Sinema Eğitimleri

Sinema

https://video.neoskola.net/1738630628548.srt

Lumière Kardeşler ilk sinema gösterilerini 1895’te Paris’te yapmıştır. 1897 yılının başlarında ise İstanbul’da ilk film gösterimi yapılmıştır.

Sigmund Weinberg, Türkiye’de sinemacılığı başlatan isimlerden biridir. Bu yıllarda Osmanlı sınırları içerisinde Sigmund Weinberg ve Fuat Uskunay dışında sinemacı yoktur. 

İlk yerli içerik denemesi, 1915 yılında yapılan Leblebici Horhor olmuştur. Sonrasında Sedat Simavi de yerli filmler çekmeye başlamıştır. Bu yıllarda İpekçi Kardeşler, yurtdışından film ithal etmekte ve salon işletmeciliği yapmaktadır.

1916’da Himmet Ağanın İzdivacı çekilmiştir. Burada oynayan Ahmet Fehmi çok deneyimli bir tiyatrocudur. Bir anlamda tiyatrocular dönemini başlattığı söylenebilir.

https://video.neoskola.net/1738630628125.srt

Ben Mehmet Açar, size bu eğitimde Türk sinema tarihini anlatmaya çalışacağım.

Türk sinema tarihinin 100 yıllığı devirmiş, gerçekten çok geniş ve büyük bir tarih.

Bu tarihin içerisinde mümkün olduğu kadar kırılma noktalarında, önemli anlarında

dolaşmaya çalışacağım ve 10 yılların, işte 1930'lar, 1940'lar özellikle o 10 yıllık

dönemlerin ruhlarını anlamaya çalışacağız.

Şimdi bütün bu dönemi, bütün ayrıntılarıyla almam mümkün değil.

Herkesten, bütün yönetmenlerden söz etmem mümkün değil.

Bütün oyunculardan söz etmem mümkün değil.

Elimden geldiği kadar bu dönemin bir özetini, önemli anlarını, kritik noktalarını

Türk sinema tarihi özellikle son 20 yılda tarihçiler arasında, akademisyenler arasında

İlk yıllarına, hatta bu ilk dönemler üzerine çalışan isimler var.

Her ayrı dönem üzerine çalışan isimler, tarihçiler ve akademisyenler görüyoruz.

Ve Türk sinema tarihi üzerine olan kütüphane giderek büyüyor.

Çok büyük bir kütüphane haline geliyor.

Buna bazı kurumlar, mesela Bidatalan Film Merkezi sözlü tarihle destek veriyor ve

gidip Yeşilçam'ın o döneminde yer alan oyuncularla, yönetmenlerle, görüntü yönetmenleriyle,

önemli isimlerle söyleşiler yapıyorlar.

Burada büyük bir içerik ortaya çıkmaya başlıyor.

Önemli yönetmenlerle, usta yönetmenlerle yapılmış nehir söyleşiler var.

Ben bütün bu kitapları da öneriyorum.

Türk sinema tarihiyle ilgilendiğiniz zaman ayrıntısına girmek, giderek derinliğine

Önümüzdeki dönemlerde de bu çalışmaların artacağını düşünüyorum.

Benim burada yaptığım daha çok yorum ağırlıklı bir çalışma olduğunu söylemek istiyorum.

Biraz bütün bu tarihe bakıp, bütün bu tarihteki bağları, özellikle aralardaki bağları

ve süreklikleri gözlemek, kırılma noktalarını gözlemlemek, bunları çıkarmak olarak planladım

Mümer Kardeşler ilk gösterilerini 1895'te Fransa'da, Paris'te yapıyorlar.

Yaklaşık bir yıl sonra 1897 başlarında İstanbul'da da ilk deyim gösterisi yapılıyor.

Beyoğlu'nda, Galatasaray'da Sponek bir hanesinde yapılıyor bu gösteriler.

Bu gösterilerle ilgili ilk yazıyı da Ercüment Ekrem Talı yazıyor, anlatıyor gazete.

Ercüment Ekrem Talı'nın yazısından biliyoruz.

Bir de Ayşe Osmanoğlu'nun anı kitabından biliyoruz ki sarayda da o yıllarda film gösteriliyor.

İlk endüstri biliyorsunuz Fransa'da oluşuyor.

Pate de onun önemli unsurlarından birisi Fransız film endüstrisinin ve Türkiye'de

Simon Weinberg Romanya uyruklu bir Polonya Yahudisi.

Sinemanın ilk başladığı dönemde özellikle fotoğrafçılarla fotoğraf malzemeleri satan

film üretenlerle zaten sürekli bir ilişki halinde film endüstrisi.

Simon Weinberg ilk olarak Türkiye'de sinemacılığı başlatan isimlerden birisi olarak öne çıkıyor.

İstanbul Sultanesi'nde daireye müdür olarak çalışıyor.

İstanbul Sultanesi İstanbul Erkek Lisesi.

Çok ilgili film çekmeye karşı ve Simon Weinberg'in yanında işi öğreniyor.

1914'e kadar olan süre içerisinde İstanbul'da çok az sinema var ve 1914'te tam da Birinci

Dünya Savaşı'nın patladığı dönem.

İşte bu dönemde Fuat Uskunay Türkiye'nin resmi, Türk sinemasının resmi ilk filmini çekiyor.

Aya Stefanos da Rus abidesinin yıkılışı adlı bir film bu.

Simon Weinberg'ten öğrendiği bütün o bilgiyle gidiyor, kuruyor kamerasını ve o filmi çekiyor.

Çünkü Birinci Dünya Savaşı Türkiye Rusya'yla artık farklı cephelerde ve bir şekilde

psikolojik savaşın bir unsuru olarak da onların yıllar önce Yeşilköy'de yaptığı

o abideyi patlatılmasını ve yıkılmasını istiyorlar ve bunun da filme çekilmesini istiyorlar.

Fotoğrafın artık yetmiyor, filmi istiyorlar.

İşte o film Türk sinemasının ilk filmi, ilk kayıtlı filmi oluyor ve Türk sinema

tarihi de tam da o noktada başlıyor, 14 Kasım'da başlıyor.

Daha sonra bu film ne yazık ki kayboluyor.

Kaybolduktan sonra da bu kez filmin varlığıyla yokluğu arasında tartışmalar oluyor.

Tarihçiler çok uzun çalışıyorlar bu konuda ama en son anlaşılan nokta böyle bir film

O anda başka Türkiye'de Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisinde başka sinemacı yok.

Bir taraftan da insanlar sürekli film seyrediyorlar.

Yani 1897'nin başından beri Beyoğlu merkezli olarak sürekli dışarıdan film geliyor,

Fransa'dan filmler geliyor, Amerika'dan filmler geliyor.

Yerli içerikte tabii ki hisseniyor ve yerli içeriği yapmayı düşünüyorlar.

Birinci Dünya Savaşı'nın ağır dönemleri.

İmparatorluk için hiç kolay bir dönem değil ve bu dönemde ilk Leblebici Horhor'la bir deneme yapıyorlar.

Simon Weinberg var, Fuat Uskunay var fakat yarıda kalıyor çünkü bir oyuncusu hayatını kaybediyor.

1916'da resmi ilk Türk filmi olarak geçen Himmet Ağa'nın İzdivacını çekiyorlar.

O da resmi olarak ilk Türk filmleri, ilk konulu Türk filmi olarak kabul edilir.

Fakat orada da aynı şekilde şöyle zorluklar alıyor.

Simon Weinberg Romanya sonuç olarak bir Romen kökenli birisi ve savaşta Osmanlı İmparatorluğu ile Romanya karşı cephelerde yer aldığı için Simon Weinberg'in işine son veriliyor.

Sinemanın Türkiye’ye Gelişi

https://video.neoskola.net/subtitles/672dc5aaf1ae393c278bcf5e-tr-1745757938248.srt

Ben Mehmet Açar, size bu eğitimde Türk sinema tarihini anlatmaya çalışacağım. Türk sinema tarihinin 100 yıllığı devirmiş, gerçekten çok geniş ve büyük bir tarih. Bu tarihin içerisinde mümkün olduğu kadar kırılma noktalarında, önemli anlarında dolaşmaya çalışacağım ve 10 yılların, işte 1930'lar, 1940'lar özellikle o 10 yıllık dönemlerin ruhlarını anlamaya çalışacağız. Bunlardan söz etmeye çalışacağım. Şimdi bütün bu dönemi, bütün ayrıntılarıyla almam mümkün değil. Herkesten, bütün yönetmenlerden söz etmem mümkün değil. Bütün oyunculardan söz etmem mümkün değil. Elimden geldiği kadar bu dönemin bir özetini, önemli anlarını, kritik noktalarını çıkarmaya çalışacağım. Türk sinema tarihi özellikle son 20 yılda tarihçiler arasında, akademisyenler arasında çok önemli bir alan haline geldi. Hatta uzmanlıklar var. İlk yıllar çalışılıyor mesela. İlk yıllarına, hatta bu ilk dönemler üzerine çalışan isimler var. Her ayrı dönem üzerine çalışan isimler, tarihçiler ve akademisyenler görüyoruz. Ve Türk sinema tarihi üzerine olan kütüphane giderek büyüyor. Çok büyük bir kütüphane haline geliyor. Buna bazı kurumlar, mesela Bidatalan Film Merkezi sözlü tarihle destek veriyor ve gidip Yeşilçam'ın o döneminde yer alan oyuncularla, yönetmenlerle, görüntü yönetmenleriyle, önemli isimlerle söyleşiler yapıyorlar. Burada büyük bir içerik ortaya çıkmaya başlıyor. Aynı zamanda biyografiler var. Önemli yönetmenlerle, usta yönetmenlerle yapılmış nehir söyleşiler var. Ben bütün bu kitapları da öneriyorum. Türk sinema tarihiyle ilgilendiğiniz zaman ayrıntısına girmek, giderek derinliğine girmek şu an için mümkün. Önümüzdeki dönemlerde de bu çalışmaların artacağını düşünüyorum. Benim burada yaptığım daha çok yorum ağırlıklı bir çalışma olduğunu söylemek istiyorum. Biraz bütün bu tarihe bakıp, bütün bu tarihteki bağları, özellikle aralardaki bağları ve süreklikleri gözlemek, kırılma noktalarını gözlemlemek, bunları çıkarmak olarak planladım eğitimi. Mümer Kardeşler ilk gösterilerini 1895'te Fransa'da, Paris'te yapıyorlar. Yaklaşık bir yıl sonra 1897 başlarında İstanbul'da da ilk deyim gösterisi yapılıyor. Beyoğlu'nda, Galatasaray'da Sponek bir hanesinde yapılıyor bu gösteriler. Bu gösterilerle ilgili ilk yazıyı da Ercüment Ekrem Talı yazıyor, anlatıyor gazete. Oradan biliyoruz. Ercüment Ekrem Talı'nın yazısından biliyoruz. Bir de Ayşe Osmanoğlu'nun anı kitabından biliyoruz ki sarayda da o yıllarda film gösteriliyor. Hatta filmler çekiliyor. Türkiye'ye Lümyer Kardeşler gelmiyor. Pate geliyor. İlk endüstri biliyorsunuz Fransa'da oluşuyor. Pate de onun önemli unsurlarından birisi Fransız film endüstrisinin ve Türkiye'de bir temsilciyle çalışmak istiyor. Simon Weinberg ile çalışıyor. Simon Weinberg Romanya uyruklu bir Polonya Yahudisi. Fotoğraf malzemeleri satıyor. Sinemanın ilk başladığı dönemde özellikle fotoğrafçılarla fotoğraf malzemeleri satan film üretenlerle zaten sürekli bir ilişki halinde film endüstrisi. Simon Weinberg ilk olarak Türkiye'de sinemacılığı başlatan isimlerden birisi olarak öne çıkıyor. O sırada Fuat Uskunay var. İstanbul Sultanesi'nde daireye müdür olarak çalışıyor. İstanbul Sultanesi İstanbul Erkek Lisesi. Çok ilgili film çekmeye karşı ve Simon Weinberg'in yanında işi öğreniyor. Daha sonra asker alınıyor. Bu arada dönemi unutmamak lazım. Dönemin çerçevesi şu aslında. 1914'e kadar olan süre içerisinde İstanbul'da çok az sinema var ve 1914'te tam da Birinci Dünya Savaşı'nın patladığı dönem. İşte bu dönemde Fuat Uskunay Türkiye'nin resmi, Türk sinemasının resmi ilk filmini çekiyor. Aya Stefanos da Rus abidesinin yıkılışı adlı bir film bu. 300 metrelik bir film. Simon Weinberg'ten öğrendiği bütün o bilgiyle gidiyor, kuruyor kamerasını ve o filmi çekiyor. Aslında milliyetçi bir başlangıç. Çünkü Birinci Dünya Savaşı Türkiye Rusya'yla artık farklı cephelerde ve bir şekilde psikolojik savaşın bir unsuru olarak da onların yıllar önce Yeşilköy'de yaptığı o abideyi patlatılmasını ve yıkılmasını istiyorlar ve bunun da filme çekilmesini istiyorlar. Fotoğrafın artık yetmiyor, filmi istiyorlar. İşte o film Türk sinemasının ilk filmi, ilk kayıtlı filmi oluyor ve Türk sinema tarihi de tam da o noktada başlıyor, 14 Kasım'da başlıyor. Daha sonra bu film ne yazık ki kayboluyor. Kaybolduktan sonra da bu kez filmin varlığıyla yokluğu arasında tartışmalar oluyor. Tarihçiler çok uzun çalışıyorlar bu konuda ama en son anlaşılan nokta böyle bir film var ama ne yazık ki kayıp. Peki ondan sonra ne oluyor? Evet iki tane sinemacı var. Simon Meinberg var ve Fuat Uskunay var. O anda başka Türkiye'de Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisinde başka sinemacı yok. İstanbul'da da yok. Bir taraftan da insanlar sürekli film seyrediyorlar. Yani 1897'nin başından beri Beyoğlu merkezli olarak sürekli dışarıdan film geliyor, Fransa'dan filmler geliyor, Amerika'dan filmler geliyor. İnsanlar bu filmleri seyrediyorlar. Yerli içerikte tabii ki hisseniyor ve yerli içeriği yapmayı düşünüyorlar. İşte ilk deney Leblebici Horhor. Leblebici Horhor 1915. Bakın savaş sürüyor. Birinci Dünya Savaşı'nın ağır dönemleri. İmparatorluk için hiç kolay bir dönem değil ve bu dönemde ilk Leblebici Horhor'la bir deneme yapıyorlar. Simon Weinberg var, Fuat Uskunay var fakat yarıda kalıyor çünkü bir oyuncusu hayatını kaybediyor. İkinci bir deneme yapıyorlar. 1916'da resmi ilk Türk filmi olarak geçen Himmet Ağa'nın İzdivacını çekiyorlar. Simon Weinberg ve Fuat Uskunay. Bir molyer zor nikah uyarlaması. O da resmi olarak ilk Türk filmleri, ilk konulu Türk filmi olarak kabul edilir. Fakat orada da aynı şekilde şöyle zorluklar alıyor. Simon Weinberg Romanya sonuç olarak bir Romen kökenli birisi ve savaşta Osmanlı İmparatorluğu ile Romanya karşı cephelerde yer aldığı için Simon Weinberg'in işine son veriliyor. Ve Simon Weinberg gönderiliyor. Onun yerine Fuat Uskunay o filmi tamamlıyor ama filmin göstermesi, girmesi gecikiyor. Daha sonra Müdafaa-i Milliye Cemiyeti işin içine giriyor. Sedat Simavi. O yıllarda genç bir karikatürist Sedat Simavi. Müdafaa-i Milliye Cemiyeti ile birlikte filmler çekmeye başlıyorlar. Bunların ilki Mehmet Rauf'un Dört Berdelik bir oyundan uyarlama. Araştırmacılar bakıyorlar. O kadar zor bir oyun ki sahnelerde bile uygulanmamış o ana kadar. Fakat bunu seçiyorlar. Ve bu filmler ne yazık ki kalmıyor geriye. Daha sonra bir başka film çekiyor Sedat Simavi yine Müdafaa-i Milliye Cemiyeti ile birlikte. Pençe hakkında yine hiçbir şey bilmiyor. Çünkü ne yazık ki bu ilk dönem, bu ilk yıllardan geriye birkaç fotoğraf, birkaç kare dışında çok fazla bir şey kalmıyor. Hatta Sedat Simavi'nin üçüncü filmi Alemdar vakası hakkında elimizde hiçbir şey yok. Konusuna dair bile hiçbir şey yok. İlginç olan şu aslında, Simon Weinberg, Fuat Uskunay ve Sedat Simavi. Üçü de tiyatro kökenli değiller. Üçü de fotoğrafla ve sinemayla ilgilenerek geliyorlar. Ondan sonraki dönemde yani Sedat Simavi'den sonraki dönemde ise tümüyle ve yıllar boyunca sürecek bir tiyatrocular hakimiyeti başlıyor. Hikmet Han izdivacında oynayan Ahmet Fehmi çok deneyimli bir tiyatrocu. Meşrutiyet Tiyatrosu'ndan geliyor. O dönemin bütün o geleneği tümüyle biliyor. Ve oradan aldığı o filmde oynamasından ötürü de mürebbinin yönetmeni olarak işe başlıyor. Böylece tiyatrocular döneminde aslında Ahmet Fehmi ile başladığını söyleyebiliriz. Ahmet Fehmi mürebbeden sonra bir nazı çekiyor 1919 yılında. Hala aslında ülkenin en zor dönemleri. Ama insanlar o kadar çok film seyrediyorlar ki, sinema o kadar çabuk yayılıyor ki yerli içerik üretme ihtiyacı da giderek büyüyor aslında. Ve siz koyduğunuzda bu filmleri salonlara gösterildiği zaman da aslında büyük bir ilgi görüyor. O dönemdeki bir başka isim de Şadi Kara Gözüoğlu. O da Bican Efendi serisini başlatıyor. Bican Efendi, Şarlo etkisinde başlayan bir seri. O yıllarda kısa filmler, sessiz filmlerde komedi tüm dünyada moda. Ve Bican Efendi de bir anlamda aslında Şarlo'nun bir yansıması. Bican Efendi'yi biliyoruz. Bican Efendi'nin ama kaç tane film çekildiğini, o seriden kaç tane film çıktığını bilmiyoruz. Ama o da ilk dönemin önemli isimlerinden birisi, önemli kahramanlarından birisi Bican Efendi. Bütün bu ilk yıllarda İpekçi kardeşler var. Film ithal ediyorlar yurt dışından. Aynı zamanda salon işletmeciyi yapıyorlar. Onlar dışında başka bir isim yok. Başka isimler bu işe girmiyorlar. 1923 yılında tüm Türkiye'de 30 sinema salonu var. Ve ilk sessiz film gösteren salonlar 1932'den sonra açılıyorlar. Bu verilerde bize aslında sinemanın çabuk geldiğini, yaklaşık bir yıl sonra geldiğini ama endüstrinin çok yavaş geliştiğini, neredeyse kaplumbağa adımlarıyla geliştiğini gösteriyor bize. Her anlamda ithalatçılık da yavaş gelişiyor, sinema salonu işletmeciliği de çok yavaş gelişiyor. Aynı şekilde yapımcılık da çok yavaş gelişiyor. Çünkü ülke çok zor bir dönemden geçiyor. Altyazı M.K.

https://video.neoskola.net/1738630966927.srt

Türk sinema tarihi üzerine ilk çalışmaları yapan Nijat Özön, 1897 ile 1922 arasındaki dönemi “ilk yıllar”, 1922 ile 1939 arasındaki dönemi ise “tiyatrocular dönemi” olarak adlandırır. 

Nijat Özön bu dönemde sinema dilinin gelişimi açısından Türkiye’de yeterli adımlar atılmadığını söyler ve Muhsin Ertuğrul’u suçlar. Muhsin Ertuğrul kamerayı, sahne kurulumunu, makyajları tiyatro gibi düşünerek hareket etmiştir ve sürekli tiyatro sanatçılarıyla çalışmıştır.

Muhsin Ertuğrul Türkiye’de ilk renkli filmlerden birini ve ilk sesli filmi çekmiştir. Asıl olarak uyarlamaya önem vermiştir. 

Sesli filmle birlikte kamera da hareketsizleşir ve ağırlaşır. Çünkü kameranın sesinin çekimde duyulmaması gerekir. Muhsin Ertuğrul sesli çekim tekniğini Türkiye’ye getirme çabasında olduğu için filmler bu dönemde daha ağır ve sabit kameralarla çekilmiştir.

https://video.neoskola.net/1738630966657.srt

Türk sinema tarihi üzerine ilk çalışmaları yapan Nijat Özen, 1897 ile 1922 arasındaki

1922 ile 1939 arasındaki dönemi ise tiyatrocular dönemi olarak adlandırılır.

Neredeyse Türk sinemasının o yıllardaki tek adamıdır.

İlk oyununu 1910 yıllarda yönetmiştir.

Yurt dışında eğitim almıştır, sinema konusunda da tecrübeleri vardır.

Almanya'ya gitmiştir, Almanya'da 3 film yönetmiştir.

Daha sonra Cumhuriyet kurduktan sonra Sovyetler Birliği ile genç Türkiye Cumhuriyeti arasındaki

yakın ilişkiler nedeniyle Sovyetler Birliği'ne gitmiştir, orada filmler çekmiştir.

Hatta o çektiği filmler bu son yıllarda Antalya'daki festivalde de gösterilmiştir.

Özetle o yıllarda aslında sinema eğitimi ve tiyatro eğitimi olan önemli bir isimdir Muhsin Ertuğrul.

Ve Muhsin Ertuğrul Türk sinemasının 1939'a kadar olan döneminde uzun yıllar tek başına

Aynı zamanda çok tartışmalı bir dönemdir.

Tiyatrodan geldiği için 1927 yılında zaten Darülbedai'nin yöneticisi oluyor.

Ve yıllar boyunca da Darülbedai yani bizim bildiğimiz şehir tiyatrolarının yöneticiliğini yapıyor.

Şimdi tiyatroda yöneticilik, yönetmenlik, oyunculuk yapan bir isimden söz ediyoruz.

Aynı zamanda ekibiyle birlikte de sinema yapan bir isimden söz ediyoruz.

Doğal olarak tiyatroyla sinemanın birbirine çok yakın olduğu bir dönemde akla gelebilecek

ilk isim Muhsin Ertuğrul, Türk tiyatrosunun önde gelen ismi aynı zamanda Türk sinemasında

Nikatozun o dönemi anlatırken sinema dilinin gelişimi açısından Türkiye'de yeterince

önemli adımlar atılmadığını söyler.

Ve bu yüzden de Muhsin Ertuğrul'u suçlar.

Muhsin Ertuğrul o yüzden özellikle 1960'lı yıllarda sinema tarihçileri tarafından

Kalan film ne var yaklaşık 30 film çekiyor.

1953 yılına kadar aktif olarak çalışıyor.

1953 yılında da ilk renkli filmlerden biri olan Halıcı Kızık çekerek bırakıyor.

Aslında bütün ilkler neredeyse Muhsin Ertuğrul'a ait.

Yani gelişme, film sektörünün gelişmesi, endüstriye dönüşmesi bütün bunlar da kritik

olarak hep Muhsin Ertuğrul'u görüyoruz.

Muhsin Ertuğrul'un ilk filmi 1922 tarihli İstanbul'da Facai Bir Aşk.

İkinci filmi halde Edip Adıvar'ın romanından yapılan bir uyarlama.

Bir Kurtuluş Savaşı filmi ve ilk Kurtuluş Savaşı filmi.

Ondan sonraki dönemde 1950'lere kadar uzayacak dönemde Türk sinemasından birçok

Kurtuluş Savaşı, Milli Mücadele filmi gelecek.

Halk için çok önemli bir şey Kurtuluş Savaşı ve Milli Mücadele.

Onun sinemadaki karşılıklarını görmemek zaten mümkün değil.

Muhsin Ertuğrul o yıllarda birçok farklı türde filmler çekiyor.

Ama asıl olarak uyarlamalara önem veriyor.

Kendi geldiği gelenekte Meşrutiyet Tiyatrosu da başlangıçta uyarlamalarla ilerleyen

Önemli yazarların, Moeller gibi önemli yazarların eserlerinin Türkiye'ye uyarlandığını,

ülkeye uyarlandığını görebiliyoruz.

Aynı yöntemi sinema için deniyor Muhsin Ertuğrul.

O yüzden de daha sonraki yıllarda çok tartışılıyor.

Tamamen tiyatro uyarlamalarını da sinemaya getirdiği için.

Kamerayı da düşündüğü zaman aslında bir sahne gibi kuruyor her şeyi ve kamerayı

da tam da sahnede yani salondaki en iyi yeri görebilecek, sahneyi en iyi görebilecek

Makyajı düşünürken tamamen tiyatro makyajını yapıyor.

Bizansini düşünürken tamamen tiyatro mantığıyla düşünüyor.

Muhsin Ertuğrul sinemasında uzun kaydırmalar vardır, hareketler vardır, kamera hareket

Tümüyle her şey sahnede olup bitenleri gözlemleyen, çeken bir kamera vardır.

O yüzden de bu dönemde aslında dünya sinemasının ilk dönemlerindeki kuruculara gider Muhsin

Yani kameranın hareketlenmediği, kurgunun çok önemli bir anlatım aracı olarak karşımıza

Mümkün olduğu kadar genel planlarla çeker, yakın planlara çok fazla girmez.

Sinema dili gelişmektedir, sürekli bir gelişim içerisindedir Amerika'da, Avrupa'da

ama Muhsin Ertuğrul bu gelişmeleri sinemasına yansıtmaz.

Muhsin Ertuğrul'un filmlerine baktığımızda Alman, Almanya'da çektiği filmlerde belki

Alman dışavurumculuğundaki ışık etkisini görebiliriz.

Sadece ışık olarak bunun etkisini görebilirsiniz.

Bir de Sovyetler Birliği deneyiminde özellikle Pudovkin etkisini görmemiz mümkündür.

Şimdi Muhsin Ertuğrul'un filmlerine baktığımızda özellikle öne çıkan, sivrilen, eleştirmenlerin,

tarihçilerin üzerinde durduğu film, en iyi film olarak da görülen Aysel Bataklıdam'ın

Bataklıdam'ın kızı Aysel, 1934-35 yıllarında çekiliyor ve gösterime giriyor.

Bu filmde Sovyet etkisini görebiliyoruz.

Sinema tarihçisi Agah Özgüç'ün yaptığı araştırmalarla aslında bu filmin bir İsveç

filminden uyarlama olduğunu anlıyoruz ve o İsveç filminde Selma Lagerlof'un bir

öyküsünden uyarlandığını görüyoruz.

Şimdi Selma Lagerlof diye İsveçli bir yazarın bir öyküsünden uyarlanan film Türkiye'de

kırsal kesimde geçiyor ve alıştığımız bir Türk köyü gibi, Anadolu köyü gibi

Neredeyse bir Avrupa ya da bir Rus köyü gibi.

Oyuncular da öyle, Cahide Sonko oynuyor, makyajlara bakıyorsunuz, kostümlere bakıyorsunuz.

Aslında şunu görüyorsunuz, şunu hissediyorsunuz, Darül Bedai oyuncuları bir Anadolu köyünde

bir oyun sahneliyorlar ve Muhsin Ertuğrul da onları çekiyor.

Aysel Bataklıdam'ın kızını Nijat Özgüç hiç beğenmez.

Alim Şerif Onaran beğenir, anlatımını beğenir.

Atilla Uğursay tarihsel açıdan önemli olduğunu düşünür.

Nijat Özgüç gibi çok fazla, çok kötü bir film olduğunu düşünmüyorum.

Sadeliğiyle, yalınlığıyla bir şekilde o dönemin hem de o ilk dönemin ve Muhsin

Ertuğrul'un en iyi filmlerinden birisi olduğunu düşünüyorum.

Ama bana sorarsanız ben Şehvet Kurbanı'nı, 1940 yılındaki Şehvet Kurbanı'nı biraz

Tiyatrocular Dönemi

https://video.neoskola.net/subtitles/672dc752f1ae393c278bd038-tr-1745758121643.srt

Türk sinema tarihi üzerine ilk çalışmaları yapan Nijat Özen, 1897 ile 1922 arasındaki dönemi ilk yıllar olarak gösterir. 1922 ile 1939 arasındaki dönemi ise tiyatrocular dönemi olarak adlandırılır. Bu dönemde Muhsin Ertuğrul vardır. Neredeyse Türk sinemasının o yıllardaki tek adamıdır. Tiyatrocudur Muhsin Ertuğrul. İlk oyununu 1910 yıllarda yönetmiştir. Yurt dışında eğitim almıştır, sinema konusunda da tecrübeleri vardır. Almanya'ya gitmiştir, Almanya'da 3 film yönetmiştir. Daha sonra Cumhuriyet kurduktan sonra Sovyetler Birliği ile genç Türkiye Cumhuriyeti arasındaki yakın ilişkiler nedeniyle Sovyetler Birliği'ne gitmiştir, orada filmler çekmiştir. Hatta o çektiği filmler bu son yıllarda Antalya'daki festivalde de gösterilmiştir. Özetle o yıllarda aslında sinema eğitimi ve tiyatro eğitimi olan önemli bir isimdir Muhsin Ertuğrul. Ve Muhsin Ertuğrul Türk sinemasının 1939'a kadar olan döneminde uzun yıllar tek başına hizmet verdiğini söyleyebiliriz. Aynı zamanda çok tartışmalı bir dönemdir. Tiyatrodan geldiği için 1927 yılında zaten Darülbedai'nin yöneticisi oluyor. Ve yıllar boyunca da Darülbedai yani bizim bildiğimiz şehir tiyatrolarının yöneticiliğini yapıyor. Şimdi tiyatroda yöneticilik, yönetmenlik, oyunculuk yapan bir isimden söz ediyoruz. Aynı zamanda ekibiyle birlikte de sinema yapan bir isimden söz ediyoruz. Doğal olarak tiyatroyla sinemanın birbirine çok yakın olduğu bir dönemde akla gelebilecek ilk isim Muhsin Ertuğrul, Türk tiyatrosunun önde gelen ismi aynı zamanda Türk sinemasında önde gelen ismi oluyor. Nikatozun o dönemi anlatırken sinema dilinin gelişimi açısından Türkiye'de yeterince önemli adımlar atılmadığını söyler. Ve bu yüzden de Muhsin Ertuğrul'u suçlar. Muhsin Ertuğrul o yüzden özellikle 1960'lı yıllarda sinema tarihçileri tarafından çok tartışılan bir isim. Filmlerinin çoğu bugüne kalmadı. Kalan film ne var yaklaşık 30 film çekiyor. 1953 yılına kadar aktif olarak çalışıyor. 1953 yılında da ilk renkli filmlerden biri olan Halıcı Kızık çekerek bırakıyor. İlk sesli filmi çekiyor. Aslında bütün ilkler neredeyse Muhsin Ertuğrul'a ait. Yani gelişme, film sektörünün gelişmesi, endüstriye dönüşmesi bütün bunlar da kritik olarak hep Muhsin Ertuğrul'u görüyoruz. Muhsin Ertuğrul'un ilk filmi 1922 tarihli İstanbul'da Facai Bir Aşk. Gerçek bir hikayeden uyarlanıyor. İkinci filmi halde Edip Adıvar'ın romanından yapılan bir uyarlama. Bir Kurtuluş Savaşı filmi ve ilk Kurtuluş Savaşı filmi. Ondan sonraki dönemde 1950'lere kadar uzayacak dönemde Türk sinemasından birçok Kurtuluş Savaşı, Milli Mücadele filmi gelecek. Onların öncüsü. Anıları çok taze bir olay. Halk için çok önemli bir şey Kurtuluş Savaşı ve Milli Mücadele. Onun sinemadaki karşılıklarını görmemek zaten mümkün değil. Muhsin Ertuğrul o yıllarda birçok farklı türde filmler çekiyor. Ama asıl olarak uyarlamalara önem veriyor. Kendi geldiği gelenekte Meşrutiyet Tiyatrosu da başlangıçta uyarlamalarla ilerleyen bir tiyatro aslında. Önemli yazarların, Moeller gibi önemli yazarların eserlerinin Türkiye'ye uyarlandığını, ülkeye uyarlandığını görebiliyoruz. Aynı yöntemi sinema için deniyor Muhsin Ertuğrul. O yüzden de daha sonraki yıllarda çok tartışılıyor. Tamamen tiyatro uyarlamalarını da sinemaya getirdiği için. Tiyatro gibi düşünüyor her şeyi. Kamerayı da düşündüğü zaman aslında bir sahne gibi kuruyor her şeyi ve kamerayı da tam da sahnede yani salondaki en iyi yeri görebilecek, sahneyi en iyi görebilecek yere yerleştiriyor. Makyajı düşünürken tamamen tiyatro makyajını yapıyor. Bizansini düşünürken tamamen tiyatro mantığıyla düşünüyor. Kamera hareket ediyor. Muhsin Ertuğrul sinemasında uzun kaydırmalar vardır, hareketler vardır, kamera hareket edilir fakat aksiyon yoktur. Tümüyle her şey sahnede olup bitenleri gözlemleyen, çeken bir kamera vardır. O yüzden de bu dönemde aslında dünya sinemasının ilk dönemlerindeki kuruculara gider Muhsin Ertuğrul. Yani kameranın hareketlenmediği, kurgunun çok önemli bir anlatım aracı olarak karşımıza çıkmadığı bir sinemayı yapar. Mümkün olduğu kadar genel planlarla çeker, yakın planlara çok fazla girmez. Sinema dili gelişmektedir, sürekli bir gelişim içerisindedir Amerika'da, Avrupa'da ama Muhsin Ertuğrul bu gelişmeleri sinemasına yansıtmaz. Muhsin Ertuğrul'un filmlerine baktığımızda Alman, Almanya'da çektiği filmlerde belki Alman dışavurumculuğundaki ışık etkisini görebiliriz. Sadece ışık olarak bunun etkisini görebilirsiniz. Bir de Sovyetler Birliği deneyiminde özellikle Pudovkin etkisini görmemiz mümkündür. Şimdi Muhsin Ertuğrul'un filmlerine baktığımızda özellikle öne çıkan, sivrilen, eleştirmenlerin, tarihçilerin üzerinde durduğu film, en iyi film olarak da görülen Aysel Bataklıdam'ın kızı var. Bataklıdam'ın kızı Aysel, 1934-35 yıllarında çekiliyor ve gösterime giriyor. Bu filmde Sovyet etkisini görebiliyoruz. Sinema tarihçisi Agah Özgüç'ün yaptığı araştırmalarla aslında bu filmin bir İsveç filminden uyarlama olduğunu anlıyoruz ve o İsveç filminde Selma Lagerlof'un bir öyküsünden uyarlandığını görüyoruz. Şimdi Selma Lagerlof diye İsveçli bir yazarın bir öyküsünden uyarlanan film Türkiye'de kırsal kesimde geçiyor ve alıştığımız bir Türk köyü gibi, Anadolu köyü gibi değil kesinlikle. Neredeyse bir Avrupa ya da bir Rus köyü gibi. Oyuncular da öyle, Cahide Sonko oynuyor, makyajlara bakıyorsunuz, kostümlere bakıyorsunuz. Aslında şunu görüyorsunuz, şunu hissediyorsunuz, Darül Bedai oyuncuları bir Anadolu köyünde bir oyun sahneliyorlar ve Muhsin Ertuğrul da onları çekiyor. Aysel Bataklıdam'ın kızını Nijat Özgüç hiç beğenmez. Alim Şerif Onaran beğenir, anlatımını beğenir. Atilla Uğursay tarihsel açıdan önemli olduğunu düşünür. Ben de onlara katılıyorum. Nijat Özgüç gibi çok fazla, çok kötü bir film olduğunu düşünmüyorum. Sadeliğiyle, yalınlığıyla bir şekilde o dönemin hem de o ilk dönemin ve Muhsin Ertuğrul'un en iyi filmlerinden birisi olduğunu düşünüyorum. Ama bana sorarsanız ben Şehvet Kurbanı'nı, 1940 yılındaki Şehvet Kurbanı'nı biraz daha önemsediğimi söyleyebilirim. Şehvet Kurbanı'nda yine kendisi oynar, Muhsin Ertuğrul ve Cahide Sonko vardır. Cahide Sonko, Bataklıdam'ın kızı, Aysel'in de yıldızıdır zaten. Bütün o dönemin önemli yıldızlarından birisidir. Burada bir melodram vardır. Hatta burada bir back projection dediğimiz bir efekt de var. Özel efekt de var burada. Ve burada özellikle Cahide Sonko'nun oynadığı o karakter, şu kadın karakteri, Fan Fatel diyebileceğimiz karakter, daha sonra Fan Fatel'den de o meşhum kadın karakteri biraz daha öne çıkar. Ben Şehvet Kurbanı'nın, Aysel Bataklıdam'ın kızından biraz daha iyi olduğunu düşünüyorum. Ve bütün bu dönemde Muhsin Ertuğrul'un bir öncü olduğu konusunda da hiçbir şüphem yok. Çünkü sesli çekimi de aslında ilk olarak yine Muhsin Ertuğrul başlıyor. 1929 yılında başladıkları bir film var, Kaçakçılar diye. Bu filmi daha sonra tüm dünyada sesli film giderek gelişince bunu hemen uygulamak istiyorlar. Çünkü diyorlar ki yani yurt dışından gelen filmler sesli. Biz burada eğer sessiz film çekmeye devam edersek, bu seyirciyi kaybederiz diyorlar. Ve hatta bu filmi, bu Kaçakçıları 1932 yılında sessiz olarak gösterime giriyorlar. İlk sessiz filmi de 1931 yılında çekiyor, İstanbul Sokakları. Mısır ve Yunanistan'la bir ortak yapım olarak. Şimdi sesli çekimle birlikte aslında sizin kameranız daha da hareketsiz, daha da ağır bir kamera oluyor. O anda sesli çekim yaptığınız için de bütün her şey işte dünyada da böyle. O yıllarda sesli çekimin gelmesiyle birlikte kameraların giderek ağırlaştığını görüyoruz. Çünkü kameranın sesini duymamak için kameranın çerçevesinde başka bir ekipman kurmanız gerekiyor. Hareketleriniz giderek daralıyor ve bu sizi zorluyor. Şimdi o yüzden de biraz şunu da düşünmek lazım. Sesli çekim gibi bir tekniği bir an önce, bir an önce Türkiye'ye getirme mücadelesi verdiği için Muhsin Ertuğrul o yüzden filmlerde giderek daha da ağır ve sabit kamerayla çekilmeye başlanıyor. Evet o dönemde sesli çekimde başlayınca biz görüyoruz ki Muhsin Ertuğrul'un filmlerinde giderek artık aksiyon, hareket giderek düşmüş oluyor. Bunu gördük. İyice tiyatralleşiyor. İyice tiyatral bir hale gelmiş oluyor. Fakat bütün bu süreç içerisinde de önemli yeniliklerde hep Muhsin Ertuğrul'u görüyoruz. Şimdi burada tiyatrocularla çalışması, sürekli tiyatrocularla çalışması da aslında önemli sorunlardan bir tanesi. Şimdi tüm dünyaya baktığımızda o yıllar içerisinde sinema dil gelişiyor. Aynı zamanda oyunculuk da gelişiyor ve tiyatrallikten bir kaçış var. Avrupa sinemasında ve Amerika sinemasında tiyatrallikten bir kaçış olduğunu görüyoruz. Ama o yıllarda Türkiye'de Muhsin Ertuğrul kesinlikle kaçmıyor. Çünkü o biraz da tiyatroyu her şeyin önüne koyuyor. Sinema, sinemayı biraz tiyatroyu takip eden bir sanat olarak görüyor. O işte asıl sorun da biraz buradan kaynaklanıyor. Nigar Tözyön'ün bütün bu döneme tiyatrocular dönemi demesinin nedeni de bu. Çünkü sinema dilin yerine aslında tamamen ve neredeyse tiyatrolaştırılmış bir sinema yapmaya çalışıyor Muhsin Ertuğrul. Kendisine sorulduğu zaman da hep maddi kaygılar nedeniyle ve zaman sorunları nedeniyle hiçbir zaman sinemada tam da hayalindeki filmleri çekemediğini söyler Muhsin Ertuğrul. Tiyatrocular döneminin en önemli yıldızı Cahide Sonku. Tiyatrocular dönemiyle de kalmıyor. Ondan sonraki yıllar boyunca da Cahide Sonku Türk sinemasına hizmet vermeye devam ediyor. İlk büyük yıldızımız olduğunu söyleyebiliriz. Bu açıdan da çok aslında simgesel bir anlamı var. Bugün Türkiye'de Cahide Sonku adına ödüller var. Kadın oyuncu ödülleri var. Çok önemli bir isim. Ve Muhsin Ertuğrul sineması deyince de akla gelen ilk isimlerden birisi. Onun bütün önemli filmlerinde Cahide Sonku'yu görüyoruz bir star olarak.

https://video.neoskola.net/1738631176244.srt

1939-1950 yıllarında yavaş yavaş sinemacılar gelmeye başlamış, bu yüzden bu döneme “geçiş dönemi” denmiştir. Bu dönemde Türkiye’de sinema ile ilgili başlıca sorunlardan biri, hiç altyapı yatırımı olmamasıdır. 

Bir diğeri ise denetleme sorunudur. Devlet, sinemayı direkt olarak polisiye bir vaka olarak görür ve sürece sinemacıları dahil etmez. Bu denetleme anlayışı zamanla kesin bir sansüre dönüşür.

Geçiş dönemi yönetmenlerinin en önemli özelliği, yurtdışında eğitim almaları veya yurtdışındaki film çalışmalarına katılmış olmalarıdır. 

Geçiş dönemi yönetmenlerinden ilki, Almanya’da eğitim alan Faruk Kenç’tir. Aydın Arakon ve eğitimini Fransa’da tamamlayan Baha Gelenbevi de bu yönetmenler arasındadır.

https://video.neoskola.net/1738631175954.srt

1939-1950 arasındaki döneme geçiş dönemi diyoruz.

Çünkü yavaş yavaş sinemacılar gelmeye başlıyor artık.

Sadece tiyatrocuların değil, sinemacıların da artık oyuna girdiği, sahneye çıktığı bir dönem başlıyor.

Fakat Muhsin Ertuğrul'un koyduğu format, bulduğu sinema bir taraftan devam ediyor.

Yani sinemacılar Muhsin Ertuğrul'un ortaya koyduğu sinemadan tümüyle ayrı, yepyeni bir sinema yapamıyorlar.

Çünkü o yıllarda yerli içerik, Muhsin Ertuğrul'un çektiği filmler sinemalarda gösterilince ilgi görebiliyor.

Ve onlar da aynı yoldan gitmek istiyorlar.

Çünkü Muhsin Ertuğrul bir film yapma şekli ortaya koymuş, bir film kültürü koymuş,

bir yerli film standartı oluşturmuş, türler oluşturmuş.

Kurtuluş Savaşı filmi, Şarkılı Melodram, bunlar komedi, köy filmi, bütün bunlarla birlikte türler oluşmuş.

Bir kültür var, bir Türk sineması kültürü var.

Sinemacılar geldikleri zaman sıfırdan bunu yıkmak istemiyorlar.

Bu geleneğin içinde yer almak istiyorlar.

O yüzden biz bu döneme geçiş dönemi diyoruz.

O yüzden Muhsin Ertuğrul sineması dışarıdan gelenler, hatta eğitimli sinemacılar var.

Onların yaptığı sinemada Muhsin Ertuğrul sinemasının çok dışında bir sinema değil.

Bu yüzden dönemin adı geçiş dönemi.

Burada her şey, özellikle stüdyo olarak hiç altyapı, yatırım yok.

Yani filmler çekiliyor, ondan sonra yeni filmler çekiliyor.

Tüm dünyada endüstri gelişirken özellikle altyapıya ciddi bir yatırım yapılıyor.

O yıllarda Türkiye'de altyapıya bir yatırım yapılmıyor ve bu gelenek yıllar boyunca

Teknik olarak da çok fazla gelişmeyen bir sinema.

Sadece yüzeyde kalıyor aslında ve bu alışkanlık yıllar boyunca da hep sürüp gidiyor.

Devlet direkt olarak İçişleri Bakanlığı onu bir polise bir vaka olarak görüyor bu

denetleme sürecini ve filmleri denetlerken de sinemacılarla hiçbir diyaloğa girmiyor.

Şimdi aynı olaya yurt dışında baktığımızda, özellikle Amerika'da baktığımızda endüstri

O yüzden film endüstrisi Hollywood'da onun için bir denetleme kurulu oluşturuyor.

Tümüyle sinemacılardan oluşan bir denetleme kurulu var.

Başka ülkelere baktığımızda da, Avrupa'daki başka ülkelere baktığımıza da bunu görüyoruz.

Ama otoriter ülkelerde ise tam tersini görüyoruz.

Devlet bu işe sinemacıları hiç karıştırmıyor, kendisi denetliyor.

Hem de senaryo aşamasından başlayarak.

Senaryonun önce izin alması gerekiyor, senaryo onaylandıktan sonra da film çekildikten

sonra tekrar bir denetleme kuruluna giriyor ve burada hiç sinemacı yok.

Burada tümüyle devletin görevlendirdiği kişiler var.

Polisiye bir vaka olarak bakıyorlar, polisler var.

Ve üstelik de çocukları korumakla ilgili de hiçbir çalışma yok.

Sadece filmin işte uyuyor mu, uymuyor mu, ahlakımıza uyuyor mu, uymuyor mu bununla

Çocukları korumakla da hiçbir dert yok.

Ve bu anlayış zaten bu denetleme anlayışı çok keskin bir sansüre dönüşüyor ve yıllar

Geçiş Dönemi (1939-1950)

https://video.neoskola.net/subtitles/672dc778f1ae393c278bd080-tr-1745758240731.srt

1939-1950 arasındaki döneme geçiş dönemi diyoruz. Neden? Çünkü yavaş yavaş sinemacılar gelmeye başlıyor artık. Sadece tiyatrocuların değil, sinemacıların da artık oyuna girdiği, sahneye çıktığı bir dönem başlıyor. Fakat Muhsin Ertuğrul'un koyduğu format, bulduğu sinema bir taraftan devam ediyor. Yani sinemacılar Muhsin Ertuğrul'un ortaya koyduğu sinemadan tümüyle ayrı, yepyeni bir sinema yapamıyorlar. Neden? Çünkü o yıllarda yerli içerik, Muhsin Ertuğrul'un çektiği filmler sinemalarda gösterilince ilgi görebiliyor. Ve onlar da aynı yoldan gitmek istiyorlar. Çünkü Muhsin Ertuğrul bir film yapma şekli ortaya koymuş, bir film kültürü koymuş, bir yerli film standartı oluşturmuş, türler oluşturmuş. Kurtuluş Savaşı filmi, Şarkılı Melodram, bunlar komedi, köy filmi, bütün bunlarla birlikte türler oluşmuş. Bir kültür var, bir Türk sineması kültürü var. Sinemacılar geldikleri zaman sıfırdan bunu yıkmak istemiyorlar. Bu geleneğin içinde yer almak istiyorlar. O yüzden biz bu döneme geçiş dönemi diyoruz. O yüzden Muhsin Ertuğrul sineması dışarıdan gelenler, hatta eğitimli sinemacılar var. Onların yaptığı sinemada Muhsin Ertuğrul sinemasının çok dışında bir sinema değil. Bu yüzden dönemin adı geçiş dönemi. Biraz genel manzaraya bakmak istiyorum. Burada her şey, özellikle stüdyo olarak hiç altyapı, yatırım yok. Yani filmler çekiliyor, ondan sonra yeni filmler çekiliyor. Tüm dünyada endüstri gelişirken özellikle altyapıya ciddi bir yatırım yapılıyor. O yıllarda Türkiye'de altyapıya bir yatırım yapılmıyor ve bu gelenek yıllar boyunca devam ediyor. Teknik olarak da çok fazla gelişmeyen bir sinema. Daha çok işe odaklı bir sinema. Endüstri derine doğru inemiyor. Sadece yüzeyde kalıyor aslında ve bu alışkanlık yıllar boyunca da hep sürüp gidiyor. Bir başka sorun denetleme. Devlet direkt olarak İçişleri Bakanlığı onu bir polise bir vaka olarak görüyor bu denetleme sürecini ve filmleri denetlerken de sinemacılarla hiçbir diyaloğa girmiyor. Şimdi aynı olaya yurt dışında baktığımızda, özellikle Amerika'da baktığımızda endüstri diyor ki, denetlememiz lazım. Nasıl denetleyeceğiz? Kendimizi denetleyeceğiz. O yüzden film endüstrisi Hollywood'da onun için bir denetleme kurulu oluşturuyor. Tümüyle sinemacılardan oluşan bir denetleme kurulu var. Başka ülkelere baktığımızda da, Avrupa'daki başka ülkelere baktığımıza da bunu görüyoruz. Ama otoriter ülkelerde ise tam tersini görüyoruz. Devlet bu işe sinemacıları hiç karıştırmıyor, kendisi denetliyor. Hem de senaryo aşamasından başlayarak. Senaryonun önce izin alması gerekiyor, senaryo onaylandıktan sonra da film çekildikten sonra tekrar bir denetleme kuruluna giriyor ve burada hiç sinemacı yok. Burada tümüyle devletin görevlendirdiği kişiler var. Polisiye bir vaka olarak bakıyorlar, polisler var. Ve üstelik de çocukları korumakla ilgili de hiçbir çalışma yok. Sadece filmin işte uyuyor mu, uymuyor mu, ahlakımıza uyuyor mu, uymuyor mu bununla ilgili bir çaba var. Çocukları korumakla da hiçbir dert yok. Ve bu anlayış zaten bu denetleme anlayışı çok keskin bir sansüre dönüşüyor ve yıllar boyunca değişmeksizin, yıllar boyunca süren Türk sinemasının başındaki çok ciddi bir soruna dönüşüyor. O yıllarda da bu var. Şimdi bu çalışanlar da zaten daha ilk baştan itibaren çekim senaryoları, senaryodan onaylanma süreciyle başladığı için de o da sansür de ciddi bir sorun olarak bu yıllarda aslında başlıyor. Dediğim gibi çok fazla yapımcı yok. İpekçi Kardeşler var, Kemal Film var, Selen Ailesi'nin şirkette Kemal Film. Bu ikisi dışında çok fazla insan da gelmiyor. Geçiş dönemi yönetmenlerinin en önemli özenliği yurtdışında eğitim almaları veya yurtdışındaki film çalışmalarına katılmış olmaları. Bu onların en büyük avantajlarından birisi oluyor. O yıllarda Türkiye'de her şey usta çırak ilişkisi üzerinden yürüyor. Bu yönetmenlerin yurtdışından aldığı deneyimler kuşkusuz önemli. Bu geçiş dönemi yönetmenlerinden ilki Faruk Kenç. Faruk Kenç'in Türk sinemasında uzun yıllar boyunca 1964 yılına kadar aktif olan bir isim. Aydın Işık gibi, Belgin Doruk gibi önemli starları, Türk sinemasının o dönemdeki en önemli starlarını sinemaya çekmiş bir isim. Aynı zamanda sessiz filmden dubloja geçişi sağlayan yönetmenlerden birisi Faruk Kenç. Faruk Kenç ilk filmi 1939'da çekiyor, Taş Parçası. Şahadan Kamil de Faruk Kenç gibi eğitimini Almanya'da alıyor. Tarihçiler Şahadan Kamil için şunu söylüyor, filmlerine teknik olarak önceden çok iyi hazırlandığını söylüyorlar. Bu dönemde şöyle bir şey var bütün bu geçiş dönemi yönetmenleri için. 1940'lı yıllar onlar için bir hazırlık dönemi oluyor. En iyi filmlerini 1950'li yıllarda veriyorlar. Onlar aslında 40'lı yıllarda biraz sektörün içerisinde var olmaya çalışıyorlar. Muhsin Ertuğrul ile birlikte aynı anda var olmaya çalışıyorlar. Deneyim kadınları asıl en iyi ürünlerini 1950'li yıllarda vermeye başlıyorlar. Şahadan Kamil'in de en iyi filmleri 1950'li yıllarda çıkar. Şu an internette görebileceğiniz, bulabileceğiniz Edile Bülü serisi vardır mesela. Münir Özkulla, Vasfi Rıza, Zobur'un oynadığı ki Şahadan Kamil'in en iyi filmleri arasında yer alabilir. Baha Gelenbevi liste okuyor liseyi, Fransa'da eğitimini tamamlıyor, oradaki filmlerde çalışıyor. Ondan sonra Türkiye'ye geldiğinde de 1944 yılında Deniz Kızı'nı ve Yanık Kaval'ı çekiyor. Yanık Kaval bir köy filmi ama Aysel Bataklıktan'ın Kızı gibi bir köy filmi değil. Daha bizim bugün bildiğimiz köy filmine yakın bir formatı deniyor. Onun da en iyi filmi yani Baha Gelenbevi'nin de en iyi filmi 1952 yılında çektiği Boş Beşiktir ve Boş Beşik daha sonra onun yeniden çevrimlerini görebileceğimiz bir köy filmidir. Bir başka yönetmen Aydın Arakon. Aydın Arakon görüntü yönetmeni Eylen Arakon'un kardeşi, o da geçiş dönemi yönetmenlerinden birisi. Onun da en iyi filmleri yine 1950 yılına denk gelir. 1950-51'de çektiği İstanbul'un Fethi ve 1951'deki Vatan İçi'nde bu milli mücadele filmleri arasında önemli yerlerde dururlar. Altyazı M.K.