Müzik Eğitimleri

Müzik

https://video.neoskola.net/1738144265698.srt

https://video.neoskola.net/1738144265483.srt

Marşlar

https://video.neoskola.net/1738144265242.srt

1923 yılının 29 Ekim günü ilan edilen Türkiye Cumhuriyeti aslında hikayesini marşlarla yazıyor. 1921 yılının 12 Mart günü mecliste kabul edilen İstiklal Marşı ve sonrasında gelişen marş kültürü 1930'ları, 40'ları, 50'leri kapsayan bir şekilde ilerliyor ve Cumhuriyet neredeyse bütün yeniliklerini marşlar aracılığıyla duyuruyor. Tarım Marşı'ndan Harfler Marşı'na yapılan bütün yenilikler için yazılmış bir kısım marşlar var. Bunların bir kısmı Türkiye'nin güzelliklerini anlatan memleketimizi sevelim, gözelim, görelim, tadımda marşlar ama öncesinde de başka bir kısım marş kazalarına rastlıyoruz aslında. Osmanlı İmparatorluğu zamanında her padişahın kendi marşı var ancak İmparatorluk'tan Cumhuriyet'e geçtiğimiz dönemde bu bir şekilde tavusuyor. İstiklal Marşı'nın kabulüne kadar olan dönemde marş çalınması gerektiği durumlarda enteresan şeylere rastlıyoruz. Bir futbol takımımızın şampiyonluk kazandığı bir müsabakada bayrak göndere çekilirken çalınacak marş bulunmaması üzerine o anda hazır bulunan bandonun hemen hamsi koyduğunu tavaya çalmaya başlaması, Kaiser Wilhelm kanalının açılışına giden askerlerimizin Deutschland, Deutschland, Überallese tekbirlerle karşılık vermesi ya da bir dönem Sultan Reşat'ın katıldığı bir etkinlikte Sultan Reşat marşı bulunmadığı için o anda bandonun hızla bir marş uydurması tarihte karşımıza çıkan enteresan bir durum. Tamam bakarlar şef hemen ekibe dönüyor enteresi ala benziyor biliyor musunuz biliyoruz hemen çalmaya başlayın diyor ve marş okunmaya başlıyor enteresi ala benziyor Sultan Reşat bana benziyor. Cumhuriyet'in kurulmasından 60'lara kadar geçen sürede aslında çok uzun bir zaman var. Bu uzun zamanın kaybolmasının sebebi elimizde çok fazla kayıt bulunmaması. Evet marşlarla başlıyor hikaye aşıklarla devam ediyor sonrasında batı müziğinin devreye girmesiyle birlikte bambaşka bir yönde ilerliyor. O sırada plakların yavaş yavaş ortaya çıkması, radyonun bütün Türkiye'de dinlenir olması, bölge radyolarından genel yayına geçilmesi ve nihayet 1970'lere doğru televizyon yayınlarının da başlamasıyla birlikte bir şekilde teknolojinin ilerlemesi müziğin daha görülür duyulur olmasını sağlıyor. 1920'den 60'a kadar geçen sürede elbette pek çok hikaye var sadece marşlar değil bir taraftan Alaturka şarkılar Osmanlı geleneğini sürdüren Alaturka müzikinin yavaş yavaş yeni bir yöne evrilmesi bir taraftan aşıkların yaptığı çalışmalar ve 1955 yılı itibariyle Türkiye'ye rock'n'roll'un girmesi bambaşka bir hat açıyor ama o aradaki boşluğu maalesef kayıtlarda dolduramıyoruz. Sadece o dönemde yaşayanların aktardığı bir kısım hatıralar gazeteler ve dergilerde yayınlanmış fotoğraflar haberler üzerinden okuyabiliyoruz. 1960'lı yıllarda aşıkların en popüler olduğu dönemde kayıt teknolojilerinin de gelişmesi 45'lik plakların daha alınabilir olmasıyla bir anda müzik görünür hale geliyor ve aşıklar devri sonrasında Anadolu popla birlikte batı müziği devrine dönüşüyor ve Türkiye'de yeni bir dönem başlıyor. 1923-33 arasıyla bile sınırlandırabiliyoruz aslında bunu çünkü 1933 yılında Cemal Reşit Bey tarafından bestelenen 10. Yıl Marşı bu devri kapatan marş sonrasında evet sivil girişimler var bir kısım marşlar yazılıyor marşlar yazılmaya devam ediyor hala marşlar söyleniyor ama 10. Yıl Marşı o dönemin en etki marşlarından birisi ve bir dönemi kapatıyor.

https://video.neoskola.net/1738144456487.srt

https://video.neoskola.net/1738144456235.srt

Halk Ozanları

https://video.neoskola.net/1738144456000.srt

Müzik Peki müzikli hikayemizi neden aşıklardan başlatıyoruz? Çünkü 1960'lı yıllarda giderek artan ve kullanımı yaygınlaşan 45'lik plaklarda en çok onların sesini duyuyoruz. Öncesindeki geleneği bugüne getiren aşıklar 1930'lardan itibaren taş plaklara rabdedilen türküler aracılığıyla insanlara ulaşıyor. Sonrasında 45'lik plaklarla giderek yaygınlaşıyor ve etki alanları genişliyor. Aşıklar yani halk ozanları Anadolu'nun 1000 yıllık geleneğini belki çok daha eskiden gelen geleneği bugüne aktaran isimler. Karacoğlan'ın, Pir Sultan Abdal'ın ve daha nicelerinin yaptığı gibi sazlarını omuzlarına alarak köy köy, kent kent dolanıyorlar ve oradan öğrendiklerini bir sonraki gittikleri yerde kalabalıklara aktarıyorlar. Kalabalıklardan besleniyorlar, beslendikçe büyüyorlar, türkülerini geliştiriyorlar ve türkülerine o dönem her ne varsa gündemde onları katarak ilerliyorlar. 1960'lı yıllarda bunlar kayıt altına alınmaya başlıyor. Belki biraz daha eskide taş plaklarının ortaya çıktığı dönemden itibaren aşık plaklarının yan yana geldiğini, kayıt altına alındığını, aşıkların türkülerini bir şekilde plaklara rabdettiğini görüyoruz. 1960'larda 45'lik plakların ortaya çıkmasıyla birlikte iş daha da büyüyor ve bir anda türküler kayıt edildikleri andan itibaren pek çok kopyayla evlere dağılıyor. Bu önemli bir gelişme, plak sanayinin gelişmesi, 45'lik plakların devreye girmesiyle birlikte başlayan bir gelişme. Çünkü o dönemin radyosu, devlet radyosu, TRT, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu'na ait İstanbul, Ankara, Diyarbakır gibi bölge radyoları aşıkları çok fazla içeriye almama taraftarı. İçeriye aldıklarında da kendi istedikleri türküleri seslendirmelerini istiyorlar. Dönemin başındaki isimler ki sonradan bu bambaşka bir şekilde karşımıza çıkacak bir denetim kurulu oluşturulacak ve 1970'lerde demokrasinin kılıcı gibi insanların tepesinde sallanacak. Ama aşıklar kendi plaklarında bambaşka tarzda ilerlerken bir şekilde hissettiklerini aktarıyorlar. Ağızlarına geleni söylüyorlar, halktan aldıklarını halka sunuyorlar. Sonrasında konserlerin de devreye girmesiyle bu buluşmalar artıyor. Evlerde plak dinleyenler, insanları dinlemek üzere spor salonlarını dolduruyor, meydanlarda buluşuyor ve aşıklar sazlarını halk için kullanarak ilerliyor. 3 tane isimden bahsetmekte fayda var. Bunlardan birisi Aşık Mahsuni Şerif. Aşık Mahsuni Şerif 1960'lı yılların önemli ozanı. 1960'lı yıllarda Berçenek'ten yola çıkarak ilerledi. Sonrasında Ankara üzerinden İstanbul'a geldi ve yaptığı plaklarla bir dönemin en büyük isimlerinden birisi oldu. 1970'lerde önemli bir hattı etkileyen, pek çok isme yol gösteren ve sonrasında türküleriyle insanları buluşturan isimlerden Aşık Mahsuni Şerif. Biraz daha geriden başlayan hikayesiyle bu furyaya katılan Aşık İhsani, 1950'lerde Demokrat Parti döneminde Demokrat Parti'ye olan yakınlığıyla ilgi görmüş ama sonrasında Demokrat Parti'nin tam karşısına geçerek sazını halk için kullanmaya başlamış. Balta onun en önemli şarkılarından, türkülerinden birisi. Dün kırıcıydı, adı İlyas'tı. Yanaştım yanına, yüzünü astı. İşin nasıl dediğim bir küfür bastı. Arkasından baltasını biledi, biledi, biledi, biledi. Bir de Neşet Ertaş'tan bahsetmekte fayda var. Neşet Ertaş, Kırşehir'den gelen, babası Muharrem Ertaş'ın geleneğini sürdüren, aptallık geleneğini sürdüren ve Ankara'da, radyoda bir şekilde seanslara katılırken, emisyonlara katılırken keşfedilen İstanbul'da plaklarla büyüyen ve sonrasında yolunu Almanya'ya düşüren büyük Ozan. Aşıklar bir taraftan kendi türkülerini söylerken, bir taraftan da Türkiye'de olan olaylar üzerinde bir kısım ezgileri insanlara duyuruyorlar. Örneğin Gediz'de meydana gelen, Varto'da meydana gelen depremler. Bunlar farklı zamanlarda, farklı isimler tarafından plaklara aktarıldı. Sadece bunlar değil, maden kazaları, depremler, sel felaketleri ve daha nicesi plaklara rapt edildi bir dönem. Hatta Yılmaz Güney'in affını isteyen bir Ozan'ımız da var, Hakkı Çavdar. 1970'li yılların hemen başında Yılmaz Güney'in en popüler olduğu dönemde hapishaneye girmesi onun canını sıkmış ve bir taraftan affını istemiş. Affişlerde ben de ismim göreyim, isterim affını Yılmaz Güney'in. Pek çok isim hakkında, pek çok plak var ve 1960'lı yıllar biraz da bunun üzerine şekilleniyor. Aşıklar dünyada ve Türkiye'de olan olaylar üzerine pek çok şey yazıyorlar. Örneğin Rıza Konyalı önemli aşıklardan birisi. Bir dönemin en büyük isimlerinden birisi Muhammed Ali için plak yapıyor. Elimde tuttuğum plak Black Superman. 1970'li yılların büyük efsanesi Muhammed Ali için yurt dışında yapılmış plaklardan birisi. Muhammed Ali Türkiye'de de büyük ilgi görüyor. Rıza Konyalı onun için bir türkü yakıyor. Sadece Rıza Konyalı değil pek çok ismin pek çok türküsü var Muhammed Ali hakkında. Muhammed Ali enteresan çünkü Müslüman bir aktör ve bir Müslüman boksörün bütün dünya çapında rakiplerini yenerek ilerlemesi ve şampiyonluğa ulaşması bir şekilde insanların ilgisini çekiyor. O dönem 1970'li yıllarda TRT henüz yeni yeni yayına başlamış ve Amerika'da Muhammed Ali'nin maçları canlı yayınlanıyor. Saat farkı yüzünden sabaha karşı yayınlanan maçlara insanlar saat kurarak iştirak ediyorlar. Televizyonlarının başında buluşuyorlar. Elbette bunun plaklara rapt edilmesi kaçınılmaz. İki türlü plak var Muhammed Ali hakkında. Birisi Muhammed adını ön plana çıkartarak Müslümanlık meselesi üzerine yazılmış plaklar. Diğeri Ali adını ön plana çıkartarak Alevili propagandası yapan plaklar ki 1970'lerde böylesi plaklara çok rastlıyoruz. Spor dünyasının kokusu dalında. Eşsiz kahramansın Muhammed Ali. Muhammed Ali. Muhammed Ali. Rıza Konyalı sadece Muhammed Ali plak yapmıyor. Örneğin o dönem bağlı bulunduğu plak şirketinin de reklam planı yapıyor. O dönemin enteresan plaklarından birisi bu. Dönemin büyük şirketlerinden birisi ve bağlı bulunduğu şirkete bir hediye bu aslında. Sadece Muhammed Ali değil dönemin önemli isimleri de Türkiye'de plaklarda karşımıza çıkan isimler. 22 Kasım 1963 tarihinde Dallas'ta bir suikastte kurban giden John F. Kennedy. Bunlar dünya çapında yayınlanmış plaklar. Bu suikast o kadar çok ilgi görüyor ki o dönem pek çok plakta bu suikast anlatılıyor. Türkiye'de de Kennedy'nin sesinin yayınlandığı bir plak var. Hatta muhtemelen son konuşmalarından birisi. 1963 yılının 10 Kasım günü Kennedy bir mesaj yayınlıyor. Ve bu mesaj Türkiye'de bir plan üzerine rapt ediliyor. Altın konuşmalar adıyla piyasaya veriliyor. Türkiye'deki ender belgesel plaklardan birisi bu. Ve bundan 12 gün sonra 22 Kasım'da Kennedy Dallas'ta öldürülüyor. Kennedy'nin öldürülmesi Türkiye'de belki plaklara yansımıyor ama yıllar sonra 1968 yılında bu kez Kennedy ailesinden bir başka isim Robert Kennedy 1968 yılında başkanlığa aday oluyor. Ancak kampanya sırasında o da bir suikastte kurban gidiyor. Bu suikastın yankıları Türkiye'de de kendine yer buluyor. John F. Kennedy değil ama Robert Kennedy için yazılmış bir ağıt bir plak üzerinde karşımıza çıkıyor. Adnan Varveren'in yazdığı bir ağıt bu Robert Kennedy'ye ağıt. Kennedy'nin öldürülmesi Türkiye'de bir plakta kendine yer buldu ama Amerikanın plaklara girişi çok daha eskiye dayanıyor. 1950 yıllarda Menderes'in Amerika'ya gözünü diktiği dönemde Celal Bayar'ın küçük Amerika olacağız cümlesini kurduğu dönemde dönemin büyük yıldızlarından birisine Amerika ile ilgili bir şarkı yaptırılmıştı. Dostluk şarkısıydı adı ve Celal İnce tarafından yorumlanan bu şarkı Celal İnce'ye Amerika vizesi getirmişti. 1957 yılında İzmir fuarında Amerikan pavyonunda dağıtılan bir plastik plakta karşımıza çıkmıştı bu şarkı. Türkiye'nin sesi radyosu tarafından devlet desteğiyle yaptırılmıştı ve Celal İnce bu şarkıdan sonra Amerika'ya yerleşti ve yaşamını orada sürdürdü. Ancak Amerika o dönem dostumuzken 1960'lı yıllarda bir anda ortam değişti ve Amerika'ya dostluk övgüleri düzerken onları müttefikimiz kabul ederken bir anda Amerika'yı karşımıza aldık. Özellikle aşıkların yaptığı plaklarda buna rastlıyoruz. Aşık Mahsuni Şerif'in Katil Amerikası ilk akla gelen örneklerden birisi ki sonrasında pek çok sanatçı tarafından yeniden yeniden yorumlandı. Aşık Mahsuni Şerif bile 1970'lerin ikinci yarısında bu şarkıyı yeniden güncelliştirmiş sözleriyle yorumlamak durumunda kaldı. O dönemde yayımlanan kimi plaklarda Amerika'ya karşı sert sözlerin söylendiğine de tanık oluyoruz. Bir tane örnek vereyim. Aşık Ferhat'ın plağı Hoşt Amerika, Puşt Amerika.

https://video.neoskola.net/1738267141797.srt

https://video.neoskola.net/1738267141348.srt

1960'lı yıllarda Türkiye'den Avrupa'ya bir göç başlıyor, işçi göçü.

Almanya'yla imzalanan anlaşma Türkiye'den trenler dolusu insanın Almanya'ya gitmesine sebep.

Köyden yola çıkan insanlar orada para kazanmak üzere hayaller kuruyorlar.

Orada para kazanacaklar, Türkiye'ye dönecekler.

Ve döndükten sonra burada bıraktıkları eşlerine, çocuklarına mutlu bir hayat verecekler.

Türkiye'den gidenler orada bambaşka bir dünyanın içine düşüyor ve çoğu bir daha dönemiyor.

Bunların bir kısmı eline sazı alarak dertlerini anlatmaya başlıyor.

Bunlardan birisi Kayserili aşık Metin Türköz.

Metin Türköz ilk türküyü yakanlardan birisi.

1960'lı yılların hemen başında Köln'e gidiyor.

Köln'de bir fabrikada çalışmaya başlıyor.

Bir yandan saz çalıyor ve işçilerin katıldığı bir gecede sazını alarak seslendirdiği

Almanya destanı ya da Almanya'da neler gördüm başlıklı şarkı bir hayli ilgi çekiyor.

Bundan sonra seyreyle vatandaş hayatını.

O dönem yurt dışında bulunan plak firması sahiplerinden birisi Yılmaz Asocal derhal

Metin Türköz'ü stüdyoya sokuyor ve bu bir furyayı başlatıyor.

Metin Türköz art arta plaklar yapıyor, pek çok hikaye anlatıyor 1960'lı yıllarda.

Sonrasında kendisi de o dönemki gençler gibi giyinerek plaklar yapmaya başlıyor.

Ve bir dönemin sahiden büyük yıldızlarından birisi oluyor.

Türkiye'ye gelmiyor bu plaklar ama Almanya'da sahiden çok önemli bir etkiye sahip.

Tıpkı Metin Türköz gibi Almanya'da önemli etkiye sahip isimlerden birisi Yüksel Özkasap.

Yüksel Özkasap Yılmaz Asocal'ın eşi.

O dönemde birbiri ardına yaptığı plaklarla başta kön gurbetçilerin dertlerini anlatıyor.

Ve bu plaklarda en çok vatan hasretinden bahsediyor.

Söylediği türküler Türkiye'de de ilgi görüyor ve Yüksel Özkasap bir taraftan

Türkiye'ye hitap eden şarkılar yaparken, onların sesini Türkiye'ye taşırken

bir taraftan da Almanya'da popüler olma sevdasına düşüyor.

Ve plak şirketinin de ısrarıyla Mercy Cherry başlıklı bir plak yapıyor.

Fransız aksanıyla İngilizce ve Türkçe söylüyor şarkıyı ama

Almanya'daki Almanlara hitaben yapılmış bir plak bu.

Tabii ki ve Yüksel Özkasap kendi hikayesine dönüyor ve

kön bülbülü olarak Almanya'daki işçilerin dramını kendi şarkılarında anlatıyor.

Sadece Almanya değil, Türkiye'li işçiler Avrupa'nın ve hatta dünyanın her yerine dağılıyorlar.

Ve o işçilerin dramını dile getiren pek çok şarkı yapılıyor.

Hüseyin Can o dönemin önemli isimlerinden birisi.

Hem Türkiye'de hem Almanya'da ve Avrupa'da plaklar yapıyor.

Bu plaklardan birisi Alamanya, Alamanya ben gibi enayi bulamanya.

O dönemin dramını anlatan türkülerden biri bu aynı zamanda.

Hüseyin Köse Avrupa'ya giden işçilerden birisi Avrupa'nın kızlarını anlatıyor planda.

Bu kızlar çok önemli o dönemde pek çok insan ailesini bırakıp Türkiye dışına gidiyor.

Burada kalanlar hasretlik çekerken oraya gidenler başka sevdalara düşüyor.

Bunun içinde bir şarkı yazılıyor hatta iki tane şarkı var.

Birisi Bora Ayanoğlu'nun Rosemary adlı şarkısı.

Almanya'ya giden bir işçinin Türkiye'de bıraktığı eşini unutarak

Rosemary adlı bir Alman kızına duyduğu sevdayı anlatıyor.

Yine Bora Ayanoğlu bu kez Asumaran onun söylediği bir başka şarkı yapıyor Recep.

Recep de Almanya'ya giden Recep'in arkasından ağıt yakan köyde kalan karısının serzenişi aslında.

Oradaki sevdaya düşen işçiler birbir ardında plaklar yapıyorlar ve hatta bazıları orada tanıştıkları insanları Türkiye'ye gelin olarak getirme derdinde.

Ali Ercan Helga Türk gelini oldu adlı planda Helga'yı nasıl gelin ettiğini anlatıyor.

Gelin edemeyenler de var. Bunlar da sıkıntılarını plaklarda dile getiriyor.

Bazıları orada tanıştıkları kızları Müslüman edememekten yakınıyor mesela.

Sadece kızlar değil pek çok dert var tabii.

En büyük dert yurt dışında kalma ve ölme korkusu.

Orhan Gazi Avustralya Türküsü adlı planda Sidney'de yaşarken çektiği sıkıntıları anlatıyor.

Ve o dönem Türkiye'ye dönemeyip orada kalmaktan duyduğu korkuyu dile getiriyor.

Başka plaklar da var tabii ki hepsi bu kadar korkutucu, ürkütücü ya da dram anlatan plaklar değil.

Cuma Pamuk Rotterdam'da Marmara Restoran'a gidiyor.

Oradaki ilgiden çok memnun kalıyor ve Rotterdam'da Marmara Restoran başlıklı bir plak yayınlayarak Marmara Restoran'ın ne kadar güzel bir restoran olduğunu anlatıyor.

O dönemden bugüne kalan Almanya macerası sahiden hem Türkiye'de hem yurt dışında yankısını gösteren ve halk ozanlarının girişimiyle başlayan sonrasında

Cem Karaca gibi pek çok insanın Almanya'ya gözünü dikmesiyle süren bir hikaye.

Özellikle 1970'li yılların başlarında pek çok insan Almanya'ya giderek orada meşhur olma derdinde.

Bu bambaşka bir hikaye ama Türkiye'ye dönüp Türkiye'de neler olup bittiğine bakmakta fayda var.

Şimdi Almanya'da halk ozanları oradaki dertleri anlatırken Türkiye'de bambaşka bir hikaye başlıyor.

Anadolu Pop adıyla 1970'li yılların ortalarına kadar sürecek bir büyük modadan bahsedeceğiz.

Göç

https://video.neoskola.net/1738267141072.srt

1960'lı yıllarda Türkiye'den Avrupa'ya bir göç başlıyor, işçi göçü. Almanya'yla imzalanan anlaşma Türkiye'den trenler dolusu insanın Almanya'ya gitmesine sebep. Köyden yola çıkan insanlar orada para kazanmak üzere hayaller kuruyorlar. Orada para kazanacaklar, Türkiye'ye dönecekler. Ve döndükten sonra burada bıraktıkları eşlerine, çocuklarına mutlu bir hayat verecekler. Ancak hikaye öyle gelişmiyor. Türkiye'den gidenler orada bambaşka bir dünyanın içine düşüyor ve çoğu bir daha dönemiyor. Bunların bir kısmı eline sazı alarak dertlerini anlatmaya başlıyor. Bunlardan birisi Kayserili aşık Metin Türköz. Metin Türköz ilk türküyü yakanlardan birisi. 1960'lı yılların hemen başında Köln'e gidiyor. Köln'de bir fabrikada çalışmaya başlıyor. Bir yandan saz çalıyor ve işçilerin katıldığı bir gecede sazını alarak seslendirdiği Almanya destanı ya da Almanya'da neler gördüm başlıklı şarkı bir hayli ilgi çekiyor. Bundan sonra seyreyle vatandaş hayatını. O dönem yurt dışında bulunan plak firması sahiplerinden birisi Yılmaz Asocal derhal Metin Türköz'ü stüdyoya sokuyor ve bu bir furyayı başlatıyor. Metin Türköz art arta plaklar yapıyor, pek çok hikaye anlatıyor 1960'lı yıllarda. Sonrasında kendisi de o dönemki gençler gibi giyinerek plaklar yapmaya başlıyor. Ve bir dönemin sahiden büyük yıldızlarından birisi oluyor. Bu büyüklük Almanya ile sınırlı. Türkiye'ye gelmiyor bu plaklar ama Almanya'da sahiden çok önemli bir etkiye sahip. Tıpkı Metin Türköz gibi Almanya'da önemli etkiye sahip isimlerden birisi Yüksel Özkasap. Yüksel Özkasap Yılmaz Asocal'ın eşi. O dönemde birbiri ardına yaptığı plaklarla başta kön gurbetçilerin dertlerini anlatıyor. Ve bu plaklarda en çok vatan hasretinden bahsediyor. Söylediği türküler Türkiye'de de ilgi görüyor ve Yüksel Özkasap bir taraftan Türkiye'ye hitap eden şarkılar yaparken, onların sesini Türkiye'ye taşırken bir taraftan da Almanya'da popüler olma sevdasına düşüyor. Ve plak şirketinin de ısrarıyla Mercy Cherry başlıklı bir plak yapıyor. Fransız aksanıyla İngilizce ve Türkçe söylüyor şarkıyı ama Almanya'daki Almanlara hitaben yapılmış bir plak bu. Yazık ki başarılı olamıyor. Tabii ki ve Yüksel Özkasap kendi hikayesine dönüyor ve kön bülbülü olarak Almanya'daki işçilerin dramını kendi şarkılarında anlatıyor. Sadece Almanya değil, Türkiye'li işçiler Avrupa'nın ve hatta dünyanın her yerine dağılıyorlar. Ve o işçilerin dramını dile getiren pek çok şarkı yapılıyor. Hüseyin Can o dönemin önemli isimlerinden birisi. Hem Türkiye'de hem Almanya'da ve Avrupa'da plaklar yapıyor. Bu plaklardan birisi Alamanya, Alamanya ben gibi enayi bulamanya. O dönemin dramını anlatan türkülerden biri bu aynı zamanda. Hüseyin Köse Avrupa'ya giden işçilerden birisi Avrupa'nın kızlarını anlatıyor planda. Bu kızlar çok önemli o dönemde pek çok insan ailesini bırakıp Türkiye dışına gidiyor. Burada kalanlar hasretlik çekerken oraya gidenler başka sevdalara düşüyor. Bunun içinde bir şarkı yazılıyor hatta iki tane şarkı var. Birisi Bora Ayanoğlu'nun Rosemary adlı şarkısı. Almanya'ya giden bir işçinin Türkiye'de bıraktığı eşini unutarak Rosemary adlı bir Alman kızına duyduğu sevdayı anlatıyor. Yine Bora Ayanoğlu bu kez Asumaran onun söylediği bir başka şarkı yapıyor Recep. Recep de Almanya'ya giden Recep'in arkasından ağıt yakan köyde kalan karısının serzenişi aslında. Oradaki sevdaya düşen işçiler birbir ardında plaklar yapıyorlar ve hatta bazıları orada tanıştıkları insanları Türkiye'ye gelin olarak getirme derdinde. Ali Ercan Helga Türk gelini oldu adlı planda Helga'yı nasıl gelin ettiğini anlatıyor. Gelin edemeyenler de var. Bunlar da sıkıntılarını plaklarda dile getiriyor. Bazıları orada tanıştıkları kızları Müslüman edememekten yakınıyor mesela. Sadece kızlar değil pek çok dert var tabii. En büyük dert yurt dışında kalma ve ölme korkusu. Orhan Gazi Avustralya Türküsü adlı planda Sidney'de yaşarken çektiği sıkıntıları anlatıyor. Ve o dönem Türkiye'ye dönemeyip orada kalmaktan duyduğu korkuyu dile getiriyor. Başka plaklar da var tabii ki hepsi bu kadar korkutucu, ürkütücü ya da dram anlatan plaklar değil. Cuma Pamuk Rotterdam'da Marmara Restoran'a gidiyor. Hollanda'nın Rotterdam kentinde. Oradaki ilgiden çok memnun kalıyor ve Rotterdam'da Marmara Restoran başlıklı bir plak yayınlayarak Marmara Restoran'ın ne kadar güzel bir restoran olduğunu anlatıyor. Türlü çeşitli plak var. O dönemden bugüne kalan Almanya macerası sahiden hem Türkiye'de hem yurt dışında yankısını gösteren ve halk ozanlarının girişimiyle başlayan sonrasında Cem Karaca gibi pek çok insanın Almanya'ya gözünü dikmesiyle süren bir hikaye. Özellikle 1970'li yılların başlarında pek çok insan Almanya'ya giderek orada meşhur olma derdinde. Bu bambaşka bir hikaye ama Türkiye'ye dönüp Türkiye'de neler olup bittiğine bakmakta fayda var. Şimdi Almanya'da halk ozanları oradaki dertleri anlatırken Türkiye'de bambaşka bir hikaye başlıyor. Anadolu Pop adıyla 1970'li yılların ortalarına kadar sürecek bir büyük modadan bahsedeceğiz.

Öğrendiklerinizi ölçmek için bu kısa testi yanıtlayabilirsiniz. Test sonuçları, sertifika durumunuzu etkilemeyecektir.

Ara Test (1)

Türkiye Müzik Tarihine Giriş

https://video.neoskola.net/1738267431904.srt

https://video.neoskola.net/1738267431672.srt

1960'lı yıllar Türkiye'de pek çok şeyin denendiği yıllar, 1950'li yılların ortalarından itibaren yavaş yavaş Türkiye'ye giren batı müziği popüler olma yolunda hızla ilerliyor.

1950'lerin ikinci yarısında Rakun Rol'un dünyada koparttığı fırtına Türkiye'ye de etkisini gösteriyor ve 1957 yılında Denizarbakır Öğrencileri bir orkestra kuruyor.

Bu Türkiye'de kurulmuş ilk batı müziği orkestralarından birisi.

Önce okul çevrelerinde verdikleri konserlerle adlarını duyuruyorlar, sonrasında bu dalga dalga diğer okullara yayılıyor ve art arta batı müziği çalan ekipler ortaya çıkıyor.

1960 yılının 27 Mayıs günü yapılan darbe Türkiye'de pek çok şeyi değiştiriyor.

Batı müziğinin seyrini de değiştiriyor aslında çünkü o güne dek ekseriyetle yabancı ekiplerden dinlediğimiz batı müziği Türkiye'de yerli ekipler tarafından yapılıyor.

1960'lı yılların hemen başında kurulan Müzisyenler Sendikası burada çok önemli bir rol oynuyor.

O dönem Milli Birlik Komitesi ile birlikte bir anlaşma imzalıyorlar ve yabancı ekip çalıştıran kulüplere Türkiye'den ekiplerin girmesini sağlıyorlar.

Her yabancı ekip çalıştıran kulüp o dönem çalıştırdıkları yabancı eleman sayısının iki katı kadar Türkiye'li müzisyeni istihdam etmek zorunda bırakılıyor ve Türkiye'de batı müziği heveslileri kendilerine çalacak yerler buluyorlar.

Bu arada Müzisyenler Sendikası Başkanı Muammer Yeşil önderliğinde yurt dışında neler yapabiliriz sorusunun cevabını aramaya başlıyor.

Ve Yugoslavia'da yapılan Balkan Melodileri Festivali'ni Türkiye'den bir ekip göndermek için çalışmalara başlıyor.

Türkiye'den bir milli orkestra kuruluyor.

Döneminin en iyileri tıpkı milli takım seçer gibi bir orkestra da toplanıyor ve bu orkestraya eşlik edecek üç solist belirleniyor.

Biri o dönem Ankara'da müzik çalışmalarına başlayan Tanju Okan, diğeri dönemin en büyük yıldızı Erol Büyükburç ve yaptığı sahne çalışmalarıyla bir anda ortalığı kasıp kavurmaya başlayan Tülay German.

Tülay German Erdem Buri'nin önderliğinde Ruhi Sun'un ve Doruk Onatkut'un da katılımıyla Burçak Tarlası'nı batı müziği sazlarına uyarlıyor.

Ve Burçak Tarlası 1964 yılında Balkan Melodileri Festivali'nde büyük ses getirdikten sonra Türkiye'de 45'lik plak olarak yayınlanıyor, çok satıyor ve bir türün öncüsü oluyor Anadolu Pop.

Anadolu Pop 1960'lı yılların ortalarından itibaren şekillenen 1970'li yıllara doğru adı konulan bir tür.

1964 yılında Tülay German'ın Burçak Tarlası'yla başlama vuruşu yapılıyor.

Sonrasında 1965 yılında düzenlenen çok önemli bir yarışma var, Hürriyet Gazetesi tarafından düzenlenen Altı Mikrofon Armağanı Yarışması.

1960'lı yılların önemli müzisyenlerini yan yana getiren 1960'lardan sonraki hikayeyi tamamlayacak olan müzisyenleri ilk kez müzik sahnesine çıkartan yarışma.

1965 yılında ilki yapılıyor, 1966, 67 ve 68 yıllarında 3 kere daha tekrarlanıyor, 4 kere Türkiye'nin gündemini işgal ediyor bu yarışma.

1966 yılında yarışmaya katılan Mavi Işıklar dönemin önemli topluluklarından birisi haline geliyor.

Haramiler, Silüetler, Selçuk Alagoz Orkestrası ve daha nicesi Altı Mikrofon Armağanı Yarışması'yla adlarını duyuruyor.

Bunlar arasında o dönem apaçlarla çalışan bir genç isim de var Cem Karaca.

Cem Karaca 1967 yılında Altı Mikrofon Armağanı Yarışması'nda ikinci oluyor ve sonrasında yaptığı plaklarla Türkiye'nin en önemli solistlerinden birisi haline geliyor.

1968 yılında bu yarışmaya katılan çok önemli bir topluluk var Moğollar.

1967 yılının sonlarına doğru kuruluyorlar.

1968 yılında ilk plaklarını yapıyorlar ve kuruluş tarihlerini 1 Ocak 1968 olarak belirliyorlar.

O güne dek pek çok isim Türkiye'deki kimi yörelerden gelen türküleri kendilerince yorumlayarak söylemeyi tercih ederken Moğollar bir arayışın içine giriyorlar.

Önce saykodelik çalışmalar yapıyorlar.

Sonrasında başka başka alanlara yöneliyorlar.

Ama 1968 yılının sonlarına doğru Türkiye'de çıktıkları bir turne onların hayatını değiştiriyor.

Sadece onların değil Türkiye'de de müziğin yeni bir yön çizmesine sebep oluyor.

Moğollar 1968 yılında 5 gençten kurulan bir topluluk.

Hasan Sel, Cahit Berkay, Engin Yorukoğlu, Murat Ses ve Aziz Azmet.

Hasan Sel kısa bir süre sonra gruptan ayrılıyor.

Yerine genç bir basçı Taner Öngür giriyor.

Taner Öngür Moğolların sonrasına çok büyük katkıda bulunacak isimlerden birisi.

O turne sırasında pek çok yere uğruyorlar.

Ve o uğradıkları yerlerde öğrendikleri türküleri kendilerince aranje ediyorlar.

Sonraki yıllarda bu türkü aranjelerinin dışında yeni bir şey nasıl yapabiliriz üzerine düşünüyorlar.

Ve kendilerince türkü tadında besteler yapmaya başlıyorlar.

Dağ ve Çocuk bu alanda yaptıkları ilk bestelerden birisi.

Dağ ve Çocuk'un yayınlandığı günlerde Moğollar o dönemin önemli dergilerinden heye şöyle bir açıklama yapıyor.

Bizim amacımız türküleri batı müziği tarzında icra etmek.

Moğollar bunu bir adım öne götürüyorlar ve türkü tadında besteler yapmaya başlıyorlar.

Bunun da adını Anadolu Pop olarak belirliyorlar.

Bugün artık Anadolu Rock olarak andığımız bu tür 1960'lı yılların sonlarında Moğolların adını koymasıyla bir anda bir büyük modaya dönüşüyor.

Ve 1970'li yılların ortalarına doğru bu türde pek çok çalışma yapılıyor.

Erkin Koray, Barış Manço, Cem Karaca, Fikret Kızılok o dönem müzik dünyasına giren ve yavaş yavaş kendilerini göstermeye çalışan isimler.

Barış Manço dağlar dağlarla müziğe yeni bir yön getiriyor.

Cüneyt Orhan'ın kemençesi eşliğinde bambaşka bir hat çiziyor.

Cem Karaca Dadaoğlu ile başlayan süreçte giderek politikleşen bir tavır belirliyor.

Erkin Koray türküleri kendince yorumluyor.

Fikret Kızılok Beatles'dan aldığı ilhamla müziğini yapmaya çalışırken Arda Özkan'la çıktığı bir yurt gezisinde aşık ve eserle tanışıyor.

Ve yönünü türküler yönünde belirliyor.

1970'li yıllarda bambaşka bir evreye giriyor türküler.

Anadolu Pop yavaş yavaş piyasadan çekilmeye başlıyor.

O sırada 1960'lı yılların ortalarından itibaren ortalığı kaplayan aranjman akımı kendi yıldızlarını yaratıyor.

Derkant'tan Özdemir Erdoğan, Ertan Anapa'dan Ajda Pekkan'a pek çok isim art arda ortaya çıkıyor.

Bir yandan Anadolu Pop'u bambaşka bir yöne getirecek kimi topluluklar adım atıyor piyasaya.

Modern Folk Düşlüsü Üçrel gibi topluluklar bunlar ve kendi plaklarında kendi müziklerini yaparken bir taraftan da halkın dertlerini dile getiren şarkılar yapmaya başlıyorlar ki Anadolu Pop'un politikleşmesi de tam bu noktada başlıyor.

Modern Folk Düşlüsü çok sessiz çalışmalarıyla yolunu sürdürürken Üçrel kendilerine özgü bir müziği ön plana çıkartıyor.

1970'lerin en önemli topluluklarından birisi haline geliyor ve yaptıkları plaklardan birisinde Lazoğlu'nun hikayesini anlatıyor.

Lazoğlu şaşırdı aldı gelinlik yıkıldı gelinlik kanlandı Lazoğlu katil oldu.

Bugün de karşımıza çıkan hikayelerden birisi bu aslında düğün esnasında silahını ateşliyor ve yanlışlıkla gelini vuruyor.

Lazoğlu planın içinden bu hikayeyi anlatan bir de küçük kağıt parçası çıkar.

Bu çok fazla bulunmaz aslında bugüne kadar gelen plakların içinde yok olmuştur.

Benim elimdeki şanslı kopyalardan birisi Üçrel'in o dönem yaptığı enteresan plaklardan Lazoğlu sadece Üçrel değil az önce bahsettim Anadolu Pop'un ilk yıllarında türküler söyleyen sonrasında kendi yolunu çizen isimlerden birisi.

Tanju Okan da o dönem yaptığı plaklardan birisinde dönemin büyük dertlerinden birisini anlatıyor başlık parası.

Başlık parası herden başımızda olan dertlerden birisi aslında bugün hala tartıştığımız pek çok şeyi plaklar üzerinde bulmak mümkün.

Geçmişe dönüp baktığımızda bugünü de şekillendiren kimi şeylere plaklar üzerinde rastlıyoruz.

1970'li yıllarda iş bambaşka bir evreye giriyor.

Bir yandan batı müziği kendi yıldızlarını yaratırken batı tarzında şarkılar yolunu çizerken bir yandan da müzik yavaş yavaş politikleşmeye başlıyor.

Politikleşmenin ilk adımlarından birisi Cem Karaca'nın yaptığı Dadaloğlu.

Dadaloğlu 1970'li yılların hemen başında yayınlanan plak ve Cem Karaca bu plakla birlikte kendine yeni bir yol çiziyor ve sonrasında kurduğu topluluklarla bir anda ortamı değiştiriyor.

Sadece Cem Karaca değil başka şarkıcılar da buna katılıyor ve 1970'li yılların politik müzik iklimi bir anda belirmeye başlıyor.

Besleleriyle Kerem Güney, yorumuyla Edip Akbayram, Selda Baycan, Cem Karaca ve daha pek çok isimden söz etmek mümkün.

Ruhi Su bir geleneği sürdüren ve sonrasında pek çok isme yön veren bir müzisyen.

1980'li yıllara doğru Türkiye'nin politik müzik evreninde bu isimler hakime.

Bir ismi daha ekleyelim ve 1970'ler bahsini kapatalım.

Bunlardan birisi Arabesk'in yıldızı Orhan Gencebay başta Arabesk yapıyor.

Arabesk'in kurucularından birisi sonrasında Arabesk çalışmalardan hızla kendini sıyırarak ben Arabesk değil serbest çalışmalar yapıyorum demeyi tercih ediyor.

Çünkü Arabesk bambaşka bir noktaya bürünüyor 1970'li yılların ikinci yarısından itibaren.

80'li yıllarda biraz da dönemin Türkiye'sinde kendine yeni bir yol çizecek ve bambaşka bir hatta yönelecek dönemin en büyük müzik türlerinden birisi haline girecek.

Ama başta halkın isyanını dile getiren şarkıların yapıldığı bir tür Arabesk.

Bugün baktığımızda Orhan Gencebay'da bambaşka bir noktada ama 1970'li yılların özellikle ikinci yarısında şarkılarıyla halkın sesi olan isimlerden.

Orhan Gencebay'ın yanına bir de Hakkı Bulut'u yerleştirelim.

Hakkı Bulut ikimiz bir fidanızla başladığı büyük yükselişini 1970'li yılların sonlarında yaptığı Uyan Be Kardeşim ile sürdüren ve bu plakla bir şekilde dikkatleri üzerine çeken ama dikkatleri üzerine çekerken hışma da uğrayan bir isim.

Uyan Be Kardeşim Hakkı Bulut'un cezaevinde yatmasına sebep plaklardan birisi.

1980'li yıllarda 12 Eylülden sonra Hakkı Bulut bu şarkıyı söylediği için alıkonuluyor ve bir süre Selimiye'de misafir ediliyor.

Uyan Be Kardeşim Uyan Uyan Be Hemşerim Uyan Uyan Anam Bacım Uyan Uyan Uyan Uyan Uyan

Pek çok isim vardır ama bütün bu isimler arasında hapse giren tek isimin Hakkı Bulut olması biraz enteresan.

İki isim demiştim birisi Orhan Gencebay'da Hakkı Bulut'u onun yanına parantez olarak yerleştirdim.

Altın Mikrofon’un Kazandırdıkları

https://video.neoskola.net/1738267431383.srt

MÜZİK 1960'lı yıllar Türkiye'de pek çok şeyin denendiği yıllar, 1950'li yılların ortalarından itibaren yavaş yavaş Türkiye'ye giren batı müziği popüler olma yolunda hızla ilerliyor. 1950'lerin ikinci yarısında Rakun Rol'un dünyada koparttığı fırtına Türkiye'ye de etkisini gösteriyor ve 1957 yılında Denizarbakır Öğrencileri bir orkestra kuruyor. Bu Türkiye'de kurulmuş ilk batı müziği orkestralarından birisi. Önce okul çevrelerinde verdikleri konserlerle adlarını duyuruyorlar, sonrasında bu dalga dalga diğer okullara yayılıyor ve art arta batı müziği çalan ekipler ortaya çıkıyor. 1960 yılının 27 Mayıs günü yapılan darbe Türkiye'de pek çok şeyi değiştiriyor. Batı müziğinin seyrini de değiştiriyor aslında çünkü o güne dek ekseriyetle yabancı ekiplerden dinlediğimiz batı müziği Türkiye'de yerli ekipler tarafından yapılıyor. 1960'lı yılların hemen başında kurulan Müzisyenler Sendikası burada çok önemli bir rol oynuyor. O dönem Milli Birlik Komitesi ile birlikte bir anlaşma imzalıyorlar ve yabancı ekip çalıştıran kulüplere Türkiye'den ekiplerin girmesini sağlıyorlar. Her yabancı ekip çalıştıran kulüp o dönem çalıştırdıkları yabancı eleman sayısının iki katı kadar Türkiye'li müzisyeni istihdam etmek zorunda bırakılıyor ve Türkiye'de batı müziği heveslileri kendilerine çalacak yerler buluyorlar. Bu arada Müzisyenler Sendikası Başkanı Muammer Yeşil önderliğinde yurt dışında neler yapabiliriz sorusunun cevabını aramaya başlıyor. Ve Yugoslavia'da yapılan Balkan Melodileri Festivali'ni Türkiye'den bir ekip göndermek için çalışmalara başlıyor. Türkiye'den bir milli orkestra kuruluyor. Döneminin en iyileri tıpkı milli takım seçer gibi bir orkestra da toplanıyor ve bu orkestraya eşlik edecek üç solist belirleniyor. Biri o dönem Ankara'da müzik çalışmalarına başlayan Tanju Okan, diğeri dönemin en büyük yıldızı Erol Büyükburç ve yaptığı sahne çalışmalarıyla bir anda ortalığı kasıp kavurmaya başlayan Tülay German. Tülay German Erdem Buri'nin önderliğinde Ruhi Sun'un ve Doruk Onatkut'un da katılımıyla Burçak Tarlası'nı batı müziği sazlarına uyarlıyor. Ve Burçak Tarlası 1964 yılında Balkan Melodileri Festivali'nde büyük ses getirdikten sonra Türkiye'de 45'lik plak olarak yayınlanıyor, çok satıyor ve bir türün öncüsü oluyor Anadolu Pop. Anadolu Pop 1960'lı yılların ortalarından itibaren şekillenen 1970'li yıllara doğru adı konulan bir tür. 1964 yılında Tülay German'ın Burçak Tarlası'yla başlama vuruşu yapılıyor. Sonrasında 1965 yılında düzenlenen çok önemli bir yarışma var, Hürriyet Gazetesi tarafından düzenlenen Altı Mikrofon Armağanı Yarışması. Pek çok ismi duyduğumuz yarışma bu. 1960'lı yılların önemli müzisyenlerini yan yana getiren 1960'lardan sonraki hikayeyi tamamlayacak olan müzisyenleri ilk kez müzik sahnesine çıkartan yarışma. 1965 yılında ilki yapılıyor, 1966, 67 ve 68 yıllarında 3 kere daha tekrarlanıyor, 4 kere Türkiye'nin gündemini işgal ediyor bu yarışma. 1966 yılında yarışmaya katılan Mavi Işıklar dönemin önemli topluluklarından birisi haline geliyor. Haramiler, Silüetler, Selçuk Alagoz Orkestrası ve daha nicesi Altı Mikrofon Armağanı Yarışması'yla adlarını duyuruyor. Bunlar arasında o dönem apaçlarla çalışan bir genç isim de var Cem Karaca. Cem Karaca 1967 yılında Altı Mikrofon Armağanı Yarışması'nda ikinci oluyor ve sonrasında yaptığı plaklarla Türkiye'nin en önemli solistlerinden birisi haline geliyor. 1968 yılında bu yarışmaya katılan çok önemli bir topluluk var Moğollar. 1967 yılının sonlarına doğru kuruluyorlar. 1968 yılında ilk plaklarını yapıyorlar ve kuruluş tarihlerini 1 Ocak 1968 olarak belirliyorlar. O güne dek pek çok isim Türkiye'deki kimi yörelerden gelen türküleri kendilerince yorumlayarak söylemeyi tercih ederken Moğollar bir arayışın içine giriyorlar. Önce saykodelik çalışmalar yapıyorlar. Sonrasında başka başka alanlara yöneliyorlar. Arada aranjmanlar söylüyorlar. Ama 1968 yılının sonlarına doğru Türkiye'de çıktıkları bir turne onların hayatını değiştiriyor. Sadece onların değil Türkiye'de de müziğin yeni bir yön çizmesine sebep oluyor. Moğollar 1968 yılında 5 gençten kurulan bir topluluk. Hasan Sel, Cahit Berkay, Engin Yorukoğlu, Murat Ses ve Aziz Azmet. Hasan Sel kısa bir süre sonra gruptan ayrılıyor. Yerine genç bir basçı Taner Öngür giriyor. Taner Öngür Moğolların sonrasına çok büyük katkıda bulunacak isimlerden birisi. O turne sırasında pek çok yere uğruyorlar. Ve o uğradıkları yerlerde öğrendikleri türküleri kendilerince aranje ediyorlar. Sonraki yıllarda bu türkü aranjelerinin dışında yeni bir şey nasıl yapabiliriz üzerine düşünüyorlar. Ve kendilerince türkü tadında besteler yapmaya başlıyorlar. Dağ ve Çocuk bu alanda yaptıkları ilk bestelerden birisi. Dağ ve Çocuk'un yayınlandığı günlerde Moğollar o dönemin önemli dergilerinden heye şöyle bir açıklama yapıyor. Bizim amacımız türküleri batı müziği tarzında icra etmek. Moğollar bunu bir adım öne götürüyorlar ve türkü tadında besteler yapmaya başlıyorlar. Bunun da adını Anadolu Pop olarak belirliyorlar. Bugün artık Anadolu Rock olarak andığımız bu tür 1960'lı yılların sonlarında Moğolların adını koymasıyla bir anda bir büyük modaya dönüşüyor. Ve 1970'li yılların ortalarına doğru bu türde pek çok çalışma yapılıyor. Erkin Koray, Barış Manço, Cem Karaca, Fikret Kızılok o dönem müzik dünyasına giren ve yavaş yavaş kendilerini göstermeye çalışan isimler. Barış Manço dağlar dağlarla müziğe yeni bir yön getiriyor. Cüneyt Orhan'ın kemençesi eşliğinde bambaşka bir hat çiziyor. Cem Karaca Dadaoğlu ile başlayan süreçte giderek politikleşen bir tavır belirliyor. Erkin Koray türküleri kendince yorumluyor. Biraz daha sert bir şekilde yorumluyor. Fikret Kızılok Beatles'dan aldığı ilhamla müziğini yapmaya çalışırken Arda Özkan'la çıktığı bir yurt gezisinde aşık ve eserle tanışıyor. Ve yönünü türküler yönünde belirliyor. 1970'li yıllarda bambaşka bir evreye giriyor türküler. Anadolu Pop yavaş yavaş piyasadan çekilmeye başlıyor. O sırada 1960'lı yılların ortalarından itibaren ortalığı kaplayan aranjman akımı kendi yıldızlarını yaratıyor. Derkant'tan Özdemir Erdoğan, Ertan Anapa'dan Ajda Pekkan'a pek çok isim art arda ortaya çıkıyor. Bir yandan Anadolu Pop'u bambaşka bir yöne getirecek kimi topluluklar adım atıyor piyasaya. Modern Folk Düşlüsü Üçrel gibi topluluklar bunlar ve kendi plaklarında kendi müziklerini yaparken bir taraftan da halkın dertlerini dile getiren şarkılar yapmaya başlıyorlar ki Anadolu Pop'un politikleşmesi de tam bu noktada başlıyor. Modern Folk Düşlüsü çok sessiz çalışmalarıyla yolunu sürdürürken Üçrel kendilerine özgü bir müziği ön plana çıkartıyor. 1970'lerin en önemli topluluklarından birisi haline geliyor ve yaptıkları plaklardan birisinde Lazoğlu'nun hikayesini anlatıyor. Lazoğlu şaşırdı aldı gelinlik yıkıldı gelinlik kanlandı Lazoğlu katil oldu. Bugün de karşımıza çıkan hikayelerden birisi bu aslında düğün esnasında silahını ateşliyor ve yanlışlıkla gelini vuruyor. Lazoğlu planın içinden bu hikayeyi anlatan bir de küçük kağıt parçası çıkar. Bu çok fazla bulunmaz aslında bugüne kadar gelen plakların içinde yok olmuştur. Benim elimdeki şanslı kopyalardan birisi Üçrel'in o dönem yaptığı enteresan plaklardan Lazoğlu sadece Üçrel değil az önce bahsettim Anadolu Pop'un ilk yıllarında türküler söyleyen sonrasında kendi yolunu çizen isimlerden birisi. Tanju Okan da o dönem yaptığı plaklardan birisinde dönemin büyük dertlerinden birisini anlatıyor başlık parası. Başlık parası herden başımızda olan dertlerden birisi aslında bugün hala tartıştığımız pek çok şeyi plaklar üzerinde bulmak mümkün. Geçmişe dönüp baktığımızda bugünü de şekillendiren kimi şeylere plaklar üzerinde rastlıyoruz. 1970'li yıllarda iş bambaşka bir evreye giriyor. Bir yandan batı müziği kendi yıldızlarını yaratırken batı tarzında şarkılar yolunu çizerken bir yandan da müzik yavaş yavaş politikleşmeye başlıyor. Politikleşmenin ilk adımlarından birisi Cem Karaca'nın yaptığı Dadaloğlu. Dadaloğlu 1970'li yılların hemen başında yayınlanan plak ve Cem Karaca bu plakla birlikte kendine yeni bir yol çiziyor ve sonrasında kurduğu topluluklarla bir anda ortamı değiştiriyor. Sadece Cem Karaca değil başka şarkıcılar da buna katılıyor ve 1970'li yılların politik müzik iklimi bir anda belirmeye başlıyor. Besleleriyle Kerem Güney, yorumuyla Edip Akbayram, Selda Baycan, Cem Karaca ve daha pek çok isimden söz etmek mümkün. Elbette Ruhi Su'yu unutmayalım. Ruhi Su bir geleneği sürdüren ve sonrasında pek çok isme yön veren bir müzisyen. 1980'li yıllara doğru Türkiye'nin politik müzik evreninde bu isimler hakime. Bir ismi daha ekleyelim ve 1970'ler bahsini kapatalım. Aslında iki isimden söz edeceğim. Bunlardan birisi Arabesk'in yıldızı Orhan Gencebay başta Arabesk yapıyor. Arabesk'in kurucularından birisi sonrasında Arabesk çalışmalardan hızla kendini sıyırarak ben Arabesk değil serbest çalışmalar yapıyorum demeyi tercih ediyor. Çünkü Arabesk bambaşka bir noktaya bürünüyor 1970'li yılların ikinci yarısından itibaren. 80'li yıllarda biraz da dönemin Türkiye'sinde kendine yeni bir yol çizecek ve bambaşka bir hatta yönelecek dönemin en büyük müzik türlerinden birisi haline girecek. Ama başta halkın isyanını dile getiren şarkıların yapıldığı bir tür Arabesk. Bugün baktığımızda Orhan Gencebay'da bambaşka bir noktada ama 1970'li yılların özellikle ikinci yarısında şarkılarıyla halkın sesi olan isimlerden. Orhan Gencebay'ın yanına bir de Hakkı Bulut'u yerleştirelim. Hakkı Bulut ikimiz bir fidanızla başladığı büyük yükselişini 1970'li yılların sonlarında yaptığı Uyan Be Kardeşim ile sürdüren ve bu plakla bir şekilde dikkatleri üzerine çeken ama dikkatleri üzerine çekerken hışma da uğrayan bir isim. Uyan Be Kardeşim Hakkı Bulut'un cezaevinde yatmasına sebep plaklardan birisi. 1980'li yıllarda 12 Eylülden sonra Hakkı Bulut bu şarkıyı söylediği için alıkonuluyor ve bir süre Selimiye'de misafir ediliyor. Uyan Be Kardeşim Uyan Uyan Be Hemşerim Uyan Uyan Anam Bacım Uyan Uyan Uyan Uyan Uyan Pek çok isim vardır ama bütün bu isimler arasında hapse giren tek isimin Hakkı Bulut olması biraz enteresan. İki isim demiştim birisi Orhan Gencebay'da Hakkı Bulut'u onun yanına parantez olarak yerleştirdim. Bir diğer isim 1970'li yıllarda aslında politik müzik bahsini kapatmamızı sağlayacak isimlerden birisi Zülfü Livaneli. 1970'li yılların hemen başında Kozanoğlu adıyla müzik piyasasına giren sonrasında arda arda yaptığı plaklarla adından söz ettiren Zülfü Livaneli 1978 yılında yayınlanan albümü Nazım Türküsü ile o dönemin en büyük işlerinden birisine imza attı. Bu plastiği Nazım Hikmet ile açtık Nazım Hikmet ile kapatalım. Nazım Hikmet'in artık serbest olarak bestelenebildiği yıllar. Nazım Türküsü Zülfü Livaneli'nin Nazım Hikmet şiirlerini bestelediği bir albüm ki bugün hala söylenen pek çok sevilen şarkı bu albümde yerini alıyor. Albümün arka kapağında Zülfü Livaneli'nin afili bir portresi var. Bu albümde bir ismi daha anmak elzem Atilla Özdemiroğlu. 1970'li yılların başında Şanay Yurda Tapan ile birlikte şart yapımı kuran Türkiye'de pop müziğe yeni bir seyir veren isimlerden biri Sikki. Bir sonraki bölümde tam da bu hikayeyi anlatacağız.

https://video.neoskola.net/1738144898823.srt

https://video.neoskola.net/1738144898594.srt

Politik Sesler

https://video.neoskola.net/1738144898334.srt

1960'lı yıllar Türkiye'de müziğin çeşitlendiği yıllar pek çok şey deneniyor ve 1970'li yıllarda yapılan müzik bu denemeler üzerine kuruluyor. Anadolu pop form değiştirerek 1970'lerin ikinci yarısından itibaren yavaş yavaş politikleşmeye başlıyor. Aslında tür değil, türü yaratanlar politikleşiyor ve 1970'lerin ikinci yarısından itibaren bambaşka bir tür ortaya çıkıyor. Türkiye'deki halkın dertlerini dile getiren ama aşıklar gibi değil, batı formlarında yapılmış bestelerle bunu dile getiren bu ekip 1970'li yılların sonlarına damga vuruyor. 1970'lerde müzik iki türlü seyrediyor. Birisi giderek politikleşen rock kulvarı, diğeri 1970'lerde aranjmanlarla kurulan pop müzik. Önce rock'tan bahsedeceğiz, politik müziğe bağlanacağız ardından rotayı 1970'li yıllarda yapılan pop müziğe çevireceğiz ama önce rock. 1960'lı yılların sonunda Cem Karaca'nın Dadaloğlu'suyla başlayan bir politikleşme söz konusu. Bundan bir önceki hikayenin sonunda bahsetmiştim. 1970'li yıllarda pek çok sanatçı çıkıyor, pek çok plak yapılıyor ve bu plakların çoğu 1960'lı yıllardan gelen geleneği aslında çok daha öncesinden gelen geleneği sürdüren plaklar. Cem Karaca önce apaçlar sonra kardeşler sonra dervişanla birlikte yoluna devam ediyor ve Türkiye'de 1970'li yılların en büyük seslerinden birisi oluyor. Ama ona gelmeden önce başka isimlerden bahsetmekte fayda var. Bunlardan birisi Kerem Güney. 1960'lı yıllarda yaptığı arabesk şarkılarla Alaturka'ya meyleden şarkılarla diyelim bir anda adını duyuran bir besteci Kerem Güney. Elveda meyhaneci onun bestesi. Ama sonra 1970'li yıllarda kendine bambaşka bir yön çiziyor ve Nazım Hikmet'in şiirlerini müziklemeye başlıyor. Sonrasında 1980'li yıllarda Sabahattin Ali'yi de merceğine alacak ve önemli şairleri art arda besteleyen isim olarak ün yapacak. Ve 1970'lerin sonuna doğru politik müziğin simgesi haline gelmiş şarkılardan birini imza atacak Aldırma Gönül. Sabahattin Ali'nin şiirinden yaptığı bu beste Edip Akbayram'ın sesiyle o dönemde ortalığı kasıp kavuran bir şarkı haline gelmişti ki sadece Edip Akbayram değil pek çok insan bunu söyledi. Ama önce Nazım Hikmet meselesinden bahsedelim. Nazım Hikmet 1960'lı yıllara kadar Türkiye'de yasaklı ozanlardan birisi. 1963 yılının 3 Haziran günü Moskova'da hayatını kaybediyor ve ondan sonra yavaş yavaş şiirleri Türkiye'ye yeniden girmeye başlıyor. 1930'lu yıllarda yapılmış taş plakları var Nazım Hikmet'in. O dönem plaklar aracılığıyla sesini dinleyiciliğe duyurabiliyor. Sonrasında başına gelen kovuşturmalar davalar onun yasaklı olarak anılmasına sebep ve bir noktadan sonra Türkiye'yi terk etmek durumunda kalıyor. Hayatının son deminde Dünya'da, Moskova'da, Bulgaristan'da, Sofya'da ve başka ülkelerde hayatını sürdürüyor. Ve şiirlerini oradan Türkiye'ye el altından gönderiyor. Türkiye'de resmi olarak basılamıyor o dönem şiirleri. Tabi ki plaklara da aktarılamıyor. Bunu kıran bir isim var Ruhi Su. Ruhi Su, Dörtmal'a gelip Uzak Asya'dan Akdeniz'e bir kısrak başı gibi uzanan bu memleket bizim dizeleriyle başlayan o meşhur davet adıyla bilinen o meşhur şiiri müzikliyor. Ve sonrasında Nazım Hikmet yeniden plaklarda gözükmeye başlıyor. Ruhi Su'dan sonra Nazım Hikmet'i müzikleyen isimlerden birisi Kerem Güney. Kıymayın Efendileri ya da başka Nazım Hikmet şiirlerini arda arda plak yapıyor. Bunlar arasında Mavi Gözlü Dev ve Kerem gibi de var. Kerem gibi enteresan bir plak. Hem kendi adını taşıyor Kerem Güney'in hem de Nazım Hikmet'in bu şiirinin yer aldığı şarkının arka yüzünde yer alan şarkı. Sonrasında hikayeyi bambaşka bir noktaya taşıyacak şarkı olarak belirliyor. Az önce bahsettim Aldırma Gönül 1977 yılında yayınlanıyor. 1978 yılında Edipak Bayram tarafından söyleniyor ve yılın şarkısı oluyor. Başın öne eğilmesin, aldırma gönül aldırma. Başın öne eğilmesin, aldırma gönül aldırma. Almadığın duyulmasın, aldırma gönül aldırma. Aldırma gönül aldırma. O dönem yükselen politik müziğin etkisiyle Bediye Akartürk'ten Muazzez Abacı'ya herkes Aldırma Gönül'ü söylüyor. Hem sahne programlarında hem plaklarda. Aldırma Gönül Türkiye'de en çok plağa alınan şarkılardan birisi galiba. Yakın dönemde Ebru Gündeş bile söyledi bu şarkıyı. Ve o günden bugüne pek çok yorumuyla hala hafızalarda herkesin çok iyi bildiği şarkılardan birisi ve bir Kerem Güney bestesi. Tam da bu dönemde Kerem Güney'in Aldırma Gönül'ü yaptığı dönemde bir Nazım Hikmet plağı ortaya çıkıyor. Nazım Hikmet'in kendi sesinden şiirler ardından bunun ikincisi yayınlanıyor. Bir korsan plak bu aslında devrim plak tarafından yayınlanmış bir korsan plak. Nazım Hikmet'in yasal olarak yeniden plaklarının yayınlanması için 1980'li ve hatta 90'lı yılları beklemek gerekecek. 1970'lerde korsan plaklar aracılığıyla dinleyiciye ulaşan Nazım Hikmet'in sesi 1980'lerden sonra 90'lı yıllara doğru pek çok plak, kaset ve CD tabii o dönemin medyaları aracılığıyla evlere girecek. 1930'larda taş plaklarda kalan ses nihayet özgürlüğüne kavuşacak. Ama Nazım Hikmet'in şiirini o dönemde besteleyen pek çok şarkıcı var. Bunlar arasında Cem Karaca'dan bahsetmek mümkün. Cem Karaca Dadaloğlu ile başladığı hikayesini dervişanla giderek politikleşen bir tarza dönüştürüyor. Ve 1970'lerin özellikle ikinci yarısından itibaren çok etkili bir isim haline geliyor. Arda arda yaptığı plaklar arasında en çok ilgi gören plak belki de tamirci çırağı. Hor görülen bir işçiyi bir işçi sınıfı kahramanı haline dönüştürüyor Cem Karaca büyük anlatım gücü ve yorumuyla. Gönlüme bir ateş düştü yanar ha yanar yanar Ümit gönlümün ekmeği umar ha umar O dönemin en etkili plaklarından birisi dedim. Sadece bu değil parka kavga beni siz delirttiniz mutlaka yavrum gibi şarkıları Cem Karaca'nın arda arda yayınladığı plaklar arasında ilgi gören çalışmalar. Hiçbiri boş değil birbiri ardına hitler çıkartıyor Cem Karaca ve politik müziğin en büyük seslerinden birisi oluyor. Ta ki Türkiye'yi terk edene kadar. 1980 yılının 12 Eylül günü yapılan darbe Cem Karaca'nın yurt dışına çıkmasına sebep. Hayatını bir süre orada sürdürüyor. 1980'li yılların sonunda yeniden Türkiye'ye dönüyor ve sonrasında tartışmalı bir dönem başlıyor. 80'li yıllara geldiğimizde ondan bahsederiz. Ama tamirci çırağı o dönemin en etkili plaklarından birisi olarak. Hem hafızalarda hem de koleksiyonlarda yerini alıyor. Cem Karaca gibi iki büyük isimden söz etmekte fayda var. O dönemi anlatırken birisi Edip Akbayram diğeri Selda Bağcan. Edip Akbayram 1972 yılında bu kez günaydın gazetesi tarafından düzenlenen altı mikrofon yarışmasında adını duyuran Gaziantepli bir genç. Önce aşık ve esel türküleri söylüyor ardından mahzuni şerif türküleri söylemeye başlıyor. Ve 1970'li yılların özellikle ikinci yarısında en etkili seslerden birisi haline geliyor. Tam da o dönemde Neşet Ertaş türküleriyle yola çıkan Ankaralı bir genç. İspanyol paça pantolonlar ve elinde gitarıyla sahneye çıkıyor. Sonrasında yavaş yavaş orkestrayı hayatına sokuyor. Ve abilerinden aldığı müzik eğitimini radyo aracılığıyla dinleyiciye aktarıyor ve arada arada plaklar yapmaya başlıyor. Selda Bağcan'dan bahsediyor. Selda Bağcan bugün artık bir dünya yıldızı. Pek çok önemli festivalde kendisine yer buldu ve hala türkülerini söylüyor. O dönem arda arda yaptığı plaklar sahiden onu bugüne getiren ve dönemin en etkili çalışmaları arasında yerini alan plaklar. Selda başta gitarıyla sonrasında orkestrasıyla söylediği Mahsuni Şerif ağırlıklı türküleri o dönem pek çok insanın diline yerleştiren isimlerden birisi. Aldırma Gönüllü de plak yapıyor, Yuh Yuhu da plak yapıyor. Yuh Yuh onun sesinden dinleyiciye ulaşıyor ve sonrasında bugüne kadar gelen çok etkili şarkılardan birisi oluyor. Mahsuni Şerif plak yaptığında çok dikkat çekmemişti ama Selda Bağcan türküyü kitlelerle buluşturan isim. Altyazı M.K.

https://video.neoskola.net/1738267755319.srt

https://video.neoskola.net/1738267754999.srt

1970'li yıllardan söz ederken iki ana hat üzerinden ilerlemek mümkün.

Rock giderek politikleşiyor, Anadolu pop'tan gelen tavır politikleşen bir söyleme dönüşüyor

Özellikle 1970'lerin ikinci yarısından itibaren bu yıldızlar çok etkili oluyor

ki bir önceki derste bunu anlatmıştık.

Pop ise 1960'lı yılların ortalarından itibaren büyük bir yükselişe geçiyor.

Aranjmanlar yurt dışında yapılan meşhur şarkılara,

Türkçe söz yazılan şarkılar olarak bugün anlatabileceğimiz bir kısım müzik ürünleri.

Kendi yıldızlarını yaratıyor ve 1970'li yıllardaki pop patlamasının önünü açıyor.

Bu yılların hemen başında yapılan bir plak var.

Şerif Yüzboşoğlu'nun bir bestesini Şenay bu 45'likte seslendirmiş.

Arka yüzüne de sözlerini kendi yazdığı bir İlanit şarkısı olan Sev Kardeşim'i koymuş.

1960’lı Yıllar ve Eurovision

https://video.neoskola.net/1738267754687.srt

1970'li yıllardan söz ederken iki ana hat üzerinden ilerlemek mümkün. Biri rock, diğeri pop. Rock giderek politikleşiyor. Anadolu pop'tan gelen tavır politikleşen bir söyleme dönüşüyor ve kendi yıldızlarını yaratıyor. Özellikle 1970'lerin ikinci yarısından itibaren bu yıldızlar çok etkili oluyor ki bir önceki derste bunu anlatmıştık. Pop ise 1960'lı yılların ortalarından itibaren büyük bir yükselişe geçiyor. Başta aranjmanlar var. Aranjmanlar yurt dışında yapılan meşhur şarkılara Türkçe söz yazılan şarkılar olarak bugün anlatabileceğimiz bir kısım müzik ürünleri. Kendi yıldızlarını yaratıyor ve 1970'li yıllardaki pop patlamasının önünü açıyor. 1970'ler umudun arttığı yıllar. Bu yılların hemen başında yapılan bir plak var. Bir Şenay 45'liği bu. Benim Olursan. Şerif Yüzboşoğlu'nun bir bestesini Şenay bu 45'likte seslendirmiş. Arka yüzüne de sözlerini kendi yazdığı bir İlanit şarkısı olan Sev Kardeşim'i koymuş. Fakat Benim Olursan değil Sev Kardeşim tutmuş. Türkiye'deki enteresan kazalardan biridir bu. B yüzüne konulmuş bir şarkının bir anda popüler olması ki Sev Kardeşim bütün zamanların en popüler şarkılarından birisi olarak tarihte yerini aldı. Kolunu boynuna Sev Kardeşim. Canım feda yoluna Kap Kardeşim. Tüm insanlara. Şenay hemen ardından Hayat Bayram Oğuz'u adlı 45'liği ile adından söz ettirdi. Bu da onun en büyük hitlerinden birisi. Bu iki şarkı 1973 yılında Türkiye'nin kaderini değiştiren seçimlerde kullanıldı. Seçimlerde kullanılan ilk şarkılar. 1965 yılında Türkiye İşçi Partisi'ni meclise sokan seçimde Türkiye İşçi Partisi Tülay German'ın bir şarkısını seçim şarkısı olarak kullanmıştı. Ama o günden sonra 1973'e kadar seçimlerde müzeye rastlamıyoruz. 1973 yılında yapılan seçimlerde Bülent Ecevit liderliğindeki Cumhuriyet Halk Partisi bu şarkıları kullandı. Ve bir anda dikkatleri üzerine çekti ve o yıl seçimlerin galibi oldu. 1965 yılında meclise giren ve o yılki seçimleri kazanarak liderliğe yükselen Başbakan olan Süleyman Demirel'in Adalet Partisi'ni tahtından etti Cumhuriyet Halk Partisi. Ve seçimlerde şarkılı propaganda devri başladı. Bu plak Adalet Partisi tarafından resmi olarak yayınlanan bir plak. O dönemde partiler kendi plaklarını yayınlıyorlardı. Ecevit liderliğindeki CHP Adalet Partisi'ni yani Süleyman Demirel'i başbakanlıktan ettikten sonra Adalet Partisi çalışmalarına yön verdi. Ve 1977 yılındaki seçimlerde kran krana bir kapışmaya girdi. İki parti, başka partilerde var ama seçimler neredeyse Adalet Partisi ile Cumhuriyet Halk Partisi arasında geçiyordu. Bir Adalet Partisi plağı gösterdim. Cumhuriyet Halk Partisi tarafından 1977 seçimlerinde kullanılmak üzere hazırlanan bir şarkıyı, şarkının planı göstermekte fayda var. Yeni bir Türkiye. Ünol Büyükgönen için o dönem Ecevit'in kullandığı, Cumhuriyet Halk Partisi'nin kullandığı seçim sloganından yola çıkarak yaptığı bir şarkı ki içinden bir poster çıkıyor. Dönemin önemli çizerlerinden İsmail Gülgeç tarafından çizilen bir Ecevit portresi bu. Altında da slogan var. Yeni bir Türkiye ki şarkıya da adını veren bu. Ak günlere doğru hepsi umutlu, 40 milyon el ele her biri mutlu. Bugün baktığımızda yeni Türkiye, ak günler gibi sloganların bambaşka bir parti tarafından kullanıldığını görüyoruz. 1970'li yıllarda Cumhuriyet Halk Partisi tarafından kullanılan sloganlar bunlar ve şarkılarda da kendine yer buluyor. Halkının bağımsız, güçlü ve saygın. Yeni bir Türkiye olacaktı işte. Halkının bağımsız, güçlü ve saygın. Aranjmandan söz etmişken son bir parantez açayım. 1974 yılında ortalığı kasıp kavuran bir plak furyasından bahsedeyim. 1970'li yılların hemen başında Ayten Altman'ın söylediği bir şarkı vardır. Fikret Çenes'in sözlerini yazdığı bir şarkıdır bu. Bir başkadır benim memleketim. Başta tutmayan bu şarkı 1974 yılında bir anda popüler oldu. Ve memleketin Ayten Altman'ın en bilinen şarkısı haline geldi. Sebebi 1974 yılının 20 Temmuz günü başlayan Kıbrıs Harekatı. Kıbrıs Barış Harekatı diye bilinir ve literatüre öyle geçmiştir. Bülent Ecevit'in umudumu sloganıyla iktidara geldiği yıllar ve Ecevit'in başlattığı Kıbrıs Harekatı bir anda pek çok şarkıcı tarafından sahiplenildi. Arda arda Kıbrıs plakları ortaya çıktı. Kıbrıs Türk Türk Türk kalacaktır sloganıyla piyasaya sürülen bir Kıbrıs plağı. Adı da üstünde Kıbrıs plağı. İçinde de Kıbrıs'la ilgili bir şarkı var. Pek çok şarkının ortak kapağı bu aslında. Kahraman Mehmetçik Kıbrıs'ta başka bir plak kapağı ve içinde kim bilir hangi şarkı var. Kıbrıs'ta yaşananlar pek çok şarkıya konu oldu. Hatta Nurhan Damcıoğlu bir kanto söyledi. Bediye Akartürk meşhur türkücülerimizden uçun kuşlar uçun İzmir'e doğru şarkısını uçun jetler uçun Kıbrıs'a doğruya dönüştürdü. Bir de enteresan plak var Kıbrıs plakları arasında. Sahiden en enteresanı bütün zamanların en acayip plaklarından biri belki bu. Adı Kıbrıs 74 üstünde o dönemin bütün meşhurlarının isimleri var. Ajda Pekkan'dan Dario Marino'ya, Yaşar Özel'den Juanito'ya. Pek çok meşhurun adı. Enteresan bir plak. İnsan aldı dinlemeye başlayınca sahiden içinden çok acayip bir şey çıkıyor. Halit Kıvanç Kıbrıs harekatını şarkılarla anlatıyor. Bir özet geçilmiş. Şarkılardan küçük küçük parçalar kesilmiş ve Halit Kıvanç'ın sesi aralara serpiştirilmiş. Dönemin en enteresan plaklarından birisi bu. Yok olamaz, hayır, hayır, hayır. Hayır olamaz diyecekti elbette benim memleketim. Çünkü Kıbrıs Türkleri elbette bir gün buluşacağız. 1974 yılında yapılan Kıbrıs plakları 1974'den 75'e etkisini gösteren bu furya o dönemin en etkili furyalarından biri belki de hemen herkes. Aşık Nasoni Şeref'ten Neşet Ertaş'a herkes Kıbrıs hakkında birkaç bir şey söyledi. Ve bu plakların hepsi hamasi, hepsi barış, karşıtı, savaş yanlısı plaklardı. Bu da tarihe böyle geçti. 1977 seçimlerinden hemen önce yayınlanan bir başka plak var ki buradan filmi birazcık geriye asarmak mümkün. Melike Demirağ tarafından yapılan El Ele adlı plak bu. Melike Demirağ bu planın bir yüzünde bir konuşma yapıyor. Ve bu seçimlerde oy kullanacağını, ilk kez oy kullanacağını ve bu oyunu milliyetçi partilere vermeyeceğini söylüyor. 1975 yılında tanıdığımız bir isim Melike Demirağ. Arka kapağında da onun fotoğrafını görüyoruz zaten. Birazcık daha filmi geriye sardığımızda bir başka Melike Demirağ playla karşılaşıyoruz. Ne Olmuş Sana Pışık dönemin arabesk şarkılarını eleştiren bir şarkı bu aslında. Ama asıl Melike Demirağ tanıdığımız plak 1975 yılında yayınlanan Arkadaş. Bir kıvılcım düşer önce büyür yavaş yavaş. Bir bakarsın volkan olmuş yanmışsın. Şanay Yurdatapan tarafından yazılan bir şarkı bu ki Melike Demirağ ile tanışma sebebi Şanay Yurdatapanın bu şarkı. Arkadaş filmin müziklerini yapıyor Şanay Yurdatapan. O dönem Şat Yapım adlı bir yapım şirketi var Atilla Özdemiroğlu ile birlikte kuruyor. 1970'li yılların pop müziğine yön veren şirket bu aslında. 1975 yılında arkadaşla Melike Demirağ parladıktan sonra Şanay Yurdatapan kendine bambaşka bir yolu veriyor. Ve öncesinde pop şarkılar yaparken politik şarkılara imza atmaya başlıyor. Melike Demirağ ile birlikte dönemin en önemli ikililerinden birisi haline geliyor. Evleniyor sonra. Melike Demirağ'ın annesi bir önceki dönemin meşhur jazz şarkıcılarından Rüçhan Çamay ki Şanay Yurdatapan onun içinde birkaç şarkı yazıyor. Para Para Para bunlar arasında en popüler olanlardan birisi. Ama bir başka şarkı var ki aslında 1970'li yılları özetleyen şarkılardan biri. Pop cenahına baktığımızda bu tip şarkılara rastlıyoruz. Bir taraftan pop şarkıları alıp başını giderken diğer taraftan da memleket meselelerine eğilen şarkılar ya da memleket meselelerinden yola çıkarak yapılan kimi şarkılar pop kulvarında karşımıza çıkan çalışmalar. Rüçhan Çamay'ın televizyonu bunlardan birisi. Televizyon 1970'li yılların ikinci yarısında hayatımıza girdi. Türkiye çapında yayına başladı ve sonrasında bir anda ortalığı kasıp kavuran bir şeye dönüştü. Geldin kuruldun en baş köşeye, o gün bugündür hapı yutmuşuz. Televizyon, televizyon, televizyon, televizyon. Ancak bir taraftan da bir denetim meselesi vardı ki bir sonraki derste onu anlatacağız. Ama televizyonla birlikte hayatımıza giren bir yarışmadan söz etmenin tam zamanı aslında Erevizyon Şarkı Yarışması. 1975 yılında Türkiye ilk kez Erevizyon Şarkı Yarışması'na katıldı ve Semih Ayankı'nın Seninle Bir Dakika adlı şarkısı Türkiye'yi Erevizyon Şarkı Yarışması'na temsil etti. Başta çekingenlik sonrasında giderek rüştümüzü ispat etmeye karar verdik ve Erevizyon'a Vatan Millet Sakarya nidalarıyla şarkılarımızı gönderdik. Ama her birinde başarısız sonuçlarda geri döndük. 1980'li yılların ortalarında kazandığımız bir dokuzunculuk ve sonrasında kazanılan birinciliğe kadar çok fazla şarkı var Erevizyon'da Türkiye'yi temsil eden, şansını deneyen ama hiçbirisi başarılı olamadı. Hatta bu uğurda bir süperstarı Ajda Pekkan'ı harcadık. 1975 yılında Semih Ayankı Seninle Bir Dakika adlı şarkısıyla Türkiye'yi temsil etti. Elimde tuttuğum bir korsan plak aslında o dönem korsan plaklar da vardı ve pek çok plak yapılıyordu. Bu korsan hali ama Erevizyon şarkı yarışması plakları aslında o dönemin çok satan plakları arasında ve arda arda yayınlanıyorlar, ilgi görüyorlar, insanlar onları alıyorlar, şarkıları evlerinde dinliyorlar. 1975 yılında Erevizyon şarkı yarışmasına katıldığımızda TRT farklı bir yöntem uyguladı ve halk oyuyla birincinin belirlenmesi istendi. Şarkılar TRT'de yayınlandı, halk PTT'lere gitti ve oradaki forumlara beğendikleri şarkının yanındaki kutucuğa çarpı işareti koymak suretiyle oyunu kullanarak TRT'ye gönderdi. Toplanan oylar tek bir ismi işaret ediyordu Ali Rıza Binboğa. Ali Rıza Binboğa müzik hayatının henüz başında bir isim ve Yarın adlı şarkısıyla o dönem adından çok söz ettirdi. Özgürlük ve barış tüm insanların özlemi olacak yarınlarda Ancak TRT bunu çok sevmedi. Yarını solcu buldu ve hızla sistemi değiştirerek bir profesyonel jüri kurdu. Profesyonel jüri Ali Rıza Binboğa'yı sap dışı bıraktı. Hiç oy çıkmadı o jüriden ona. Ve iki şarkı birinciliği göğüsleyen şarkılar oldu. Birisi az önce bahsettiğim Seninle Bir Dakika, diğeri Cici Kızlar tarafından seslendirilen Delisin. Delisin dönemin en büyük pop şarkılarından birisi ama televizyonda Türkiye'yi temsil edemedi. Ve kurayı çeken Cici Kızlar elemanı Bilgen Bengü kısa çöpü çektiği için sap dışı kaldı. Semih Ayankı Türkiye'yi televizyonda temsil etti ve sonrasında televizyon maceramız başladı. Televizyon macerasında Ajda Pekkan'a harcadığımızı söyledim. 1980 yılında petrolle Ajda Pekkan Türkiye'yi temsile hak kazandı. Şanayrur'da Tapan'ın sözlerini yazdığı Atilla Özdemiroğlu'nun bestelediği bir şarkıydı bu. Ancak başta Şanayrur'da Tapan sözlerin TRT tarafından değiştirildiği gerekçesiyle ödülü reddetti. Canlı yayında yapılmış bir protestoydu bu ve sonrasında Şanayrur'da Tapan'a TRT kapıları kapandı. İşte denetim mekanizmasının devreye girdiği nokta bu ki bir sonraki bölümde tam da bunu anlatacağım. Ajda Pekkan dönemin en büyük yıldızı TRT'nin sevdiği bir şarkıcı ve süperstar ünvanını henüz kazanmış. Bir yandan Enkomasyas'la Olimpiyada konsere çıkmış bu bizim göğsümüzü gururlandırmış. Bir taraftan da Türkiye'de yaptığı plaklar birbiri ardına çok fazla ses getiriyor. Ajda Pekkan Erevizyon şarkı yarışmasına katıldı. Ona harcılık dedim çünkü Erevizyon şarkı yarışması onun uzun bir süre Türkiye'den uzaklaşmasına sebep oldu. Petrolü çok isteyerek söylememişti. O dönemin sorunlarına değinen şarkılardan birisiydi. Ve Ajda Pekkan biraz daha pop şarkılar söylemeyi tercih ediyordu. Petrol Erevizyon'a gitti. Fastlan 12 Malda'dan 3 puan toplam 15 puan alarak Erevizyon şarkı yarışmasında sonlara doğru kendine bir netice buldu. Ajda Pekkan hem Petrol'e hem Türkiye'ye küstü. Aslında Türkiye'de çok sevilmişti şarkı. Ama Ajda Pekkan hiç sevmediği için Türkiye'yi terk etti. 3 yıl Amerika'da yaşadı. 3 yıl sonra dönüp Süperstar 83 albümüyle yeniden adından söz ettirene kadar Ajda Pekkan bir süre gözlerden uzak kaldı. Altyazı M.K.