Sanat Eğitimleri

Sanat

https://video.neoskola.net/1738322869224.srt

Yazmak, bir keşif yolculuğudur. Bu yolculuktaki en önemli unsurlardan biri de samimiyettir.

Yazarlık söz konusu olduğunda yetenekten önemli olan iki yol gösterici unsur tutku ve sabırdır.

Yazma uğraşı her şeyden önce tutkulu olmayı, bu tutkuyu sürdürebilmeyi ve sabırla çabalamayı gerektirir.

https://video.neoskola.net/1738322869006.srt

Merhaba. Bugün sizinle yazarlığın incelikleri ve bize göstereceği yollar, imkanlar üzerine konuşacağız.

Bir kitap yazmayı ya da kitaplar yazmayı hayal mi ediyorsunuz?

Yazacağınız ve yayınlanacak olan kitaplarınızın bir kitap evinin laflarında sevdiğiniz,

hayran olduğunuz yazarların kitaplarıyla yan yana bulunması fena sayılmaz değil mi?

İyi bir hayal, yerinde bir hayal. Ama ne kadar kolay, ne kadar zor tartışabiliriz.

Yerinde bir hayal çünkü edebiyat öncelikle bugün yaşadığımız tüm sıradanlıklara karşı

belki de elimizde kalan en der direniş alanlarından biri.

Çünkü edebiyat öncelikle hayır demeyi bilmektir.

Gelelim bu hayalin zorluklarına ve kolaylıklarına.

Zor tabii. Neden zor? Çünkü birçok meseleyle karşı karşıya kalacaksınız.

Birçok meseleyle yüzleşmek zorunda kalacaksınız.

O meseleleri deşmek zorunda kalacaksınız.

Ayrıca en iyi ifadeleri bulabilmek için de bir çaba sarf etmeniz gerekecek.

İşte bunlar görünürdeki en önemli zorluklar.

Edebiyatta en önemli olan unsur nedir biliyor musunuz?

Eğer o samimiyeti taşıyabilirseniz yazdıklarınıza

ve o samimiyetin size hissettirdiklerinin izini sürerseniz

hiç şüpheniz olmasın yolunuz bir yerden sonra açılacaktır.

Çünkü yazmak öncelikle bir keşif yolculuğudur.

Kendini keşfetmek, yaşadığı dünyayı keşfetmek

veya çok derinlerde bilinmeyen gerçekleri keşfetmek

Bu yolda nasıl ilerleyebileceğimize bakmak.

Çünkü bize asıl yol gösteren sorular olacaktır.

Bir kitap yazmak istiyorum ama yeteneğim var mı?

Bu son derece yanlış ve yersiz bir soru.

Yazma yeteneği dediğimiz koskoca bir palavradır da ondan.

Bazen engelleyici bir palavradır da üstelik.

Çünkü birçok insan kendisine bu soruyu sorar

ve daha sonra cevabını içine sinebilecek bir cevap bulamadığı için de

belki yazının yoluna çıkmaktan kendini alıkoyar.

Bakın işte, tutkulu olmak bir yetenektir.

Çünkü herkes aşkla yaşamayı başaramaz.

Herkeste aşık olma yeteneği de yoktur.

aşkı sürdürebilme, yaşatabilme ve yaşayabilme yeteneği yoktur.

Oysa ki yazma uğraşı öncelikle aşkla yazmayı gerektirir.

Eğer o aşkın ateşini içinizde hissediyorsanız

gereken gücü yola çıkmak için buldunuz demektir.

Çünkü ona eşlik edecek hayatın bir başka gerçeği daha var.

Çünkü o beklediğiniz başarı, başarıdan ne anlıyorsanız artık

Öyleyse yazma yolunda bize ışık tutabilecek iki temel kelime vardır ki

Ama eğer hakikaten o sabrı gösterir ve aşkla yazabilirseniz

mutlaka yolun bir yerinde kendinizi adı ne olursa olsun, türü ne olursa olsun

O zaman çalışmanın da öneminden söz ediyoruz.

Yazabilmenin Ardındaki İki Sihirli Kelime

https://video.neoskola.net/subtitles/azDNcSyzEpwBPAb38-tr-1745868060942.srt

Merhaba. Bugün sizinle yazarlığın incelikleri ve bize göstereceği yollar, imkanlar üzerine konuşacağız. Bir kitap yazmayı ya da kitaplar yazmayı hayal mi ediyorsunuz? Yazacağınız ve yayınlanacak olan kitaplarınızın bir kitap evinin laflarında sevdiğiniz, hayran olduğunuz yazarların kitaplarıyla yan yana bulunması fena sayılmaz değil mi? İyi bir hayal, yerinde bir hayal. Ama ne kadar kolay, ne kadar zor tartışabiliriz. Yerinde bir hayal çünkü edebiyat öncelikle bugün yaşadığımız tüm sıradanlıklara karşı belki de elimizde kalan en der direniş alanlarından biri. Çünkü edebiyat öncelikle hayır demeyi bilmektir. Gelelim bu hayalin zorluklarına ve kolaylıklarına. Zor tabii. Neden zor? Çünkü birçok meseleyle karşı karşıya kalacaksınız. Birçok meseleyle yüzleşmek zorunda kalacaksınız. O meseleleri deşmek zorunda kalacaksınız. Ayrıca en iyi ifadeleri bulabilmek için de bir çaba sarf etmeniz gerekecek. Bazen de çok çaba. İşte bunlar görünürdeki en önemli zorluklar. Kolaylıklara gelince. Edebiyatta en önemli olan unsur nedir biliyor musunuz? Samimiyet. Eğer o samimiyeti taşıyabilirseniz yazdıklarınıza ve o samimiyetin size hissettirdiklerinin izini sürerseniz hiç şüpheniz olmasın yolunuz bir yerden sonra açılacaktır. Neden biliyor musunuz? Çünkü yazmak öncelikle bir keşif yolculuğudur. Kendini keşfetmek, yaşadığı dünyayı keşfetmek veya çok derinlerde bilinmeyen gerçekleri keşfetmek ve anlatabilme cesareti. O zaman geriye ne kalıyor? Bu yolda nasıl ilerleyebileceğimize bakmak. Çünkü sorular sormalıyız. Sorular sormaktan da çekinmemeliyiz. Çünkü bize asıl yol gösteren sorular olacaktır. Sormaya başlayalım öyleyse. Bir kitap yazmak istiyorum ama yeteneğim var mı? Bu son derece yanlış ve yersiz bir soru. Neden mi? Yazma yeteneği dediğimiz koskoca bir palavradır da ondan. Bazen engelleyici bir palavradır da üstelik. Çünkü birçok insan kendisine bu soruyu sorar ve daha sonra cevabını içine sinebilecek bir cevap bulamadığı için de belki yazının yoluna çıkmaktan kendini alıkoyar. Oysa ki yetenek hiç önemli değildir. Asıl önemli olan tutkudur. Tutkulu olmak. Bakın işte, tutkulu olmak bir yetenektir. Çünkü herkes aşkla yaşamayı başaramaz. Herkeste aşık olma yeteneği de yoktur. Hele hele aşık olduktan sonra aşkı sürdürebilme, yaşatabilme ve yaşayabilme yeteneği yoktur. Oysa ki yazma uğraşı öncelikle aşkla yazmayı gerektirir. Eğer o aşkın ateşini içinizde hissediyorsanız gereken gücü yola çıkmak için buldunuz demektir. Ama bu gerçek bir aşk olmalı. Pekala aşkla oluyor mu, bitiyor mu? Hayır, bitmiyor tabii. Çünkü ona eşlik edecek hayatın bir başka gerçeği daha var. O da sabır. Sabırla bir işi yapmak. Çünkü o beklediğiniz başarı, başarıdan ne anlıyorsanız artık hemen gelmez. Gelmesi mümkün değildir. Çok çaba sarf etmek gerekir. Öyleyse yazma yolunda bize ışık tutabilecek iki temel kelime vardır ki onları asla unutmamalıyız. Tutku ve sabır. Belki de yıllarca sabretmek. Ama eğer hakikaten o sabrı gösterir ve aşkla yazabilirseniz mutlaka yolun bir yerinde kendinizi adı ne olursa olsun, türü ne olursa olsun bir şeyler yazarken bulabilirsiniz. O zaman çalışmanın da öneminden söz ediyoruz. Çalışmak. Peki bu nasıl olacak?

https://video.neoskola.net/1738323100694.srt

İyi bir yazı, kurgusu iyi, hikâyesi güçlü, dili sağlam olan yazıdır. Tüm bunlardan önce iyi bir yazı, yazarın inandığı ve arkasında durmak istediği yazıdır.

İyi bir yazının önünde duran ilk engel dildeki eksikliklerdir. Kişi kendini iyi ifade edebilmek için mutlaka dile ve dilin duygusuna hâkim olmalı, olanaklarını keşfetmiş olmalıdır. 

İyi bir yazının önünde duran diğer bir engel de içselleştirilmiş bilginin eksikliğidir. İyi bir yazının derinliğinde, bireysel tarihin yanı sıra toplumsal hafızanın da beslediği bir yaşanmışlık mutlaka olmalıdır.

Yazarın ve iyi bir yazarın arasındaki engellerden biri de yazarın yazdıklarını gözetleyen, yorumlayan ve hatta yargılayan bir çift göz olduğu hissine kapılmasıdır.

https://video.neoskola.net/1738323100406.srt

İYİ BİR YAZI YAZMANIN ÖNÜNDE DURAN ENGELLER

İyi bir yazı yazmanın önünde duran engeller.

Burada bir başka çetin yola çıktık demektir bu soruları sorduktan sonra.

Yalnız sorunun cevaplarını aramadan önce,

isterseniz iyi bir yazı nedir onu tanımlamaya çalışalım.

İyi bir yazı, mesela kurgusu iyi olan yazıdır.

Buna benzer birçok gerekçi sunulabilir iyi bir yazıyı tanımlamak için.

Bunları göreceğiz zaten sohbetimizin ilerleyen safhalarında.

Ama tam burada ben bir başka önemli bulduğum gerçeğe parmak basmak istiyorum.

İyi yazı öncelikle inandığınız yazıdır.

Arkasında durmak istediğiniz yazıdır.

Peki o zaman gelin engelleri ona göre konuşalım.

Yani kendinizi ifade etmek istediğiniz dile hakim olmak zorundasınız.

Eğer o dile hakim değilseniz, o dilin olanaklarını keşfedememişseniz,

Bir yazı çıkartmanız imkansıza yakındır.

Bir dili iyi bilmek, bir dile hakim olmak ise sadece kusursuz bir gramere sahip olmak değildir.

Çok geniş bir kelime dağcığına sahip olmak da değildir.

Bir dile hakim olmak, o dilin duygusunu bilmektir.

Örnek vermem gerekirse her dilin kendine göre bir duygusu var, bir duygu derinliği vardır.

Her dilin kendine has sözleri ve deyişleri vardır.

Ama Türkçeden bir örnek verecek olursam,

Gönül ne çok çağrışıma açıktır.

Gönül dediğinizde bir tarih canlanır önünüzde.

Bir şarkı tarihi, bir şiir tarihi, bir hikaye tarihi, bir destan tarihi.

İşte bunları içinizde hissetmelisiniz.

Benim onda gönlüm yoktan, gönül gözüyle görmeye kadar birçok ifade vardır.

Bir de Türkçenin en güzel sözlerinden biri olarak gördüğüm gönülün yanı sıra hüzün vardır mesela.

Hayatın koşulları birkaç dili konuşabilecek, okuyabilecek ve yazabilecek kadar öğrenmeme imkan verdi.

Ancak ben bu dillerin hiçbirinde hüzün kelimesinin karşılığını bulamıyorum.

Birazcık Portekizce'de saudade diye bir kelime vardır, ona yakındır.

Ama ne Fransızca'da, ne İspanyolca'da, ne İngilizce'de, ne de İtalyanca'da hüzün sözünün karşılığını bulabiliyorum.

Dilden kastım bu, dilin derinliğini bilmek.

Gelelim ikinci engele. İkinci engel bilgidir.

Burada çok önemli bir ayrıntıyı öne çıkarmam gerekiyor yalnız.

Bilgi derken, ansiklopedik bilgiden söz etmiyorum.

Bunu bir örnekle açıklayayım isterseniz.

Varsayalım ki bir sci-fi hikayesi yazmaya heves ettiniz.

Heves etmesine ettiniz de İstanbul'un balıkları hakkında birden pek fazla bilgiye sahip olmadığınızı fark edersiniz.

Peki bir konuda bilgi sahibi değilsek bugün ne yapıyoruz?

Arama motorlarına başvuruyoruz. Google'a başvuruyoruz mesela.

Ve oradan bilgi edinmeye çalışıyoruz.

Şimdi Google'a girerseniz ve İstanbul'un balıkları diye yazarsanız emin olun istediğinizden bile fazla bilgi bulabilirsiniz.

Ve iyi bir çalışma ile iki saatin sonunda çevrenizdeki birçok insanı hayran bırakabilecek bir bilgiye bile sahip olabilirsiniz.

Lüfer'in boyları, Palamut'un boyları, hangi yemeklerin yapılabileceği, hangi balıkların hangi mevsimde daha iyi olduğu vs. vs.

Fakat bu bilgileri edindiniz ya söylemek zorundayım.

Edindikleriniz edebiyat açısından beş para etmez.

Beş paralık bir değeri vardır belki ama hepsi o kadar.

Çünkü bir bilginin öncelikle içselleştirilmesi gerekir.

Yani ansiklopedik bilgiyi edinebilirsiniz bir lüferle ilgili.

Ama o lüfer balığına dokunmadan veya tadını bilmeden ve belki de o tadı sevdiklerinizle paylaşmadan anlatmanız mümkün değildir.

Çünkü yazının derinliğinde mutlaka bir yaşanmışlık olmalı.

Ve bu yaşanmışlığı besleyen bireysel tarihin yanı sıra toplumsal hafızadır da.

Mesela fantastik romanları nereye koyalım diyeceksiniz bu durumda.

Fantastik romanların büyüklerine baksanız, dünyaca ünlülerine baksanız,

Stephen King'e, Rowling'e, Tolkien'e baksanız,

onların kendi mitolojilerinden, mitolojilerinin içlerinde bıraktıkları duygulardan yararlanmıyorlar mı zannediyorsunuz?

O zaman gelin önemli bir yere daha şöyle bir değinelim.

Bunun hem çok kolay hem de çok zor bir cevabı vardır.

O zaman da kendinize şu soruyu sormanız gerekir.

Bu en iyi bildiğim meselesine gelmeden önce hazır değinmişken,

hazır değinmişken, isterseniz önemli bir engelden daha söz edelim.

Ne demiştik? Dil engel, bilgi engel. İçselleştirilmiş bilgi engel.

Daha doğrusu bunlara sahip olmamak engel.

Sohbetimizin başında size yazı masasının başına oturduğunuz,

heyecanla oturduğunuz muhteşem bir hikaye yazacaksınız.

Fakat bir türlü o hikayeye devam edemediniz demiştim ve onunla ilgili bir çift laf etmiştim.

Masanın başına oturduğunuz, muhteşem bir hikaye yazacağım dediniz ve gerçekten de

beklediğiniz gibi, kendinizden beklediğiniz gibi döktürmeye başladınız.

O anda birdenbire bir çift gözün yazdıklarınızı okuduğu duygusuna kapılabilirsiniz.

Hatta o bir çift göz yazdıklarınızı okumakla kalmamaktadır, aynı zamanda yorumlamaktadır da.

Yorumlamakla da kalmamaktadır, sizi icabında tehdit etmektedir.

Dikkat et, bunları yazarsan ne olur ben bilmem demektedir mesela.

Hayatınızdaki herhangi biri, neden olmasın?

Anneniz, babanız, sevgiliniz, eşiniz, kardeşiniz, fikirleri değerli bulunan arkadaşlarınız.

Etrafınıza bakarsanız kimse yoktur aslında.

Onların hepsini hayalinizde üretmişsinizdir.

Carl Jung boşu boşuna mı üst benlik sorunlarından söz etti?

İyi Bir Yazının Önünde Duran Engeller

https://video.neoskola.net/subtitles/LT4p52M8KvC6KPBbT-tr-1745868147576.srt

İYİ BİR YAZI YAZMANIN ÖNÜNDE DURAN ENGELLER İyi bir yazı yazmanın önünde duran engeller. Burada bir başka çetin yola çıktık demektir bu soruları sorduktan sonra. Yalnız sorunun cevaplarını aramadan önce, isterseniz iyi bir yazı nedir onu tanımlamaya çalışalım. Teknik cevaplar verebiliriz. İyi bir yazı, mesela kurgusu iyi olan yazıdır. Hikayesi güçlü olan yazıdır. Dili sağlam olan yazıdır. Buna benzer birçok gerekçi sunulabilir iyi bir yazıyı tanımlamak için. Bunları göreceğiz zaten sohbetimizin ilerleyen safhalarında. Ama tam burada ben bir başka önemli bulduğum gerçeğe parmak basmak istiyorum. İyi yazı öncelikle inandığınız yazıdır. Arkasında durmak istediğiniz yazıdır. Peki o zaman gelin engelleri ona göre konuşalım. Birinç engel. Birinç engel dildir. Yani kendinizi ifade etmek istediğiniz dile hakim olmak zorundasınız. Eğer o dile hakim değilseniz, o dilin olanaklarını keşfedememişseniz, kendinizi iyi ifade edemezsiniz. Bir yazı çıkartmanız imkansıza yakındır. Bir dili iyi bilmek, bir dile hakim olmak ise sadece kusursuz bir gramere sahip olmak değildir. Çok geniş bir kelime dağcığına sahip olmak da değildir. Bir dile hakim olmak, o dilin duygusunu bilmektir. O dilin duygu tarihini bilmektir. O dilin duygusuna hakim olabilmektir. Örnek vermem gerekirse her dilin kendine göre bir duygusu var, bir duygu derinliği vardır. Her dilin kendine has sözleri ve deyişleri vardır. Ama Türkçeden bir örnek verecek olursam, Gönül kelimesi. Gönül ne çok çağrışıma açıktır. Gönül dediğinizde bir tarih canlanır önünüzde. Bir şarkı tarihi, bir şiir tarihi, bir hikaye tarihi, bir destan tarihi. İşte bunları içinizde hissetmelisiniz. Benim onda gönlüm yoktan, gönül gözüyle görmeye kadar birçok ifade vardır. Bir de Türkçenin en güzel sözlerinden biri olarak gördüğüm gönülün yanı sıra hüzün vardır mesela. Hayatın koşulları birkaç dili konuşabilecek, okuyabilecek ve yazabilecek kadar öğrenmeme imkan verdi. Ancak ben bu dillerin hiçbirinde hüzün kelimesinin karşılığını bulamıyorum. Birazcık Portekizce'de saudade diye bir kelime vardır, ona yakındır. Ama ne Fransızca'da, ne İspanyolca'da, ne İngilizce'de, ne de İtalyanca'da hüzün sözünün karşılığını bulabiliyorum. Dilden kastım bu, dilin derinliğini bilmek. Gelelim ikinci engele. İkinci engel bilgidir. Yani yazacağınız hikayedeki bilgi. Burada çok önemli bir ayrıntıyı öne çıkarmam gerekiyor yalnız. Bilgi derken, ansiklopedik bilgiden söz etmiyorum. Bunu bir örnekle açıklayayım isterseniz. Varsayalım ki bir sci-fi hikayesi yazmaya heves ettiniz. Deniz, adalar, balıklar vs. vs. Heves etmesine ettiniz de İstanbul'un balıkları hakkında birden pek fazla bilgiye sahip olmadığınızı fark edersiniz. Bu da ihtimaller dahilindedir. Peki bir konuda bilgi sahibi değilsek bugün ne yapıyoruz? Arama motorlarına başvuruyoruz. Google'a başvuruyoruz mesela. Ve oradan bilgi edinmeye çalışıyoruz. Şimdi Google'a girerseniz ve İstanbul'un balıkları diye yazarsanız emin olun istediğinizden bile fazla bilgi bulabilirsiniz. Ve iyi bir çalışma ile iki saatin sonunda çevrenizdeki birçok insanı hayran bırakabilecek bir bilgiye bile sahip olabilirsiniz. Lüfer'in boyları, Palamut'un boyları, hangi yemeklerin yapılabileceği, hangi balıkların hangi mevsimde daha iyi olduğu vs. vs. Fakat bu bilgileri edindiniz ya söylemek zorundayım. Edindikleriniz edebiyat açısından beş para etmez. Beş paralık bir değeri vardır belki ama hepsi o kadar. Çünkü bir bilginin öncelikle içselleştirilmesi gerekir. Bir bilgiyi içinizde yaşamalısınız. Yani ansiklopedik bilgiyi edinebilirsiniz bir lüferle ilgili. Ama o lüfer balığına dokunmadan veya tadını bilmeden ve belki de o tadı sevdiklerinizle paylaşmadan anlatmanız mümkün değildir. Çünkü yazının derinliğinde mutlaka bir yaşanmışlık olmalı. Ve bu yaşanmışlığı besleyen bireysel tarihin yanı sıra toplumsal hafızadır da. Mesela fantastik romanları nereye koyalım diyeceksiniz bu durumda. Fantastik romanların büyüklerine baksanız, dünyaca ünlülerine baksanız, Stephen King'e, Rowling'e, Tolkien'e baksanız, onların kendi mitolojilerinden, mitolojilerinin içlerinde bıraktıkları duygulardan yararlanmıyorlar mı zannediyorsunuz? O zaman gelin önemli bir yere daha şöyle bir değinelim. Nereden başlayacaksınız yazmaya? Nereden başlamanız doğru olur? Bunun hem çok kolay hem de çok zor bir cevabı vardır. En iyi bildiğinizden başlayın. O zaman da kendinize şu soruyu sormanız gerekir. En iyi bildiğim nedir? Bu en iyi bildiğim meselesine gelmeden önce hazır değinmişken, hazır değinmişken, isterseniz önemli bir engelden daha söz edelim. Ne demiştik? Dil engel, bilgi engel. İçselleştirilmiş bilgi engel. Daha doğrusu bunlara sahip olmamak engel. Pekala. Bir engel daha vardır. Sohbetimizin başında size yazı masasının başına oturduğunuz, heyecanla oturduğunuz muhteşem bir hikaye yazacaksınız. Fakat bir türlü o hikayeye devam edemediniz demiştim ve onunla ilgili bir çift laf etmiştim. Şimdi gelin tam tersini düşünelim. Masanın başına oturduğunuz, muhteşem bir hikaye yazacağım dediniz ve gerçekten de beklediğiniz gibi, kendinizden beklediğiniz gibi döktürmeye başladınız. O anda birdenbire bir çift gözün yazdıklarınızı okuduğu duygusuna kapılabilirsiniz. Hatta o bir çift göz yazdıklarınızı okumakla kalmamaktadır, aynı zamanda yorumlamaktadır da. Yorumlamakla da kalmamaktadır, sizi icabında tehdit etmektedir. Dikkat et, bunları yazarsan ne olur ben bilmem demektedir mesela. Dahası taciz bile edebilir. Kimdir peki bu bir çift gözün sahibi? Hayatınızdaki herhangi biri, neden olmasın? Anneniz, babanız, sevgiliniz, eşiniz, kardeşiniz, fikirleri değerli bulunan arkadaşlarınız. Etrafınıza bakarsanız kimse yoktur aslında. Kimse yoktur aslında. Onların hepsini hayalinizde üretmişsinizdir. Veya toplumsal değerler. Carl Jung boşu boşuna mı üst benlik sorunlarından söz etti? Her şey hayalinizde oluyor, dikkat edin. Peki o zaman ne yapacaksınız? İşte o zaman hayalinizde ürettiğiniz bu bir çift gözün sahibini hayalinizdeki en yüksek gökdelenin en yüksek katından aşağı atın. Yani kendinizi ancak birilerinden kurtararak özgürleştirebilirsiniz. Luna Park Kapandı romanımda şöyle bir cümle vardır başlarda geçen. Kendini kazanmanın yolu birilerini kaybetmeyi göze almaktan geçer. Kaybetmeyi göze alacaksınız. Çünkü kaybetme sonunda, o kaybetmenin sonunda kazanacaklarınızın belki de paha biçilmez bir değeri vardır. Evet, bütün bunların dışında nerede kaldığımızı hatırlamaya çalışalım. En iyi bildiğimizden başlayacaktık değil mi? Peki bu nasıl olacak?

https://video.neoskola.net/1738323375870.srt

Bir hikâyede kullanılacak öğelerin tümü işlevsel olmalıdır. Hikâye içinde herhangi bir işlevi olmayan ayrıntılara ve tasvirlere yer verilmemelidir.
  
Hikâye ve romanların giriş cümlesi mutlaka çok etkileyici ve keskin olmalıdır. Okur, giriş cümlesiyle konuya girebilmelidir.

Çarpıcı bir başlangıç için, önce yazılan hikâye bitirilmelidir. İyi bir başlangıç mutlaka hikâyenin içinden çıkar.

Tıpkı başlangıç cümlesi gibi hikâye başlığı da oldukça önemlidir ve her zaman bütün hikâye yazıldıktan sonra bulunur.

https://video.neoskola.net/1738323375526.srt

Şimdi bir temel soruyla başlayalım isterseniz.

kendilerinden baya baya emin de görünüyorlar.

üç hikaye kitabı yazmış bir yazar olarak

Ama tercihi nedir diye soracak olursanız

ve çağrışımı olduğuna inanıyorum.

Çünkü örneğin eskilerin değişiğiyle

12-13-15 sayfa arasında bir yerde durur.

Örneğin kısa hikaye denilen bir tür var.

bir karşılaştırma yapmak zorunda kalırsak

daha kısa olduğunu söylemek durumunda kalabiliriz.

Eğer atletizm ile bir analoji kuracak olursak

hatta 200 metre engelli koşusu da olabilir.

Çünkü hikaye neresinden bakarsanız bakın

çok iyi hikaye yazıldığı kanaatindeyim.

tabi ki çok iyi romanlar yazılıyor ama

yani büyük edebiyatlar olarak görebileceğimiz

durduğunu çok rahatlıkla söyleyebilirim.

ve kuşaktan kuşağa aktarılmış olanlar.

Buluşları dönemi dikkate alındığında

Hikâye Nedir?

https://video.neoskola.net/subtitles/M8SWTfYh6WsgakJgb-tr-1745868257442.srt

HİKAYE Şu hikaye dediğiniz nedir? Şimdi bir temel soruyla başlayalım isterseniz. Bir türden söz ediyorsak, hikaye mi diyeceğiz, öykü mü? Bunun çok basit bir cevabı var. İsteyen istediğini söyleyebilir. Bazen farklı yerlerde farklı yorumlar görüyorum. Hikaye ile öykü arasında ayrımlar yapılıyor. Ve bu ayrımları yapanlar kendilerinden baya baya emin de görünüyorlar. Hikaye şudur, öykü şudur diyorlar. Ben doğrusunu söylemek gerekirse üç hikaye kitabı yazmış bir yazar olarak hiç önemsemiyorum bu ayırımı. Çünkü hiçbir zaman böyle bir ayırımı yapmak aklıma gelmedi. Ama tercihi nedir diye soracak olursanız ben hikaye derim. Hikaye demeyi tercih ediyorum. Çünkü çok daha derin bir anlamı ve çağrışımı olduğuna inanıyorum. O zaman bundan böyle hep hikaye diyeceğimi bilin. Ara sıra öykü dersem bilin ki dilim sürçmüştür. O zaman isterseniz gelin hikaye nedir ona bakalım. Tayin edici ölçü uzunluk veya kısalık mıdır? Hayır. Çünkü örneğin eskilerin değişiğiyle teamüllere bakacak olursak bir hikaye 6-7-8 sayfa ile 12-13-15 sayfa arasında bir yerde durur. Fakat yanlış anlamayın. Teamüller diyorum. Böyle bir ölçü yok. Böyle bir sınırlama yok. Örneğin kısa hikaye denilen bir tür var. Bazen yarım sayfalık hatta bazen bir cümlelik. Ama örneğin 40-45 sayfalık hikayeler de var. Haliyle bir sınır yok. Ancak roman ile hikaye arasında bir karşılaştırma yapmak zorunda kalırsak hikayenin romandan bazı istisnai örnekler dışında daha kısa olduğunu söylemek durumunda kalabiliriz. Hikaye Eğer atletizm ile bir analoji kuracak olursak hikaye 100 metre koşusu ise roman maratondur. Maraton bildiğiniz gibi olimpik maraton 42 kilometre 195 metre uzunluğundadır. 100 metre koşusu da olabilir hikaye 200 metre koşusu da hatta 200 metre engelli koşusu da olabilir. Neden? Çünkü hikaye neresinden bakarsanız bakın romandan daha kısadır. Ve daha kısa olmak durumundadır. Türk Edebiyatı'nda çok iyi hikaye yazıldığı kanaatindeyim. Roman için tabi ki çok iyi romanlar yazılıyor ama yani büyük edebiyatlar olarak görebileceğimiz edebiyatlarla mukayese ettiğimizde Türk Edebiyatı'nı örneğin bir Rus Edebiyatı, bir Fransız Edebiyatı, bir Alman Dili Edebiyatı, bir İngiliz Dili Edebiyatı ile karşılaştırdığımızda hikayenin dünya çapında bir yerde durduğunu çok rahatlıkla söyleyebilirim. Bunun sebebi büyük ihtimalle bizdeki hikaye etme geleneğidir. Halk masallarının yaygınlığı, destanlar, kulaktan kulağa aktarılmış olanlar ve kuşaktan kuşağa aktarılmış olanlar. Ayrıca unutmamamız gerekiyor ki mesela 17. yüzyılda Evliya Çelebi seyahatnamesinde karşımıza müthiş bir hikayeçi olarak çıkar. Buluşları dönemi dikkate alındığında olağanüstüdür. Ve ayrıca Türk insanı da yine neresinden bakarsanız bakın hikayeçidir. Hikaye konusunda çok uzun uzun konuşabiliriz. Ancak ben burada size önemli bulduğum bazı ayrıntıları anlatmak istiyorum. Vazgeçilemez bazı ayrıntıları. Birincisi şu bir hikayede kullanılacak öğelerin tümü işlevsel olmalıdır. Boşu boşuna hiçbir ayrıntıdan söz etmeyin. Boşu boşuna tasvir yapmayın. O tasvirler işlevsel ise hikayenin içinde yer bulur kendine. Roman için de aynı şey söz konusudur. Siz bakmayın 19. yüzyıl romanlarına. O zamanlar yazarlar uzun uzun tasvirler yapmak zorundaydılar. Çünkü yaşananları bizim görmemizi istiyorlardı. Çünkü o zaman ne televizyon vardı ne bilgisayar ne de sinema. Haliyle gözümüzün önünde nasıl canlandıracaktık anlatılanları elbette tasvirler aracılığıyla. Ama burada bugün yazılacak olan hikayelerde uzun uzun tasvirlerle vakit kaybetmememiz gerekiyor. Ya da gereksiz ayrıntılara metni boğmamamız gerekiyor. Bir kadını anlatıyor isek ve onun kırmızı elbisesine dikkati çekmek istiyor isek veya topuklu kırmızı ayakkabılarına onun mutlaka hikaye içinde bir sebebi ve bir yeri olmalıdır. Boşuna başka ayrıntılarla vakit kaybetmeyin. Ayrıca bir hikayede önemli olan bir unsur daha vardır. Aslına bakarsanız bu söylediğim roman içinde geçerdi. Hikayenin ilk cümlesi veya girişi romanın da girişi tabi. Giriş cümlesinin mutlaka çok etkileyici olması gerekir. Çok keskin olması gerekir. Ve konuya okuru derhal sokması gerekir. Yani biraz da şu duyguyu uyandırması gerekir okur da. Ben böyle bir hikaye okuyacağım. Yanılabilir, okur. Ama en azından bu duyguyu uyandırmalısınız. Bu da çarpıcı bir cümleyle olabilir. Çarpıcı bir başlangıçta olabilir. Peki, çarpıcı başlangıcı bulmak kolay mıdır? Hayır. En zor olanlardan biri de budur zaten. Peki, bulamadığınız zaman o başlangıcı hikayeyi yazmayacak mısınız? O da doğru olmaz. Öneleyeceğim şudur. Herhangi bir başlangıç düşünün. Çarpıcı bulduğunuz veya bulamadığınız. Size harekete geçilecek bir başlangıç olsun yeter. Size harekete geçilecek bir başlangıç olsun yeter. Sonra hikayeyi yazın. Nasıl akıyorsa hikaye. Yazmaya devam edin. Sonra hikayeyi yazın. Nasıl gidiyorsa artık. Hikayeyi ve hikayeyi bitirin. Önünüzde artık bitmiş bir hikaye vardır. Başlangıca dönebilirsiniz. İyi başlangıç hikayenin içinden çıkar. Bütün hikayeyi yazdıktan sonra. Bu sebeple hiçbir zaman telaşa kapılmayın. Ayrıca iyi olduğuna inanamadığınız bir başlangıç sizin için engel olmasın. Ayrıca etkileyiciliğine inanmadığınız bir başlangıç sizin için hikayeyi yazmanın engeli olmasın. Siz yazın. Nasılsa o başlangıç gelecektir. Geriye bir önemli unsur daha kalıyor. O da o hikayenin adı. O hikayenin başlığı. Yine söyleyeyim. İyi başlık her zaman bütün hikaye yazıldıktan sonra bulunur. Başlıktan asla hareket etmeye kalkmayın. Bütün hikayeyi yazın ve hikayeye baktıktan sonra o başlığı bulun. Ama unutmayın. Başlangıç ve ilk cümle her zaman önemlidir. Okuru hikayenize böyle çekersiniz. Ondan sonra artık iş sizinle okur arasındadır. Bunlar temel meseleler bu anlattıklarım. Ama bir mesele daha var ki o da aynı zamanda romanla çok yakından ilgili. Romanı çok yakından ilgilendiriyor. Belki hikayeden söz etmişken romandan da bu yüzden söz etmemiz gerekir.

Öğrendiklerinizi ölçmek için bu kısa testi yanıtlayabilirsiniz. Test sonuçları, sertifika durumunuzu etkilemeyecektir.

Ara Test (1)

Yazmaya Başlarken

https://video.neoskola.net/1738757542475.srt

Bir odaya kapanarak yazmak da kişinin tercih edebileceği yöntemler arasındadır ancak bir yazar gündelik hayattan da beslenmelidir. Önemli olan hayatın içinde olmaktır. 

Yazma yöntemlerinden birinde kişi iki defter edinir. Birinci deftere günlük hayatında gördüğü insanlarla ilgili notlar alır, onlara birer hayat uydurur. Bu alıştırma sadece haftada iki kez yapıldığında bile bir yılın sonunda kişi yüzden fazla karakter yaratabilir.

İkinci deftere günlük hayatın akışından, şarkılardan, filmlerden, bir romandan ya da bir hikâyeden alınan sözler yazılır. Not alınan sözün hemen ardından kişi, herhangi bir kurgu yaratma amacı gütmeden bu sözün ona çağrıştırdıklarını yazar.

https://video.neoskola.net/1738757542204.srt

Sadece bir odaya kapanarak yazabilir miyiz?

Evet, bir odaya kapanarak yazabiliriz şüphesiz.

İlerleyebiliriz de, biriktirdiklerimizi aktarmak istersek kağıda, neden olmasın?

Ancak ben kendini sadece ve sadece bir odaya kapatarak geliştirebilen yazarlardan biri olmadım.

Çünkü benim için önemli olan sokaktır aynı zamanda.

Sokağın dilidir, sokağın anlattıkları, gösterdikleri ve hissettirdikleridir.

Bir yazar, evet, kendi mekanında yazmak ister,

sakin bir odaya kendini kapatmak ister, yazmak ister,

birikimlerini dökmek ister, neden olmasın?

Ama bir yazar aynı zamanda hayattan da beslenir, gündelik hayattan da beslenir.

Bir yazar, mesela, ne bileyim, markete gider, alışveriş yapar,

çocuklarının okul taksidini düşünür, bir sıraya girer,

sıraya girer ve bu sırayı birilerinin ihlal ettiğini görürse kavga etmeye geltenir,

Çünkü hayatın içinde olmak vardır, önemli olan budur.

Nasıl kendimizi geliştirmemiz için kitap okumaya ihtiyacımız varsa,

kitaplar bizi geliştirirse, hayat da bizi geliştirir.

İşte bu yüzden şimdi size bu inandığım gerçekten yola çıkarak

bir çalışma yöntemi önermek istiyorum.

Yazacaklarınız bir yana, bu söyleyeceğimi nasıl desem,

bir ressamın eskizler çizmesi gibi alın

veya bir müzisyenin o enstrümanda kendisini geliştirmek için temlimler yapması gibi alın.

Bu yüzden de size iki defter edinmenizi öneriyorum.

İki defter, size yazma zevki verecek iki defter.

Efendim, ben elle yazma alışkanlığını kaybettim, artık sadece bilgisayarda yazıyorum,

Sizin için üzülebilirim, eğer öyle düşünüyorsanız.

Çünkü elle yazmanın zevki başkadır.

O zaman derim ki, madem bilgisayarda yazıyorsunuz,

şimdi söyleyeceklerim için bilgisayarınızda kendinize iki dosya ayırın.

Efendim, birinci defteri yazacaklarınızın başlığı,

Şehri yaşamak, sokağa yaşamak diyoruz ya,

bakın, hepimizin bir sosyal hayatı var.

İşimiz gücümüz var, uğraşlarımız var,

fakat aynı zamanda bir sosyal hayatı da var.

Bunun kıymetini özellikle pandemi günlerinde çok bildik.

Mesela, efendim, işte sevdiğiniz biriyle bir çay bahçesinde oturmak,

bir kafede oturmak, bir pastahanede, bir lokantada oturmak,

Sadece Bir Odaya Kapanarak Yazabilir Miyiz?

https://video.neoskola.net/subtitles/PDE7srbMv7wXwYqok-tr-1745868379206.srt

Sadece bir odaya kapanarak yazabilir miyiz? Evet, bir odaya kapanarak yazabiliriz şüphesiz. İlerleyebiliriz de, biriktirdiklerimizi aktarmak istersek kağıda, neden olmasın? Ancak ben kendini sadece ve sadece bir odaya kapatarak geliştirebilen yazarlardan biri olmadım. Çünkü benim için önemli olan sokaktır aynı zamanda. Sokağın dilidir, sokağın anlattıkları, gösterdikleri ve hissettirdikleridir. Bir yazar, evet, kendi mekanında yazmak ister, sakin bir odaya kendini kapatmak ister, yazmak ister, birikimlerini dökmek ister, neden olmasın? Ama bir yazar aynı zamanda hayattan da beslenir, gündelik hayattan da beslenir. Bir yazar, mesela, ne bileyim, markete gider, alışveriş yapar, çocuklarının okul taksidini düşünür, bir sıraya girer, sıraya girer ve bu sırayı birilerinin ihlal ettiğini görürse kavga etmeye geltenir, gelirse dayak yer. Çünkü hayatın içinde olmak vardır, önemli olan budur. Nasıl kendimizi geliştirmemiz için kitap okumaya ihtiyacımız varsa, kitaplar bizi geliştirirse, hayat da bizi geliştirir. Hayatın içinde olmalıyız. İşte bu yüzden şimdi size bu inandığım gerçekten yola çıkarak bir çalışma yöntemi önermek istiyorum. Yazacaklarınız bir yana, bu söyleyeceğimi nasıl desem, bir ressamın eskizler çizmesi gibi alın veya bir müzisyenin o enstrümanda kendisini geliştirmek için temlimler yapması gibi alın. Bu yüzden de size iki defter edinmenizi öneriyorum. İki defter, size yazma zevki verecek iki defter. Efendim, ben elle yazma alışkanlığını kaybettim, artık sadece bilgisayarda yazıyorum, diyor iseniz itiraz yok. Sizin için üzülebilirim, eğer öyle düşünüyorsanız. Çünkü elle yazmanın zevki başkadır. Ama saygı duyarım. O zaman derim ki, madem bilgisayarda yazıyorsunuz, şimdi söyleyeceklerim için bilgisayarınızda kendinize iki dosya ayırın. Peki ne yazacaksınız? Efendim, birinci defteri yazacaklarınızın başlığı, kim kimdirçilik oyunu olabilir. Kim kimdir? Bu ne demek? Şehri yaşamak, sokağa yaşamak diyoruz ya, bakın, hepimizin bir sosyal hayatı var. İşimiz gücümüz var, uğraşlarımız var, fakat aynı zamanda bir sosyal hayatı da var. Bunun kıymetini özellikle pandemi günlerinde çok bildik. Mesela, efendim, işte sevdiğiniz biriyle bir çay bahçesinde oturmak, bir kafede oturmak, bir pastahanede, bir lokantada oturmak, sohbet etmek veya tek başınıza oturmak veya bir sinemaya gitmek, bir tiyatroya gitmek veya bir toplu taşıma aracına binmek, metroya, otobüse, vapura, trene, pekala. Bu hengame içinde bir takım insanlarla karşılaşırız, hiç tanımadığımız insanlardan ve hiç tanımadığımız halde bu insanların bazı özellikleri dikkatimizi çekebilir. Örnek veriyorum. Fiziksel özellik. Çok şişman, çok güzel, çok zayıf, çok uzun boylu, çok kısa boylu, çok güzel, çok çirkin veya, ne bileyim, kıyafeti, saç şekli, o anda yapmakta olduğu bir iş, neyse, çok yaşlı, ne bileyim, ilgimizi çekebilir bir özelliği. O insanı çaktırmadan, çaktırmadan gözlem altına alın. Görebileceklerinizi görün. Sonradan da, müsait bir zamanınızda o defteri, o insanla ilgili notlar alın. O insana bir hayat biçin. O insana bir hayat yakıştırın. Bir daha hiç görüşmeyeceksiniz belki. Ama ilginizi çeker. Şimdi, ancak başlangıçta dikkat edin, hikaye yazın demiyorum. Adeta bir veri tabanı toplar gibi. Notlar alın. Örneğin bir isim bulun. Herhangi bir isim. Atıyorum. Hikmet Karamanlı. Bir adam gördünüz. Adı bu, adı soyadı bu. Belki adamın adı Mahmut, belki Muhittin, belki Cemil, bilmiyoruz. Size göre öyle. Yaşı 46, mesleği bir lisede müdür muavini. Belki de adam Kadıköy'de muhasebeci, bilmiyoruz. Ya da avukat. Biz bunu yakıştırdık. Dördüncü sırada da bu adamın medeni hali. Evli. Üç çocuğu var, ikisi kız, biri erkek. Bunu da yazdınız. Temel bilgiler bunlar, dikkat edin. Çok kolay bunları yazmak. Hayal ediyorsunuz. Onun hemen altına, eğer biraz gününüz değilseniz, başka özellikler de yakıştırabilirsiniz. Mesela, bu adam akşamları evine gittiğinde ne yapar? Eşine yemek hazır mı? Bir yemek olsa da otursak yesek mi, der. Eşiyle birlikte mutfağa girer, birlikte yemeği mi hazırlarlar? Adam gider çocuklarıyla mı ilgilenir? Veya yemekten sonra televizyonda siyasi programları, siyasi tartışma programlarını seyreder de uyur mu? Veya, ne bileyim, amatör bir müzisyendir de evinde kanun mu çalar? Veya mahalle kahvesine mi gider? Bilmiyorum. Siz o anda o adama bir şeyler yakıştıracaksınız. Not alın. Ondan sonra ilginç olabilecek başka notlar da alabilirsiniz. Mesela bu adam ne yemek yer? Daha doğrusu hangi yemeklerden hoşlanır? Yemeklere yaklaşımı nedir? Gibi gibi gibi. Bakın. Hala dikkat edin, size hikaye yazım demiyorum. Neden? Korkutmamak için. Ama bütün bu öğeleri bir araya getirdikten sonra içinizden hikaye gelmek gelirse sıcağı sıcağına durmayın, yazın. Gelmezse moraliniz bozulmasın. Durun. Fark etmez. Ama bu dediğimi çok değil, sistematik olarak haftada iki kez yaparsanız o zaman bir yılın sonunda yüzden fazla karakter olur elinizde. Az mı? Buyurun. Sonra onları istediğiniz gibi işleyebilirsiniz. Ne demiştim? Bir müzisyenin temliler yapması, bir ressamın eskiziler çizmesi gibi. Bu birinci defterde olacak olan. Gelelim şimdi ikinci deftere. Birinci defterde yapacağınız sizi çok eğlendirir. Kolay mı? Fena mı daha doğrusu? Bir insanı bir hayat biçiyorsunuz. İstediğiniz hayat. Fakat ikinci deftere yazacaklarınız size farklı duygular yaşatabilir. Mesela çok ferahladığınızı, içinizi boşalttığınızı ve ferahladığınızı hissedebilirsiniz. Çok rahatladığınızı hissedebilirsiniz. İçiniz coşkuyla dolar. Veya tam tersi, o kadar üzgün bir hale gelebilirsiniz ki içinizden ağlamak gelir. Veya öfkeden kızgınlıktan ne yapacağınızı bilemezsiniz. Bunların hepsi, bunların hepsi, iyi bir yazı yazmak için gereken itici güçlerdir. Peki bu nasıl olacak? Havada uçuşan güzel sözler vardır. Bir şarkıda dinlediğiniz bir dize. Bir filmde duyduğunuz bir replik. Bir oyunda duyduğunuz bir başka replik. Bir romanda veya bir hikayede okuduğunuz bir cümle veya gündelik hayatın akışında birilerinin söyledikleri. Alın bu sözleri, o deftere yazın. Ancak sizden bir güzel sözler koleksiyonculuğu yapmanızı istemiyorum. Yapmanızı beklediğim şu, o sözü yazın ve hemen ardından o sözün size çağrıştırdıklarını yazın. Sizde uyandırdıklarını yazın. Duygularınızı yazın. Üstelik bunu herhangi bir kurgu çabası gütmeden yazın. Çala kalem. Nasıl geliyorsa. Bir daldan bir dala atlayabilirsiniz. Bir duygudan bir başka duyguya geçebilirsiniz. Ben diliyle anlatırken biriyle konuşur gibi bulabilirsiniz kendinizi. Sen diline geçebilirsiniz. Birine olan kızgınlığınızı dile getirebilirsiniz. Öfkenizi kusabilirsiniz. Ne isterseniz. Dediğim gibi kurgu çabası yok. Çala kalem. Duygular nasıl geliyorsa öyle. Nokta alama işaretlerine bile dikkat etmeseniz olur. Ne olur? Böylelikle bir şeyleri harekete geçirmiş olursunuz. Bir şeyler harekete geçer. O şeylerin adı neyse artık. İşte bunu yaparken içinizdekileri yavaş yavaş dışarıya çıkarmış olursunuz. Buradan ilerleyebilirsiniz. Ve kendinizi birdenbire o çala kalem yazıda bir hikayeyi yazarken bulabilirsiniz. Bırakın istediğiniz gibi aksın. Bırakın siz o hikayeyle akın. Bitirdiniz mi? Yazabildiniz mi? Kimi günler 5 satırla yetinmek zorunda kalabilirsiniz. Kimi günler 15-20 sayfa yetmez. Yazdıklarınızı sonra bir hikaye şeklinde getirmek isterseniz istediğiniz gibi kurgulayabilir ve istediğiniz gibi ayıklayabilirsiniz. İşte çalışma yöntemleri bunlar olabilir.