana başlığa ayırarak inceliyor.

Bunlardan birincisi birinci il baş ağrıları.

Birinci baş ağrıları derken şunu anlıyoruz aslında hastalığın kendisinin baş ağrısı olduğu, yani baş ağrısıyla seyreden bir hastalık olduğu,

yani migren gibi, gerilim tip baş ağrısı gibi bir görüntüleme yaptığımızda herhangi bir patoloji bulmadığımız, tanıyı klinik olarak koyduğumuz ve genel olarak doğru tanıyı koyduğumuzda tedavi edebileceğimiz hastalıkları sınıflamak için kullanıyoruz birinci il baş ağrılarını.

İkinci il baş ağrıları dediğimizde ise baş ağrısı uyarıcı bir belirti demek.

Yani baş ağrısı mevcut hastalığın sadece bir uyarıcı bulgusu.

Bunun altında başka bir hastalık var ve başka ek bulgular da var.

Dolayısıyla bu hastaları hızla tanıyıp ek tetkikler yaparak hastanın bu hastalık nedeniyle istenmeyen sonuçlara katlanmasını engellememiz gerekiyor.

Uluslararası baş ağrısı hastalıkları sınıflamasında üçüncü bölümde kraniyel nöropatiler ve yüz ağrıları.

Bu grupta da en sık karşımıza çıkan hastalık trigeminal nevraji.

Baş ağrısı şikayetiyle gelen bir hastayla konuşurken anamnezde yani hikayeyi alırken sorduğumuz birçok soru var.

Baş ağrısı hastalığının ne zaman başladığını, ne kadar süredir devam ettiğini, ne sıklıklı olduğunu, aralıklarla mı yoksa süreyen mi olduğunu, ağrılığın tipini, lokasyonunu, eşlik eden bulguları.

Örneğin bulantı, kusma, ışık, sese, kokuya karşı hassasiyet olup olmadığını, fiziksel aktiviteyle kötüleşip kötüleşmediğini, ağrı kesicilere ya da migrençin spesifik ilaçlara cevap verip vermediğini soruyoruz.

Ama bunun ötesinde öyküyü alırken en çok dikkat ettiğimiz hastanın anlattığı hikayede bir kırmızı bayrak olup olmaması.

İkinci baş ağrılarında bir takım uyarıcı öyküde bir takım uyarıcı belirtiler oluyor. Bunlara kırmızı bayraklar diyoruz.

Hastanın tanımadığı, daha önce yaşamadığı bir baş ağrısı gerçekten bizim için ileri tetkik yaptırmayı gerektiriyor.

Hastanın 50 yaşından sonra ortaya çıkan bir baş ağrısı varsa bu da ileri tetkiki gerektiriyor.

Hasta gebe ise, eforla baş ağrısı ortaya çıkıyorsa, seksüel aktivite sonrasında baş ağrısı ortaya çıkıyorsa bunların hepsi bizim için uyarıcı belirtiler.

Ve bu hastalara hızla görüntüleme ya da ileri tetkikler yaptırarak altta yatan başka bir ikinci baş ağrısı sebebi var mı bunu bulmaya çalışıyoruz.

Peki başımız ağrırken ağrıyan yer beynimiz mi sizce?

Yapılan uyanık cerrahi ameliyatları var. Youtube'a girerseniz bunları izleyebilirsiniz.

Kritik alanlarda bir tümör ya da yer kaplayan bir oluşum olduğunda uyanık cerrahi yapılabiliyor.

Ve bu uyanık cerrahide beyin cerrahi hastanın beynini rahatlıkla kesebiliyor ya da koterle yakabiliyor.

Dolayısıyla anlaşılan o ki başımız ağrıdığında ağrının kaynağı beyin dokumuz değil.

Bir kere venüs sinüsler denilen toplar damarlarının genişlediği alanlar var beynimizde.

Bu alanlarda ağrıya duyarlı reseptörler, alıcılar var. Bunlar ağrının kaynağı olabiliyor.

Onun dışında ağrıyı taşıyan bir takım kraniyel sinirler var.

Beyinde bir takım fonksiyonları olan sinirler bunlar.

Ve ağrı lifleri de taşıyorlar. Bunlar eğer gerildiğinde ya da herhangi bir şekilde irite olduğunda ağrıya sebep olabiliyorlar.

Büyük atar damarlarının genişlediği alanlarda yine ağrıya duyarlı reseptörler, alıcılar var.

Bunun dışında sinüslerimiz yine bir ağrı kaynağı olabiliyor.

Dişlerimiz, derimiz, derimizin altındaki alanlar ve kaslarımız da yine ağrı reseptörleri taşıdığı için bu alanların herhangi bir şekilde irite olması ağrıyı başlatabiliyor.

Dolayısıyla buradan anlıyoruz ki baş ağrısı hastalıklarında ağrıyan beynimiz değil, ağrıyı taşıyan başımızdaki ve boynumuzdaki sinirler başımızın arkasının ağrı duyusunu taşıyorlar.

Giriş

https://video.neoskola.net/1738478961276.srt

Merhabalar, ben Dr. Pınar Yanlardikmen. Ben bir nöroloji uzmanıyım. Bu eğitimde sizlerle baş ağrısı hastalıklarını konuşacağız. Baş ağrısı, insanoğlunun en sık görülen şikayetlerinden biri. Eğitimin içeriği içinde ağırlıklı olarak migren ve migren tedavisinden bahsedeceğim. Türkiye'de 13 milyon migren hastası var. Siz ya da yakınlarınızdan birisi migren hastasıysa bu eğitimde aradığınız soruların cevaplarını bulacaksınız. Öncelikle baş ağrısı hastalıkları sık görülen hastalıklar mıdır? Bununla başlamak istiyorum. Google'ı baş ağrısı ya da migren title'ını kullanarak araştırdığınızda 8 milyondan fazla sonuç verdiğini göreceksiniz. Baş ağrısı hastalıkları gerçekten bütün dünyada en sık görülen sinir sistemi hastalıkları. Yapılan bilimsel çalışmalar baş ağrısı hastalıklarının sıklığı konusunda bize oldukça önemli bilgiler veriyor. Migrenin sıklığına baktığımızda dünyada migrenin sıklığının yüzde 14 olduğunu görüyoruz. Kadın ve erkek dağılımı ise biraz daha farklı. Kadınlarda migrenin görülme sıklığı yüzde 17. Erkeklerde ise yüzde 8 olarak bildiriliyor. Gerilim tip baş ağrısına baktığımızda gerilim tip baş ağrısının yüzde 24 görüldüğünü fark ediyoruz. Ve kadın erkek ayrımının ise migrendeki kadar belirgin olmadığı bildiriliyor. Kadınlarda yüzde 24 görülürken erkeklerde ise yüzde 22 gibi bir oran veriliyor. İlginç olan şu ki kronik baş ağrısı dediğimiz yani ayda 15 gün ve üstünde baş ağrısı çeken kişilerin dünyadaki görülme sıklığına baktığımızda bu oranın yüzde 4.6 olduğunu görüyoruz. Düşünsenize bütün dünya nüfusunun yüzde 4.6'sı ayda 15 gün ve üstünde baş ağrısı çekiyor. Türkiye çalışmasına baktığımızda 2022 yılında yayınlanan son Türkiye prevalence çalışması migrenin görülme sıklığının yüzde 16.4 olduğunu söylüyor. Yani 100 kişiden 16'sı migrenden muzdarip. Kadın erkek farkına baktığımızda bizim ülkemizde kadınlarda migrenin görülme sıklığının yüzde 22.5 Erkeklerde ise yine dünya popülasyonu ile uyumlu olarak yüzde 8 olduğunu görüyoruz. Yani buradan da anlaşıldığı üzere migren ağırlıklı olarak kadın cinsiyeti daha fazla etkileyen bir hastalık gibi gözüküyor. Peki baş ağrısı hastalıklarının tanısını nasıl koyuyoruz? Baş ağrısı hastalıklarının tanısı Dünya Baş Ağrısı Örgütü'nün Uluslararası Baş Ağrısı Hastalıkları Sınıflaması'ndaki tanık kriterlerini bilen bir hekim tarafından klinik olarak konuluyor. Baş ağrısı hastalıklarını 3'e ayırarak inceliyor bu Uluslararası Baş Ağrısı Hastalıkları Sınıflaması. Birinci il baş ağrıları, ikinci il baş ağrıları, kraniyen nöropatiler ve yüz ağrıları. Uluslararası Baş Ağrısı Hastalıkları Sınıflaması Dünya Baş Ağrısı Örgütü tarafından ilk olarak 1988 yılında yayınlandı. Bu sınıflamanın amacı hastaları ortak bir dille tanıyabilmek, bilimsel çalışmalara doğru kriterlerle tanık konulmuş hastaları dahil edebilmek ve onları tedavi edebilmekti. Geçen yıllar içinde 2004 yılında ve 2018 yılında Uluslararası Baş Ağrısı Hastalıkları Sınıflaması güncellendi. Uluslararası Baş Ağrısı Hastalıkları Sınıflaması baş ağrısı hastalıklarını 3 ana başlığa ayırarak inceliyor. Bunlardan birincisi birinci il baş ağrıları. Birinci baş ağrıları derken şunu anlıyoruz aslında hastalığın kendisinin baş ağrısı olduğu, yani baş ağrısıyla seyreden bir hastalık olduğu, yani migren gibi, gerilim tip baş ağrısı gibi bir görüntüleme yaptığımızda herhangi bir patoloji bulmadığımız, tanıyı klinik olarak koyduğumuz ve genel olarak doğru tanıyı koyduğumuzda tedavi edebileceğimiz hastalıkları sınıflamak için kullanıyoruz birinci il baş ağrılarını. İkinci il baş ağrıları dediğimizde ise baş ağrısı uyarıcı bir belirti demek. Yani baş ağrısı mevcut hastalığın sadece bir uyarıcı bulgusu. Bunun altında başka bir hastalık var ve başka ek bulgular da var. Dolayısıyla bu hastaları hızla tanıyıp ek tetkikler yaparak hastanın bu hastalık nedeniyle istenmeyen sonuçlara katlanmasını engellememiz gerekiyor. Uluslararası baş ağrısı hastalıkları sınıflamasında üçüncü bölümde kraniyel nöropatiler ve yüz ağrıları. Bu grupta da en sık karşımıza çıkan hastalık trigeminal nevraji. Baş ağrısı şikayetiyle gelen bir hastayla konuşurken anamnezde yani hikayeyi alırken sorduğumuz birçok soru var. Baş ağrısı hastalığının ne zaman başladığını, ne kadar süredir devam ettiğini, ne sıklıklı olduğunu, aralıklarla mı yoksa süreyen mi olduğunu, ağrılığın tipini, lokasyonunu, eşlik eden bulguları. Örneğin bulantı, kusma, ışık, sese, kokuya karşı hassasiyet olup olmadığını, fiziksel aktiviteyle kötüleşip kötüleşmediğini, ağrı kesicilere ya da migrençin spesifik ilaçlara cevap verip vermediğini soruyoruz. Ama bunun ötesinde öyküyü alırken en çok dikkat ettiğimiz hastanın anlattığı hikayede bir kırmızı bayrak olup olmaması. İkinci baş ağrılarında bir takım uyarıcı öyküde bir takım uyarıcı belirtiler oluyor. Bunlara kırmızı bayraklar diyoruz. Peki nedir bu kırmızı bayraklar? Hastanın tanımadığı, daha önce yaşamadığı bir baş ağrısı gerçekten bizim için ileri tetkik yaptırmayı gerektiriyor. Hastanın 50 yaşından sonra ortaya çıkan bir baş ağrısı varsa bu da ileri tetkiki gerektiriyor. Hasta gebeyse, eforla baş ağrısı ortaya çıkıyorsa, seksüel aktivite sonrasında baş ağrısı ortaya çıkıyorsa bunların hepsi bizim için uyarıcı belirtiler. Ve bu hastalara hızla görüntüleme ya da ileri tetkikler yaptırarak altta yatan başka bir ikinci baş ağrısı sebebi var mı bunu bulmaya çalışıyoruz. Peki başımız ağrırken ağrıyan yer beynimiz mi sizce? Yapılan uyanık cerrahi ameliyatları var. Youtube'a girerseniz bunları izleyebilirsiniz. Kritik alanlarda bir tümör ya da yer kaplayan bir oluşum olduğunda uyanık cerrahi yapılabiliyor. Ve bu uyanık cerrahide beyin cerrahi hastanın beynini rahatlıkla kesebiliyor ya da koterle yakabiliyor. Dolayısıyla anlaşılan o ki başımız ağrıdığında ağrının kaynağı beyin dokumuz değil. Peki neresi ağrıyor? Bir kere venüs sinüsler denilen toplar damarlarının genişlediği alanlar var beynimizde. Bu alanlarda ağrıya duyarlı reseptörler, alıcılar var. Bunlar ağrının kaynağı olabiliyor. Onun dışında ağrıyı taşıyan bir takım kraniyel sinirler var. Beyinde bir takım fonksiyonları olan sinirler bunlar. Ve ağrı lifleri de taşıyorlar. Bunlar eğer gerildiğinde ya da herhangi bir şekilde irite olduğunda ağrıya sebep olabiliyorlar. Büyük atar damarlarının genişlediği alanlarda yine ağrıya duyarlı reseptörler, alıcılar var. Bunun dışında sinüslerimiz yine bir ağrı kaynağı olabiliyor. Dişlerimiz, derimiz, derimizin altındaki alanlar ve kaslarımız da yine ağrı reseptörleri taşıdığı için bu alanların herhangi bir şekilde irite olması ağrıyı başlatabiliyor. Dolayısıyla buradan anlıyoruz ki baş ağrısı hastalıklarında ağrıyan beynimiz değil, ağrıyı taşıyan başımızdaki ve boynumuzdaki sinirler başımızın arkasının ağrı duyusunu taşıyorlar.

https://video.neoskola.net/1738479026556.srt

Kişi, kriterleri sağlayan baş ağrısı ataklarından beş tane geçirdiği zaman Uluslararası Baş Ağrısı Hastalıkları Sınıflaması’na göre migren tanısı alabilmektedir.
Migren %60 genetik, %40 epigenetik yani çevresel nedenlerle kalıtılan bir hastalıktır. Kişinin beslenmesi, uyku düzeni, stres yönetimi gibi faktörler migren geliştirme riskini etkiler. 
Migren genelde 35-40 yaş arasındaki kişilerde ve sıklıkla kadınlarda ortaya çıkar.

https://video.neoskola.net/1738479026352.srt

Şimdi birazcık migren hakkında konuşmak istiyorum çünkü migren çok sık görülen

ve gerçekten kişinin hayatında özürlülüğe neden olabilecek bir baş ağrısı hastalığı.

Migren birincil bir baş ağrısı hastalığıdır.

Yani tanısı hasta hekim görüşmesi sırasında uluslararası baş ağrısı hastalıklarının

migren için belirlenmiş tanı kriterlerinin sorgulandıktan sonra anlattığı baş ağrısının

o tanı kriterleriyle uyuşması sonrasında tanısı konulan bir hastalıktır.

Peki nedir bu uluslararası baş ağrısı hastalıklarının tanı kriterleri?

Bir migren atağı eğer hasta ilaç almamışsa ya da doğru zamanda ilaç almamışsa en az

Baş ağrısının bir takım özellikleri vardır.

Bu 4 özellikten 2 tanesinin tutması aslanı anahtarı arının bu 2 özelliğe uyması yeterli.

Baş ağrısı yarım olabilir, zonklayıcı özellik de olabilir.

Bu baş ağrısı orta ve şiddetli bir baş ağrısıdır.

Günlük yaşam aktivitelerini engeller ve fiziksel aktivite ile hastanın ağrısı

kötüleşir ve fiziksel aktiviteden kaçınmak ister.

İşte bu 4 özellikten 2 tanesinin baş ağrısı olarak hastanın anlattığı baş ağrısı

kriterlerine uyması migren tanısını destekler.

Sadece bu kadar değil migren atağı sırasında hastanın baş ağrısına eşlik eden bir takım

Hasta bulantı ve veya kusma tanımlayabilir.

Aynı zamanda ışık ve sesten rahatsız olduğunu söyler.

Migren hastaları genellikle baş ağrısı sırasında karanlık bir alana çekilerek

İşte bu baş ağrısı ataklarından 5 tane geçirdiği zaman uluslararası baş ağrısı

hastalıkları sınıflamasına göre hasta migren tanı kriterlerine uygun bir baş ağrısı

tanımladığı için migren tanısı alacaktır.

Migren %60 genetik, %40 epigenetik yani çevresel nedenlerle kalıtılan bir hastalık.

Hastanın annesinde ya da babasında birinci derece akrabalarında migren olması

migren geliştirme riskini ciddi oranda artırıyor.

Bununla ilgili %50, %75 artırıyor şeklinde yapılan çalışmalar var.

Ama %40 neden de çevresel yani epigenetik sebepler yani kişinin beslenmesi,

uyku düzeni, stres yönetimi, üzücü yaşam olaylarına maruz kalması

Yapılan bilimsel çalışmalar gösteriyor ki migren genellikle 20-40 yaşlar arasında

ve en sıklıkla da 35 yaşı ile 40 yaş arasındaki kişilerde

ve sıklıkla daha önce konuştuğumuz gibi kadınlarda ortaya çıkıyor.

Migren çocukluk döneminde başlayabiliyor.

6 yaşından itibaren erkek çocuklarda daha sık gözükürken

adet kanamasıyla, menajla birlikte kız çocuklarda daha sık olarak gözükmeye başlıyor.

Bir de uluslararası baş ağrısı hastalıkları tarafından tanımlanmış

migren öncülü bir takım hastalıklar var.

Bu hastalıklar çocuklarda gözüküyor.

Mesela baş dönmesi, aralıklı küçük baş dönmesi atakları

ya da karıt ağrısı bazen migren öncülü olarak

6 yaşın öncesindeki küçük çocuklarda ortaya çıkıp

bu çocukların eğer ailesinde migren varsa

ve bu uluslararası baş ağrısı hastalıklarının tanı kriterleriyle

ileride migren geliştirici yönünde bize fikir verebiliyor.

Migren Hakkında 

https://video.neoskola.net/1738479026137.srt

Şimdi birazcık migren hakkında konuşmak istiyorum çünkü migren çok sık görülen ve gerçekten kişinin hayatında özürlülüğe neden olabilecek bir baş ağrısı hastalığı. Migren birincil bir baş ağrısı hastalığıdır. Yani tanısı hasta hekim görüşmesi sırasında uluslararası baş ağrısı hastalıklarının migren için belirlenmiş tanı kriterlerinin sorgulandıktan sonra anlattığı baş ağrısının o tanı kriterleriyle uyuşması sonrasında tanısı konulan bir hastalıktır. Peki nedir bu uluslararası baş ağrısı hastalıklarının tanı kriterleri? Bir migren atağı eğer hasta ilaç almamışsa ya da doğru zamanda ilaç almamışsa en az 4 saat en fazla 3 gün kadar sürer. Baş ağrısının bir takım özellikleri vardır. 4 ana özellik tanımlanır. Bu 4 özellikten 2 tanesinin tutması aslanı anahtarı arının bu 2 özelliğe uyması yeterli. Nedir bunlar? Baş ağrısı yarım olabilir, zonklayıcı özellik de olabilir. Bu baş ağrısı orta ve şiddetli bir baş ağrısıdır. Günlük yaşam aktivitelerini engeller ve fiziksel aktivite ile hastanın ağrısı kötüleşir ve fiziksel aktiviteden kaçınmak ister. İşte bu 4 özellikten 2 tanesinin baş ağrısı olarak hastanın anlattığı baş ağrısı kriterlerine uyması migren tanısını destekler. Sadece bu kadar değil migren atağı sırasında hastanın baş ağrısına eşlik eden bir takım ek kriterler de vardır. Nedir bu? Hasta bulantı ve veya kusma tanımlayabilir. Aynı zamanda ışık ve sesten rahatsız olduğunu söyler. Migren hastaları genellikle baş ağrısı sırasında karanlık bir alana çekilerek istirahat etmek isterler. Hiç kıpırdamadan yatmak isterler. Uymak baş ağrısını düzeltebilir. İşte bu baş ağrısı ataklarından 5 tane geçirdiği zaman uluslararası baş ağrısı hastalıkları sınıflamasına göre hasta migren tanı kriterlerine uygun bir baş ağrısı tanımladığı için migren tanısı alacaktır. Migren %60 genetik, %40 epigenetik yani çevresel nedenlerle kalıtılan bir hastalık. Hastanın annesinde ya da babasında birinci derece akrabalarında migren olması migren geliştirme riskini ciddi oranda artırıyor. Bununla ilgili %50, %75 artırıyor şeklinde yapılan çalışmalar var. Ama %40 neden de çevresel yani epigenetik sebepler yani kişinin beslenmesi, uyku düzeni, stres yönetimi, üzücü yaşam olaylarına maruz kalması migren geliştirme riskini etkiliyor. Peki migren ne zaman ortaya çıkıyor? Yapılan bilimsel çalışmalar gösteriyor ki migren genellikle 20-40 yaşlar arasında ve en sıklıkla da 35 yaşı ile 40 yaş arasındaki kişilerde ve sıklıkla daha önce konuştuğumuz gibi kadınlarda ortaya çıkıyor. Peki çocuklarda migren olur mu sizce? Migren çocukluk döneminde başlayabiliyor. 6 yaşından itibaren erkek çocuklarda daha sık gözükürken adet kanamasıyla, menajla birlikte kız çocuklarda daha sık olarak gözükmeye başlıyor. Bir de uluslararası baş ağrısı hastalıkları tarafından tanımlanmış migren öncülü bir takım hastalıklar var. Bu hastalıklar çocuklarda gözüküyor. Ne peki bunlar? Mesela baş dönmesi, aralıklı küçük baş dönmesi atakları ya da karıt ağrısı bazen migren öncülü olarak 6 yaşın öncesindeki küçük çocuklarda ortaya çıkıp bu çocukların eğer ailesinde migren varsa ve bu uluslararası baş ağrısı hastalıklarının tanı kriterleriyle uyumlu atakları varsa ileride migren geliştirici yönünde bize fikir verebiliyor. Hoşçakalın.

https://video.neoskola.net/1738479105901.srt

Gerilim tip baş ağrısı, iki yanlı ve sıkıştırıcı özellikte bir ağrıdır. Migrenden farklı olarak daha hafiftir ve günlük yaşam aktivitelerini etkilemez. Kaynağının kaslar ve tendonlar olduğu tahmin edilmektedir.

Primer baş ağrıları altında başka bir sebep yatmayan bir ağrı grubudur. Örnek olarak öksürükle tetiklenen baş ağrısı, soğukla ortaya çıkan baş ağrısı, eksternal basıya bağlı baş ağrısı, at kuyruğu baş ağrısı, cinsel aktivite ile ortaya çıkan baş ağrısı ve egzersizle ortaya çıkan baş ağrısı verilebilir.


https://video.neoskola.net/1738479105682.srt

Sizlere bahsetmek istediğim bir diğer başarısı da gerilim tip başarısı.

Gerilim tip başarısı kimi bilimsel çalışmalarda dünyada en sık görülen başarısı olarak

bildiriliyor, kimilerinde de migren en sık görülen başarısı olarak saptanıyor.

Gerilim tip başarısı tıpkı migren gibi genellikle 30-40'lı yaşlardaki bireyleri

etkiliyor ve gerilim tip başarısının migren gibi uluslararası başarısı hastalıkları

sınıflamasından net tanı özellikleri var.

Gerilim tip başarısı sıklıkla iki yanlı bir başarısı oluyor.

Bu başarısı basınç ya da sıkıştırıcı özellikle bir başarısı oluyor.

Migrenden farklı olarak daha hafif ve orta karakterde olup günlük yaşam aktivitelerine

etkilemiyor, fiziksel aktivite ile kötüleşmiyor, bulantı ya da kusma eşlik edecekse bunlardan

sadece biri eşlik edebiliyor, ışık ya da sese hassasiyetten sadece biri oluyor.

Gerilim tip başarısı migren gibi cinsiyet ayrımı yapmıyor, hem kadınlarda hem erkeklerde

görülebiliyor ve yaşla birlikte sıklığı azalıyor.

Tıpkı migren gibi gerilim tip başarısında da uykusuzluk, mute hastalıkları yani depresyon

ve kaygı daha sık olarak gözüküyor, boyun ağrısı ve fibromiyajı sıklıkla gerilim

Gerilim tip başarısında ağrının kaynağının kaslar ve kasların yapıştığı tendonlar

Tedavisinde tıpkı migren gibi tetikleyici faktörlerin iyi analiz edilmesi ve bunların

Atak tedavisinde ağır kesiciler kullanılabiliyor, koruyucu tedavide de ağrıyı modüle eden

antidepresanlar sıklıkla gerilim tip başarısının ortadan kalkmasına yardımcı oluyor.

Sizlere biraz da diğer primer baş ağrılarından bahsetmek istiyorum.

Primer baş ağrısı bildiğiniz üzere altında başka bir sebebin yer almadığı baş ağrısıyla

klinik veren hastalıkları tanımladığımız grup.

Bunların içinde size ilginç gelebilecek bazı alt başlıklar var.

Bunlardan birincisi öksürükle tetiklenen baş ağrısı.

Bu öksürükle tetiklenen baş ağrısı bazen ikinci baş ağrısında da ortaya çıkabiliyor.

O nedenle eğer hastanın hayatında ilk defa gelişen bir öksürükle tetiklenen baş ağrısı

varsa bir kere beyinle ilgili bir görüntüleme yapılması öneriliyor.

Bir ikincisi soğukla ortaya çıkan baş ağrısı.

Burada soğuk havaya çıkmak ya da soğuk bir dondurma yemek, çok soğuk su içmek baş ağrısını

Böyle bir alt başlık da var primer baş ağrılar arasında.

Bir diğer baş ağrısı korona sonrası hepimizin çoğumuzun diyelim sıklıkla yaşamak zorunda

kaldığımız maskelere bağlı baş ağrısı yani dışarıdan eksternel basıya bağlı baş ağrısı.

Bunların içinde bazen gözlük takmak, dar bir bere giymek, kafayı sıkıştıran bir

kask takmak gibi nedenler de baş ağrısını tetikleyebiliyor.

Bir diğer enteresan baş ağrısı at kuyruğu baş ağrısı.

Yani traksiyone yani çekilmeye bağlı baş ağrıları da yine primer baş ağrılarının

Seksüel aktivite ile ortaya çıkan bir baş ağrısı var.

Bu baş ağrısı gerçekten patlayıcı ve çok şiddetli bir baş ağrısı olabiliyor ve

çoğu hastayı endişeyle hastaneye getirebiliyor.

Bu baş ağrısı tipinde de eğer ilk defa oluyorsa mutlaka ileri tetkikler yaparak

altta yatan herhangi bir sebebin bu baş ağrısını tetiklemediğinden emin olmak gerekir.

Bu grubun içinde bir alt başlıkta egzersizle ortaya çıkan baş ağrısı.

Egzersiz sonrası bazı hastalarda baş ağrısı ortaya çıkabiliyor.

Bu tip baş ağrıları migrena olan kişilerde daha sıklıkla görülebiliyor.

Bu anlamda hasta geldiğinde tanıyı koyarken primer baş ağrısının daha nadir görülen

tiplerin yanı sıra hastada migrenin olup olmadığını ve bunun dışında altta yatan

bize ikinci baş ağrılarını düşündürecek uyarıcı belirtilerin olup olmadığında

dikkatle sorgulanması, hastanın nörolojik muayenesinin ehemmiyetle yapılması gereklidir.

Sabah ortaya çıkan baş ağrısında uyku apnez sendromunu mutlaka akılda tutmamız gerekir.

Uyku apnez sendromu uyku esnasında gürültülü horlama, kişinin nefesinin durmasıyla giden

bir uyku bozukluğu hastalığı ve bu hastalar sıklıkla sabahları yorgun ve baş ağrısı

ile uyanıyorlar ve yetersiz ve kalitesiz uyku nedeniyle gün içinde de artmış bir

Baş Ağrısı Tipleri

https://video.neoskola.net/1738479105421.srt

Sizlere bahsetmek istediğim bir diğer başarısı da gerilim tip başarısı. Gerilim tip başarısı kimi bilimsel çalışmalarda dünyada en sık görülen başarısı olarak bildiriliyor, kimilerinde de migren en sık görülen başarısı olarak saptanıyor. Gerilim tip başarısı tıpkı migren gibi genellikle 30-40'lı yaşlardaki bireyleri etkiliyor ve gerilim tip başarısının migren gibi uluslararası başarısı hastalıkları sınıflamasından net tanı özellikleri var. Ne bunlar? Gerilim tip başarısı sıklıkla iki yanlı bir başarısı oluyor. Bu başarısı basınç ya da sıkıştırıcı özellikle bir başarısı oluyor. Migrenden farklı olarak daha hafif ve orta karakterde olup günlük yaşam aktivitelerine etkilemiyor, fiziksel aktivite ile kötüleşmiyor, bulantı ya da kusma eşlik edecekse bunlardan sadece biri eşlik edebiliyor, ışık ya da sese hassasiyetten sadece biri oluyor. Gerilim tip başarısı migren gibi cinsiyet ayrımı yapmıyor, hem kadınlarda hem erkeklerde görülebiliyor ve yaşla birlikte sıklığı azalıyor. Tıpkı migren gibi gerilim tip başarısında da uykusuzluk, mute hastalıkları yani depresyon ve kaygı daha sık olarak gözüküyor, boyun ağrısı ve fibromiyajı sıklıkla gerilim tip başarısına eşlik edebiliyor. Gerilim tip başarısında ağrının kaynağının kaslar ve kasların yapıştığı tendonlar olduğu tahmin ediliyor. Tedavisinde tıpkı migren gibi tetikleyici faktörlerin iyi analiz edilmesi ve bunların iyi kontrol edilmesi gerekiyor. Atak tedavisinde ağır kesiciler kullanılabiliyor, koruyucu tedavide de ağrıyı modüle eden antidepresanlar sıklıkla gerilim tip başarısının ortadan kalkmasına yardımcı oluyor. Sizlere biraz da diğer primer baş ağrılarından bahsetmek istiyorum. Primer baş ağrısı bildiğiniz üzere altında başka bir sebebin yer almadığı baş ağrısıyla klinik veren hastalıkları tanımladığımız grup. Bunların içinde size ilginç gelebilecek bazı alt başlıklar var. Bunlardan birincisi öksürükle tetiklenen baş ağrısı. Bu öksürükle tetiklenen baş ağrısı bazen ikinci baş ağrısında da ortaya çıkabiliyor. O nedenle eğer hastanın hayatında ilk defa gelişen bir öksürükle tetiklenen baş ağrısı varsa bir kere beyinle ilgili bir görüntüleme yapılması öneriliyor. Bir ikincisi soğukla ortaya çıkan baş ağrısı. Burada soğuk havaya çıkmak ya da soğuk bir dondurma yemek, çok soğuk su içmek baş ağrısını tetikleyebiliyor. Böyle bir alt başlık da var primer baş ağrılar arasında. Bir diğer baş ağrısı korona sonrası hepimizin çoğumuzun diyelim sıklıkla yaşamak zorunda kaldığımız maskelere bağlı baş ağrısı yani dışarıdan eksternel basıya bağlı baş ağrısı. Bunların içinde bazen gözlük takmak, dar bir bere giymek, kafayı sıkıştıran bir kask takmak gibi nedenler de baş ağrısını tetikleyebiliyor. Bir diğer enteresan baş ağrısı at kuyruğu baş ağrısı. Yani traksiyone yani çekilmeye bağlı baş ağrıları da yine primer baş ağrılarının bir alt tipi olarak tanımlanmış. Seksüel aktivite ile ortaya çıkan bir baş ağrısı var. Bu baş ağrısı gerçekten patlayıcı ve çok şiddetli bir baş ağrısı olabiliyor ve çoğu hastayı endişeyle hastaneye getirebiliyor. Bu baş ağrısı tipinde de eğer ilk defa oluyorsa mutlaka ileri tetkikler yaparak altta yatan herhangi bir sebebin bu baş ağrısını tetiklemediğinden emin olmak gerekir. Bu grubun içinde bir alt başlıkta egzersizle ortaya çıkan baş ağrısı. Egzersiz sonrası bazı hastalarda baş ağrısı ortaya çıkabiliyor. Bu tip baş ağrıları migrena olan kişilerde daha sıklıkla görülebiliyor. Bu anlamda hasta geldiğinde tanıyı koyarken primer baş ağrısının daha nadir görülen tiplerin yanı sıra hastada migrenin olup olmadığını ve bunun dışında altta yatan bize ikinci baş ağrılarını düşündürecek uyarıcı belirtilerin olup olmadığında dikkatle sorgulanması, hastanın nörolojik muayenesinin ehemmiyetle yapılması gereklidir. Sabah ortaya çıkan baş ağrısında uyku apnez sendromunu mutlaka akılda tutmamız gerekir. Uyku apnez sendromu uyku esnasında gürültülü horlama, kişinin nefesinin durmasıyla giden bir uyku bozukluğu hastalığı ve bu hastalar sıklıkla sabahları yorgun ve baş ağrısı ile uyanıyorlar ve yetersiz ve kalitesiz uyku nedeniyle gün içinde de artmış bir uykululuktan yakınıyorlar.

Öğrendiklerinizi ölçmek için bu kısa testi yanıtlayabilirsiniz. Test sonuçları, sertifika durumunuzu etkilemeyecektir.

Ara Test (1)

Baş Ağrısı Hastalıkları

https://video.neoskola.net/1738479242670.srt

Migrenle sıklıkla bir arada görülen hastalıklar arasında uykusuzluk, kaygı bozukluğu, depresyon, fibromiyalji, alerji, huzursuz bacak sendromu ve kalp hastalıkları yer alır.
Migrenin aurasız ve auralı olmak üzere iki alt tipi vardır. Aurasız migren, sadece baş ağrısı hastalıklarıyla seyreden bir baş ağrısıdır. Hastaların %15-20’sinde görülen auralı migrende “aura”, geçici nörolojik belirtileri tanımlar. Örnekleri arasında görsel, duysal, disfazik, motor, retinal aura bulunur.
Migren atağı sırasında trigeminovasküler kompleks tetiklendiğinde yüz ve baş arkasındaki alanlarda ağrı hissini taşıyan sinirler ile beyin sapındaki bulantı ve kusma merkezleri de aktive olur. 

https://video.neoskola.net/1738479242387.srt

Migrenle sıklıkla bir arada gözüken hastalıklar var.

Bunlardan birincisi uykusuzluk, insomnia.

Beyinde uykuyu, moodu yani morali, ansiyeti kodlayan nöroanatomik alanlar ortak ve kullanılan

Bu bağlamda hem uyku bozuklukları hastalıkları hem de kaygı bozukluğu, depresyon, migren

hastalarında çok sıklıkla bir arada gözükebiliyor.

Fibromiyajı yine migrenle sıklıkla bir arada bulunan bir kronik ağrı hastalığı.

Sadece migrenle değil gerilim tip baş ağrısıyla da sıklıkla bir arada bulunabiliyor

Ayrıca alerji, huzursuz bacaklar sendromu, kalp hastalıkları migrenle sıklıkla bir

Yapılan bilimsel çalışmalardan biliyoruz.

Bunlardan en sık görüleni aurasız migren.

Yani az önce konuştuğumuz gibi sadece baş ağrısı hastalıklarıyla seyreden bir

Migren Tipleri ve İlgili Hastalıklar

https://video.neoskola.net/1738479242073.srt

Migrenle sıklıkla bir arada gözüken hastalıklar var. Bunlardan birincisi uykusuzluk, insomnia. Beyinde uykuyu, moodu yani morali, ansiyeti kodlayan nöroanatomik alanlar ortak ve kullanılan nörokimyasallar da ortak. Bu bağlamda hem uyku bozuklukları hastalıkları hem de kaygı bozukluğu, depresyon, migren hastalarında çok sıklıkla bir arada gözükebiliyor. Fibromiyajı yine migrenle sıklıkla bir arada bulunan bir kronik ağrı hastalığı. Sadece migrenle değil gerilim tip baş ağrısıyla da sıklıkla bir arada bulunabiliyor fibromiyajı. Ayrıca alerji, huzursuz bacaklar sendromu, kalp hastalıkları migrenle sıklıkla bir arada bulunabiliyor. Bunları nereden biliyoruz? Yapılan bilimsel çalışmalardan biliyoruz. Yine migrenin iki alt tipi var. Bunlardan en sık görüleni aurasız migren. Yani az önce konuştuğumuz gibi sadece baş ağrısı hastalıklarıyla seyreden bir baş ağrısı hastalığı aurasız migren. Ataklarla geliyor. Bir de auralı migren dediğimiz hastaların %15-20'sinde gözüken bir alt tipi daha var. Aura dediğimiz geçici nörolojik belirtileri tanımlamak için kullandığımız terminoloji. Bu aura genellikle en az 5 dakika maksimum 60 dakika oluyor. Bu aura ile birlikte yani geçici nörolojik belirtiler ortaya çıktığında ya baş ağrısı beraberinde başlıyor ya da bu aura bittikten sonra tipik migren atağının baş ağrısı başlıyor. Peki bu geçici nörolojik belirtiler derken nelerden bahsediyoruz? En sık görülen aura görsel aura. Bu görsel aurada hastalar bize parlak ışıklar gördüklerini, parlak zikzaklar gördüklerini söyleyebiliyorlar. Ya da bazılarının hastalar bir görme alanını karanlık gördüklerini ve bu karanlığın giderek genişlediğini söylüyorlar. Bunlar en sık görülen aura tipi görsel aura. Onun arkasından duysal aura başlayabiliyor. Bu duysal aura da genellikle parmak ucundan kol boyunca yayılan bir uyuşma, bir karıncalanma hissi şeklinde oluyor. Ağız çevresine hatta dile kadar yayılıp hastaları gerçekten acaba başıma bir şey mi geliyor, bir beyin damar hastalığı mı yaşıyorum diye encişelendirerek hastaneye getirebiliyor. Bir üçüncü aura tipi de yine hastaları çok korkutan bir aura. Buna da disfazik aura diyoruz. Migren atağı sırasında hastalar, atak başlarken kelime bulmakta güçlük çekiyorlar. Tanıdıkları eşyaları, cisimleri isimlendirmekte güçlük çekiyorlar. Kendilerine tam olarak ifade edemeyebiliyorlar. Buna da disfazik aura diyoruz. Gerçekten bu da oldukça korkutucu. Hastanın hastaneye başvurmasına sebep olabiliyor. Çok daha nadir görülen aura tipleri de var. Bunlardan biri motor aura. Yani hastanın bir tarafı felç olmuş olarak size gelebiliyor. Gerçekten nadir görülen bir aura ve geçici. Bir diğeri beyin sapı aurası, beyin sapı yapılarını etkileyen aura. Burada da çift görme, konuşma bozukluğu, duyu bozukluğu, koordinasyon bozukluğu olabiliyor. Yine bu 5 ila 60 dakika kadar sürüp arkasından baş ağrısı başlayabiliyor. Ama gerçekten çok endişe verici hem hasta hem hekim açısından. Mutlaka ileri tetkiki hak eden bir aura tipi. Bir sonuncusu da ritinal aura. Bunda da hastalar yine görme ile ilgili tek gözlerinde görme ile ilgili bir takım geçicik görsel belirtiler yaşıyorlar. Onun arkasından baş ağrısı başlıyor. Bu aura gerçekten hasta için kaygı verici bir durum. İlk olduğunda hastaların hastaneye başvurduğu durumda mutlaka MR, beyin damarlarını gösteren ileri tetkikler yapılması gereken bir şikayet olarak ortaya çıkıyor. Ama migren kronik neolojik bir hastalık süreç içinde bu auralar tekrar ettiği zaman bu hasta açısından bildiği bir durum olduğu için daha az kaygı verici oluyor ve daha kolay yönetilebilen bir biçim kazanıyor. Peki migren sık görülen bir hastalık migren inme riskini artırır mı? Yapılan bilimsel çalışmalar migrenin inme riskini artırabileceğini gösteriyor. Peki bütün migren hastalarında inme riski artıyor mu? Hayır artmıyor. Migren ağırlıklı olarak auralı migren hastalarında inme riskini artırıyor. Yapılan bilimsel çalışmalar gösteriyor ki eğer hasta 35 yaş üstünde ise ve doğum kontrol hapı kullanıyorsa ve sigara kullanıyorsa bu hastalarda auralı migren inme riskini artırabiliyor. Peki migren atağı sırasında neler oluyor? Neden başımız ağrıyor? Neden bulantı oluyor? Neden ışık ve ses bizim için rahatsız edici oluyor? Migren atağı sırasında hastalarımızın çoğu beyin damarlarının daraldığını düşünüyor. Aslında tam olarak da öyle değil. Migren patofizyolojisi ile ilgili bilinmeyen birçok sebep var ama bildiğimiz kadarı Bu aşırı uyarılabilir beyinlerde içsel veya dışsal faktörler bir şekilde beynin migren eşiği geçildikten sonra bir atağa tetikliyor. Burada kortikal yayılan depresyon denilen bir fenomen var. Beyin kabuğunda dakikada 2-6 mm hızla ilerleyen beyin damarı değişiklikleri beyin sapında bir takım merkezleri tetikleyerek trigeminovasküler kompleks denilen yüzünüzün ve boynunuzun ağrı hissini taşıyan alandaki nöronatomik alandaki yapıların ağrıyı başlatmasına neden olabiliyor diye düşünülüyor. Ama bu kortikal yayılan depresyonun gerçekten migren atağını tetikleyip tetiklemediği henüz tam olarak açığa çıkarılmış değil. Bu trigeminovasküler kompleks tetiklendiği zaman yüzümüzün ve başımızın arkasındaki alanların ağrı hissini taşıyan sinirler aktive oluyorlar ve yine beyin sapındaki bulantı kusma merkezleri aktive oluyorlar ve bu hızla beynin üst merkezlerine doğru yayılıyor. Beynin üst merkezlerine yayıldığında ki bu iki saatte artık beynin üst merkezlerine yayılmış oluyor. O zaman ışık, sese karşı hassasiyet, hareketle ağrının zonklayıcı hale gelmesi gibi özellikler de ekleniyor ve daha sonra da en son beyin kabuğuna doğru yayıldığında artık düşünme faktörleriniz, düşünmenizi de etkileyen tam olarak dikkat ve konsantrasyonunuzu sağlayamadığınız çok şiddetli bir baş ağrısı eşlik eden belirtilerle birlikte tam olarak ortaya çıkmış oluyor. Migren hatası sırasında atak başladığı zaman beyin damarlarına ağrıyı başlatan bir takım nöro kimyasallar sanılıyor. Bunların içinde en çok bilineni kalstroningen ile ilişkili peptid. Bu son yıllarda migren tedavisinde rol oynayan migren aşılarının ve c-pantların bloke edildiğinde işe yaradığı nöro kimyasal o anlamda migren patofizyolojisinde çok önemli ama sadece kalstroningen ile ilişkili peptid değil daha birçok nöro kimyasal migren hatası sırasında beyin damarlarına yayılıyor ve bu damarlar genişliyor. Genişlediği zaman bu beyin damarları içindeki ki buna inflammatör çorba deniliyor. Bu nöro kimyasallarla dolu çorba beyin damarlarının geçirgenliğini bozarak damarların çevresindeki ağrıya duyarlı alıcılara doğru sızıyor ve bu alıcıları aktive ederek tipik olan migren hatanındaki ağrının başlamasına sebep oluyor.