Tarih Eğitimleri

Tarih

https://video.neoskola.net/1738289654166.srt

Hicri takvimin Miladi takvime çevrilişindeki problem nedeniyle Mustafa Kemal Atatürk’ün doğum tarihinde bir yıllık bir fark ortaya çıkmıştır. 

Selanik, İstanbul’dan sonra Osmanlı İmparatorluğu’nun en kalabalık üç şehrinden biridir. Diğerleri: İzmir, Beyrut, İskenderiye. 

Selanik, 19’uncu asırda bile Yunanların yoğun olduğu bir şehir değildi. Bu ancak 1912’de Balkan Savaşları sonunda Yunanistan’ın bu şehri işgal etmesi, içindeki nüfusun bir kısmını göçe zorlamasıyla değişmiştir.

https://video.neoskola.net/1738289653958.srt

1880 yahut 1881 hicri takvimin miladi takvime çevirişindeki problem dolayısıyla Mustafa Kemal Atatürk'ün doğum yılında böyle bir yıllık fark çıkıyor.

Ay konusunda Osmanlı İmparatorluk Nüfus İdaresi'nin memurları son derecede laka etti.

Ay'ı ve gün'ü yazmak peşinde değillerdi.

Belki cemiyetteki bankacılık hareketlerinin, diğer medeni hukuk ve borçlar hukukuyla ilgili fasılların, miras kayıtlarının bu derecede teferruatı gerektirmemesi bunda rol oynuyordu.

Bu bakımdan ileride 19 Mayıs tarihini de belki böyle bir günde pekala benim doğum günüm olabilirdi demesi üzerine adeta Atatürk'ün doğum günü gibi düşünüyoruz.

Fakat böyle bir kutlama hiçbir zaman olmadı.

Günü gününe ve saati saatine not edilen modern Türkiye'de artık ölümlerin her vatandaş için günü gününe kaydedildiği ve deklare edilmesi gibi bir adetin yerleşmesiyle mümkün olmuştur.

İstanbul'dan sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun en kalabalık üç şehrinden birisidir.

Bu üç şehirde gene İstanbul gibi liman şehirleriydi.

Yani Selanik, İzmir, Beyrut ve İskenderiye.

Kuşkusuz İskenderiye, Atatürk'ün doğduğu yıl İngiltere tarafından işgal edildi.

Fakat bu işgal o toprakların hukuken Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı olarak kalmasına bir mani teşkil etmedi.

Selanik'in kendisi bu üç şehir kadar kozmopolitti.

Her dinden ve dili konuşandan teba vardı.

Selanik çok ilginç bir şekilde nüfusun esas kalabalığını Yahudilerin teşkil ettiği bir şehirdi.

Osmanlı İmparatorluğu'nda Yahudi nüfusun en kesif bulunduğu Selanik'e sadece İmparatorluk çevresi içinde değil,

hatta bütün Akdeniz'de en büyük Yahudi metropolü demek mümkündü.

Bu İspanya'dan ve İtalya'dan bilhassa 15. yüzyılda yapılan göçlerle kalabalıklaşmıştı.

Ama Yahudilerin içinde hiç şüphesiz ki Russian Pale diye İngilizce literatürde geçen Rusya İmparatorluğu'nun

eski Polonya topraklarında Baltık'ta, Orta Avrupa ve Balkanlar'da yaşayan mensupları da vardı.

Bunların üstüne 1660'larda Sabatay Seviye hareketi dolayısıyla ortaya çıkan Sabatayistler zümresi de vardı.

Bunlar hiç küçümsenecek bir nüfus değildi.

Zamanla Selanik İmparatorluk elinden çıkınca İstanbul ve İzmir ve yöresindeki şehirlere de dağıldılar.

Bu Yahudi metropolünün ortasında etraftan gelen Arnavutlar vardı.

Nihayet Anadolu'dan fetih dolayısıyla deportasyon dediğimiz mecburi göçle getirilen eski köylüler vardı.

Bunlar da Balkan'ın bu kısmını meydana getiriyorlardı.

Şehir ilginç bir biçimde Makedonyalıların ve Bulgarların da yaşadığı bir yerdi.

Hatta denebilir ki Selanik 19. asırda bile Helenlerin kesif olduğu bir şehir değildi.

Bu ancak 1912'de Balkan Savaşları sonucunda Yunanistan'ın bu şehri işgal etmesi,

içindeki nüfusun bir kısmını bir göçe zorlamasıyla değişmiştir.

İkinci Cihan Harbi'nde ise Nazilerin, Almanların işgal ettiği bu bölgede nüfus,

Yahudi nüfusunun önemli bir kısmı katliama vurmuştur, göç etmiştir.

İkinci harpte bile nüfusu yüz binin üstünde olan Yahudiler bugün orada az sayıdadır.

Türklerin de 1912 savaşı sonunda göç etmeleri meşhurdur.

İşin garibi 1909'da tahttan indirilen Sultan İkinci Abdülhamid Han bile

Selanik'te mecburi bir isyana tabi tutulmuştu ve şehrin doğu kıyısında

Alatini Köşkü dediğimiz bir Yahudi iş adamına ait eski bir köşkte ailesiyle oturmak zorundaydı.

İkinci Abdülhamid'in pus sürgün için gönderildiği Selanik'te terk ederek

İstanbul'a beylerbeyine nakledilmek zorunda kalınışı,

hazin olmanın ötesinde dramatik bir sonuçtur.

Sultan bu hazin anını şöyle anlatmaktadır.

Hiç değilse bir Rum kilisesini bir Bulgar çetesine yaktıramadınız mı?

Balkan harbi gibi bir ittifak nasıl ortaya çıkar ve biz buna nasıl maruz kalırız?

Bir anda harbi içinde bulunan Osmanlı İmparatorluğu Balkan savaşına çok hazırlıksızdı.

Kayıplar hazindi. Türklerin Rumeli'deki vatanı elden çıkmıştır.

Bu hengamenin ortasında Selanik'te doğan genç bir subay da yüzbaşı olarak ordunun içindedir.

Bu hazin bir olaydır. Bir daha vatanını göremeyeceğini kendisine bu olay bildirildiği an hissetmiştir.

19’uncu Yüzyıl Sonunda Selanik’in Yapısı

https://video.neoskola.net/subtitles/vrxnkHEh5Yw2jhwjv-tr-1744835492789.srt

1880 yahut 1881 hicri takvimin miladi takvime çevirişindeki problem dolayısıyla Mustafa Kemal Atatürk'ün doğum yılında böyle bir yıllık fark çıkıyor. Ay konusunda Osmanlı İmparatorluk Nüfus İdaresi'nin memurları son derecede laka etti. Ay'ı ve gün'ü yazmak peşinde değillerdi. Bazen yazarlar, bazen yazmazlardı. Belki cemiyetteki bankacılık hareketlerinin, diğer medeni hukuk ve borçlar hukukuyla ilgili fasılların, miras kayıtlarının bu derecede teferruatı gerektirmemesi bunda rol oynuyordu. Bu bakımdan ileride 19 Mayıs tarihini de belki böyle bir günde pekala benim doğum günüm olabilirdi demesi üzerine adeta Atatürk'ün doğum günü gibi düşünüyoruz. Fakat böyle bir kutlama hiçbir zaman olmadı. Günü gününe ve saati saatine not edilen modern Türkiye'de artık ölümlerin her vatandaş için günü gününe kaydedildiği ve deklare edilmesi gibi bir adetin yerleşmesiyle mümkün olmuştur. Selanik enteresan bir şehirdi. İstanbul'dan sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun en kalabalık üç şehrinden birisidir. Bu üç şehirde gene İstanbul gibi liman şehirleriydi. Yani Selanik, İzmir, Beyrut ve İskenderiye. Kuşkusuz İskenderiye, Atatürk'ün doğduğu yıl İngiltere tarafından işgal edildi. Fakat bu işgal o toprakların hukuken Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı olarak kalmasına bir mani teşkil etmedi. Selanik'in kendisi bu üç şehir kadar kozmopolitti. Her dinden ve dili konuşandan teba vardı. Selanik çok ilginç bir şekilde nüfusun esas kalabalığını Yahudilerin teşkil ettiği bir şehirdi. Osmanlı İmparatorluğu'nda Yahudi nüfusun en kesif bulunduğu Selanik'e sadece İmparatorluk çevresi içinde değil, hatta bütün Akdeniz'de en büyük Yahudi metropolü demek mümkündü. Bu İspanya'dan ve İtalya'dan bilhassa 15. yüzyılda yapılan göçlerle kalabalıklaşmıştı. Ama Yahudilerin içinde hiç şüphesiz ki Russian Pale diye İngilizce literatürde geçen Rusya İmparatorluğu'nun eski Polonya topraklarında Baltık'ta, Orta Avrupa ve Balkanlar'da yaşayan mensupları da vardı. Bunların üstüne 1660'larda Sabatay Seviye hareketi dolayısıyla ortaya çıkan Sabatayistler zümresi de vardı. Bunlar hiç küçümsenecek bir nüfus değildi. Zamanla Selanik İmparatorluk elinden çıkınca İstanbul ve İzmir ve yöresindeki şehirlere de dağıldılar. Bu Yahudi metropolünün ortasında etraftan gelen Arnavutlar vardı. Nihayet Anadolu'dan fetih dolayısıyla deportasyon dediğimiz mecburi göçle getirilen eski köylüler vardı. Bunlar da Balkan'ın bu kısmını meydana getiriyorlardı. Şehir ilginç bir biçimde Makedonyalıların ve Bulgarların da yaşadığı bir yerdi. Hatta denebilir ki Selanik 19. asırda bile Helenlerin kesif olduğu bir şehir değildi. Bu ancak 1912'de Balkan Savaşları sonucunda Yunanistan'ın bu şehri işgal etmesi, içindeki nüfusun bir kısmını bir göçe zorlamasıyla değişmiştir. İkinci Cihan Harbi'nde ise Nazilerin, Almanların işgal ettiği bu bölgede nüfus, Yahudi nüfusunun önemli bir kısmı katliama vurmuştur, göç etmiştir. İkinci harpte bile nüfusu yüz binin üstünde olan Yahudiler bugün orada az sayıdadır. Türklerin de 1912 savaşı sonunda göç etmeleri meşhurdur. İşin garibi 1909'da tahttan indirilen Sultan İkinci Abdülhamid Han bile Selanik'te mecburi bir isyana tabi tutulmuştu ve şehrin doğu kıyısında Alatini Köşkü dediğimiz bir Yahudi iş adamına ait eski bir köşkte ailesiyle oturmak zorundaydı. İkinci Abdülhamid'in pus sürgün için gönderildiği Selanik'te terk ederek İstanbul'a beylerbeyine nakledilmek zorunda kalınışı, hazin olmanın ötesinde dramatik bir sonuçtur. Sultan bu hazin anını şöyle anlatmaktadır. Hiç değilse bir Rum kilisesini bir Bulgar çetesine yaktıramadınız mı? Balkan harbi gibi bir ittifak nasıl ortaya çıkar ve biz buna nasıl maruz kalırız? Bir anda harbi içinde bulunan Osmanlı İmparatorluğu Balkan savaşına çok hazırlıksızdı. Kayıplar hazindi. Türklerin Rumeli'deki vatanı elden çıkmıştır. Bu hengamenin ortasında Selanik'te doğan genç bir subay da yüzbaşı olarak ordunun içindedir. Bu hazin bir olaydır. Bir daha vatanını göremeyeceğini kendisine bu olay bildirildiği an hissetmiştir. Tutamadınız mı elde? Altyazı M.K.

https://video.neoskola.net/1738289721469.srt

Atatürk’ün doğduğu mahalle bir kısmıyla Bulgar zenginlerin, bir kısmıyla Rum zenginlerin yaşadığı yerdir. Selanik üzerindeki kavgaları bu iki kesim yapmaktadır. 

Filiki Eterya: Osmanlı Devleti’nden bağımsızlık kazanmak için bir grup Yunan’ın 1814’te kurduğu cemiyet.

https://video.neoskola.net/1738289721235.srt

Bugün, Türkiye Başkonsolosluğu'nun bulunduğu ve yanı başındaki eski Vali Konağı'nın,

ki şimdiki Kuzey Yunanistan Bakanlığı'nın makam yeridir, ikametgâhıdır.

Yanındaki köşkte oturan, doğduğu an bu köşkün arkasındaki bir küçük evdeydiler.

İleri de Mustafa Kemal Bey, orduda, Selanik'te görevli olduğu zaman,

bugünkü Başkonsolosluk binasını tekrar gözmüş, görmüş, beğenmiş ve imkan bulduğu için kiralamış,

Ve burası, Türkiye Başkonsolosluğu'nun yanında Atatürk Evi olarak muhafaza edilen bir binadır.

1881 yılında, Balkanlar'da ve Selanik'te bir Türk olmak ne demektir?

Doğduğu evin yanı başındaki vilayet konağında, ki bu mahalle bir kısmıyla Bulgar zenginlerin,

bir kesimiyle Rum zenginlerin yaşadığı bir yerdir.

Selanik üzerinde kavgaları bu ikisi yapmaktadır.

İki bölgenin halkı arasında tam bir dostluk efsaneden ibarettir.

Çünkü Bulgaristan, Makedonya'yı ve Makedonya'nın merkezi olan Selanik'i kendilerini adletmektedir.

Yunanistan ise yanlış bir isim olarak Filiki Eteriya ile karıştırılan Etniki Eteriya hastasıyla,

yani 1890'larda Yunan İstihbarat Örgütü'nün askerlerin ve hariciyecilerin meydana getirdiği bir komiteyle

bu bölgelerde faaliyetini göstermektedir.

Çünkü onlar da Makedonya'yı ve Selanik'i istiyorlardı.

Makedonya'nın şüphesiz sahibi olduğunu iddia eden Sırbistan'da vardır.

Böyle bir ortamda, yaşayan etnik gruplar arasında bir dostluk olduğunu iddia etmek tarihi bir inşadır.

Çünkü maalesef bölgenin azınlıkları arkalarında uzun bir müşterek kültürel tarih olsa da

şimdi artık siyasetin oyuncağı haline gelmektedirler.

1880'lerde burada büyüyen bir çocuk her şeye rağmen Türkçe'yi iyi öğrenir.

Çünkü sadece ailedeki konuşma, bölgedeki şive değil ki Atatürk hayatının çok ileri safhalarında da

bazen ağzından çocuk değil çocuk diye veya bazı deyimlerle bu şiveyi taşıdığını sakladığını göstermektedir.

Ama bir çocuk bile İstanbul Türkçesini konuşur ve devam ettiği okul mutlaka iyidir.

Küçük Mustafa da bilhassa mutekit olduğunu gördüğümüz annesi Zübeyde Hanım'ın teşviki ve ısrarıyla bir Sübyan Mektebi'ne gitmiştir.

Burada okuma yazma öğrenmiştir. Her çocuk bu kadar hızlı öğrenmez ama öğrenmiştir.

Fakat buradaki sert eğitimden etkilendiği için okula gitmek istememiştir

ve mecburen kendisini Şemsi Efendi'nin daha modern eğitim veren okuluna yollamışlardır.

Şemsi Efendi, Selani'nin halk arasında dönme dediğimiz veya avdeti dedikleri Sabatayiz Yahudi cemaatindendir.

Ne derecede dindar, ne kadar Yahudi derelinin Sabatayizm'in ilkelerine uyduğunu bilemeyiz.

Fakat modern eğitim veren bir hocaydı, modern bir terbiyeciydi. Eğitime düşüktü.

Bu okul küçük Mustafa'nın genç yaşlarında kendini toparlamasına ve iyi bir öğrenci olmasına,

matematik, coğrafya gibi bilgileri edilmesine, temel bilgileri edilmesine,

okuma yazmasının düzgün olmasına sevgisiyle olmuştur.

Ama küçük Mustafa'nın her şeyden evvel bir ideali vardır.

Osmanlı İmparatorluğu'nun bilhassa Türk tabadan gençlerinin çokça istediği şey askeri okuldur.

Selanik’te Bir Türk: Genç Mustafa

https://video.neoskola.net/subtitles/LsXkPAo9F7HQXZxbE-tr-1744837419784.srt

Bugün, Türkiye Başkonsolosluğu'nun bulunduğu ve yanı başındaki eski Vali Konağı'nın, ki şimdiki Kuzey Yunanistan Bakanlığı'nın makam yeridir, ikametgâhıdır. Yanındaki köşkte oturan, doğduğu an bu köşkün arkasındaki bir küçük evdeydiler. İleri de Mustafa Kemal Bey, orduda, Selanik'te görevli olduğu zaman, bugünkü Başkonsolosluk binasını tekrar gözmüş, görmüş, beğenmiş ve imkan bulduğu için kiralamış, orada da oturmuştur. Ve burası, Türkiye Başkonsolosluğu'nun yanında Atatürk Evi olarak muhafaza edilen bir binadır. 1881 yılında, Balkanlar'da ve Selanik'te bir Türk olmak ne demektir? Doğduğu evin yanı başındaki vilayet konağında, ki bu mahalle bir kısmıyla Bulgar zenginlerin, bir kesimiyle Rum zenginlerin yaşadığı bir yerdir. Selanik üzerinde kavgaları bu ikisi yapmaktadır. İki bölgenin halkı arasında tam bir dostluk efsaneden ibarettir. Dinleri onları bağlayamamaktadır. Çünkü Bulgaristan, Makedonya'yı ve Makedonya'nın merkezi olan Selanik'i kendilerini adletmektedir. Bu ciddi bir faaliyet noktasıdır. Yunanistan ise yanlış bir isim olarak Filiki Eteriya ile karıştırılan Etniki Eteriya hastasıyla, yani 1890'larda Yunan İstihbarat Örgütü'nün askerlerin ve hariciyecilerin meydana getirdiği bir komiteyle bu bölgelerde faaliyetini göstermektedir. Çünkü onlar da Makedonya'yı ve Selanik'i istiyorlardı. Makedonya'nın şüphesiz sahibi olduğunu iddia eden Sırbistan'da vardır. Böyle bir ortamda, yaşayan etnik gruplar arasında bir dostluk olduğunu iddia etmek tarihi bir inşadır. Çünkü maalesef bölgenin azınlıkları arkalarında uzun bir müşterek kültürel tarih olsa da şimdi artık siyasetin oyuncağı haline gelmektedirler. 1880'lerde burada büyüyen bir çocuk her şeye rağmen Türkçe'yi iyi öğrenir. Çünkü sadece ailedeki konuşma, bölgedeki şive değil ki Atatürk hayatının çok ileri safhalarında da bazen ağzından çocuk değil çocuk diye veya bazı deyimlerle bu şiveyi taşıdığını sakladığını göstermektedir. Ama bir çocuk bile İstanbul Türkçesini konuşur ve devam ettiği okul mutlaka iyidir. Küçük Mustafa da bilhassa mutekit olduğunu gördüğümüz annesi Zübeyde Hanım'ın teşviki ve ısrarıyla bir Sübyan Mektebi'ne gitmiştir. Burada okuma yazma öğrenmiştir. Her çocuk bu kadar hızlı öğrenmez ama öğrenmiştir. Fakat buradaki sert eğitimden etkilendiği için okula gitmek istememiştir ve mecburen kendisini Şemsi Efendi'nin daha modern eğitim veren okuluna yollamışlardır. Şemsi Efendi, Selani'nin halk arasında dönme dediğimiz veya avdeti dedikleri Sabatayiz Yahudi cemaatindendir. Ne derecede dindar, ne kadar Yahudi derelinin Sabatayizm'in ilkelerine uyduğunu bilemeyiz. Fakat modern eğitim veren bir hocaydı, modern bir terbiyeciydi. Eğitime düşüktü. Bu okul küçük Mustafa'nın genç yaşlarında kendini toparlamasına ve iyi bir öğrenci olmasına, matematik, coğrafya gibi bilgileri edilmesine, temel bilgileri edilmesine, okuma yazmasının düzgün olmasına sevgisiyle olmuştur. Ama küçük Mustafa'nın her şeyden evvel bir ideali vardır. Osmanlı İmparatorluğu'nun bilhassa Türk tabadan gençlerinin çokça istediği şey askeri okuldur.

https://video.neoskola.net/1738289819674.srt

Askeri okul, modernleşme, reform geçiren Osmanlı eğitim kurumları içinde rüştiyeden başlayarak en esaslı eğitimi veren kurumdur. 

Atatürk, Fransızcayı iyi biliyor, Rumca ve Bulgarca da konuşabiliyordu. Aynı zamanda dönemin tüm bürokratları gibi Arapça ve Farsça konusunda da eğitimi vardı. 

Atatürk, bugün İstanbul’da Harbiye Askeri Müzesi olan binada eğitimini tamamladı.

https://video.neoskola.net/1738289819361.srt

Askeri okul, modernleşme, reform geçiren Osmanlı eğitim kurumları içinde daha rüştiyeden başlayarak en esaslı eğitimi veren bir kurumdur.

Türk cemiyetinin esasında askerliğin ve ordunun yeri çok önemlidir.

İmparatorluk her devirde, satvetli zamanda da, iktisadi çöküntü zamanlarında da, toprak kaybettiğinde de

askeri sınıfların, askeri disiplinin kendini yenilediği eğitimi, talimi ve fenli, askeri fenli aldığı bir ocaktır.

O sayededir ki bahri mühendislik, kara mühendisliği ki topçu askeri yetiştirir, piyade eğitimi çok erkenden daha 18. asırda düzenlenmeye başlamıştır.

Viyana kuşatmasındaki muvaffakiyetsizlik ve ardından gelen uzun harpler ve Karlofca ile tefsik edilen, adeta sabitleşen askeri gerileme,

Osmanlı erkanı bu okulları, bu eğitimi ve askeri unsuru kuvvetle elde tutmaya sevk etmiştir.

Askeri eğitim, Osmanlı İmparatorluğu'nda dış dünyayla rekabet edebildiğimiz en iyi unsurdur.

Mühendislik ordunun işidir, tıp ordunun işidir, veterinerlik ordunun işidir.

İlave olarak kimya ve matematik, coğrafya ama bilhassa eczacılık gibi dallarda askeri eğitim ve asker safları arasında çıkmıştır.

Bugün Osmanlı İmparatorluğu'nun 19. asırdaki meşhur mühendisleri, hekimleri, eczacılar arasında askeri silipten gelenler ağırlıktadır.

20. yüzyılın başında, büyük harbin eşiğinde milletler kendi askeri kurmay sınıflarının kuvvetiyle ortaya çıkmaktadırlar.

Türk kurmaylarının eğitimi mükemmeldi, lisan, coğrafya, matematik bilgileri iyiydi, ilaveten tecrübeliydiler.

Parçalanan imparatorluğun, orduların karşılaştığı sorunlar içinde, Arabistan'daki isyanlar, Balkanlardaki komit hareketleri dışında,

harbin biraz evvelinde patlayan Trablusgarp Savaşı, ardından girdiğimiz Balkan Savaşı, genç komutanları çok erken bilgilendirmiştir.

O yüzden bu zümrünün insanları, insanların hafızasında kalmaktadır.

Mustafa Kemal Bey, Sofya'da parlak bir ataşemiz derdi.

Böyle bir işi, böyle bir mesleği aklına bile getirmediği halde bilgisi bunu veriyor.

Enver'in Fransızca, Almanca, Farsça ve Rusça bilgisi çok iyiydi, resim yapardı.

Bunların hepsinin cemiyet hayatındaki yaşam biçimleri, davranışları da buna uygundu.

Dolayısıyla Mustafa Kemal'in, ki Kemal adını askeri okulda matematik muallimi vermiştir.

Yani eseriyetle Mustafa gibi, Ahmet gibi çokça rastlanan Türk isimlerine kalemde veya okulda dikkati çeken insanlarsa bir başka şey davet edilirdi.

Nitekim Ahmet, Cevdet Paşa olmuştur, Cevdet Efendi'yi başta.

Mithat Paşa, Ahmetken Mithat ünvanını almıştır, verilmiştir.

Atatürk'e de Mustafa'ya da Kemal denmiştir.

Ve bu isme sadakatle devam etmiş, her zaman kullanmıştır.

Harflerden sonra imzasında daha evvelde bunu kullanırdı.

Hiç şüphesiz ki Manastır'daki askeri idadi, Mustafa Kemal'in Balkanları daha iyi tanıdığı,

Balkanlılarla yüz yüze temasa geçtiği bir bölgedir.

Medeni hali, daha doğrusu memuriyet dosyası, kabiliyetlerini not ettiklerinde baktığımız şey,

Fransızca dinleyebiliyor ama Rumca ve Bulgarca da kelam edebiliyor.

Ama aynı zamanda bütün dönemin bürokratları gibi Arapça ve Farsça üzerinde de bir eğitimi var.

Nitekim ileride Mustafa Kemal Paşa'nın Padişah'la olan yazışmalarında

ki Adalı bir Osmanlıca jargon kullanmak zorundaydı.

Bazı evrakında bu bilgisi görülüyor.

Ama öte taraftan da şunu açıkça söyleyelim.

Fransız ordusunda, Prusya ordusunda, hatta Rus ordusunda olduğu gibi

subayların, askerlerin kullandığı dil ne kadar rafine olsa da sadedir.

Temas edecekleri kitle geliştir, icabında ordudaki çavuşlara kadar hitap etmek söz konusudur.

O yüzden sade bir Türkçe kullanılır.

Bunu De Gaulle'nin hatıratında bile bu dili görürsünüz.

Fransızca bilen insanların askerlerin, generallerin hatıratını, yazılarını okumaları bunun için tavsiye olunuyor.

Harp Okulu hiç şüphesiz ki Şam'daki Harbiye dışında, İstanbul'daydı.

Ve İstanbul'da bugün askerimiz olan binada kendisi tahsilini tamamladı.

Sınıfın içinde göze batan bir öğrenci olduğu için derhal kurmay sınıfına ayrıldı.

Dolayısıyla bugün Harp Akademisi denen o zaman için Erkan-ı Harp Mektebi dediğimiz bölümde

iki yıllık eğitimden sonra kurmay yüzbaşı olarak ordunun saflarına katıldı.

Askeri Okul Dönemi

https://video.neoskola.net/subtitles/aJRdTsX4vy4e3FTXF-tr-1744838968395.srt

Askeri okul, modernleşme, reform geçiren Osmanlı eğitim kurumları içinde daha rüştiyeden başlayarak en esaslı eğitimi veren bir kurumdur. Türk cemiyetinin esasında askerliğin ve ordunun yeri çok önemlidir. Burası itici ve çekici bir kuvvettir. İmparatorluk her devirde, satvetli zamanda da, iktisadi çöküntü zamanlarında da, toprak kaybettiğinde de askeri sınıfların, askeri disiplinin kendini yenilediği eğitimi, talimi ve fenli, askeri fenli aldığı bir ocaktır. O sayededir ki bahri mühendislik, kara mühendisliği ki topçu askeri yetiştirir, piyade eğitimi çok erkenden daha 18. asırda düzenlenmeye başlamıştır. Viyana kuşatmasındaki muvaffakiyetsizlik ve ardından gelen uzun harpler ve Karlofca ile tefsik edilen, adeta sabitleşen askeri gerileme, Osmanlı erkanı bu okulları, bu eğitimi ve askeri unsuru kuvvetle elde tutmaya sevk etmiştir. Askeri eğitim, Osmanlı İmparatorluğu'nda dış dünyayla rekabet edebildiğimiz en iyi unsurdur. Mühendislik ordunun işidir, tıp ordunun işidir, veterinerlik ordunun işidir. İlave olarak kimya ve matematik, coğrafya ama bilhassa eczacılık gibi dallarda askeri eğitim ve asker safları arasında çıkmıştır. Bugün Osmanlı İmparatorluğu'nun 19. asırdaki meşhur mühendisleri, hekimleri, eczacılar arasında askeri silipten gelenler ağırlıktadır. Bu da bunu gösteriyor. 20. yüzyılın başında, büyük harbin eşiğinde milletler kendi askeri kurmay sınıflarının kuvvetiyle ortaya çıkmaktadırlar. Türk kurmaylarının eğitimi mükemmeldi, lisan, coğrafya, matematik bilgileri iyiydi, ilaveten tecrübeliydiler. Parçalanan imparatorluğun, orduların karşılaştığı sorunlar içinde, Arabistan'daki isyanlar, Balkanlardaki komit hareketleri dışında, harbin biraz evvelinde patlayan Trablusgarp Savaşı, ardından girdiğimiz Balkan Savaşı, genç komutanları çok erken bilgilendirmiştir. O yüzden bu zümrünün insanları, insanların hafızasında kalmaktadır. Mustafa Kemal Bey, Sofya'da parlak bir ataşemiz derdi. Böyle bir işi, böyle bir mesleği aklına bile getirmediği halde bilgisi bunu veriyor. Enver'in Fransızca, Almanca, Farsça ve Rusça bilgisi çok iyiydi, resim yapardı. Bunların hepsinin cemiyet hayatındaki yaşam biçimleri, davranışları da buna uygundu. Dolayısıyla Mustafa Kemal'in, ki Kemal adını askeri okulda matematik muallimi vermiştir. Yani eseriyetle Mustafa gibi, Ahmet gibi çokça rastlanan Türk isimlerine kalemde veya okulda dikkati çeken insanlarsa bir başka şey davet edilirdi. Mithat gibi, Kemal gibi isimler. Nitekim Ahmet, Cevdet Paşa olmuştur, Cevdet Efendi'yi başta. Mithat Paşa, Ahmetken Mithat ünvanını almıştır, verilmiştir. Atatürk'e de Mustafa'ya da Kemal denmiştir. Ve bu isme sadakatle devam etmiş, her zaman kullanmıştır. Harflerden sonra imzasında daha evvelde bunu kullanırdı. Hiç şüphesiz ki Manastır'daki askeri idadi, Mustafa Kemal'in Balkanları daha iyi tanıdığı, Balkanlılarla yüz yüze temasa geçtiği bir bölgedir. Medeni hali, daha doğrusu memuriyet dosyası, kabiliyetlerini not ettiklerinde baktığımız şey, Fransızca dinleyebiliyor ama Rumca ve Bulgarca da kelam edebiliyor. Bu çok önemli. Ama aynı zamanda bütün dönemin bürokratları gibi Arapça ve Farsça üzerinde de bir eğitimi var. Nitekim ileride Mustafa Kemal Paşa'nın Padişah'la olan yazışmalarında ki Adalı bir Osmanlıca jargon kullanmak zorundaydı. Bazı evrakında bu bilgisi görülüyor. Ama öte taraftan da şunu açıkça söyleyelim. Fransız ordusunda, Prusya ordusunda, hatta Rus ordusunda olduğu gibi subayların, askerlerin kullandığı dil ne kadar rafine olsa da sadedir. Temas edecekleri kitle geliştir, icabında ordudaki çavuşlara kadar hitap etmek söz konusudur. O yüzden sade bir Türkçe kullanılır. Bunu De Gaulle'nin hatıratında bile bu dili görürsünüz. Bu çok önemli bir noktadır. Fransızca bilen insanların askerlerin, generallerin hatıratını, yazılarını okumaları bunun için tavsiye olunuyor. Harp Okulu hiç şüphesiz ki Şam'daki Harbiye dışında, İstanbul'daydı. Ve İstanbul'da bugün askerimiz olan binada kendisi tahsilini tamamladı. Sınıfın içinde göze batan bir öğrenci olduğu için derhal kurmay sınıfına ayrıldı. Dolayısıyla bugün Harp Akademisi denen o zaman için Erkan-ı Harp Mektebi dediğimiz bölümde iki yıllık eğitimden sonra kurmay yüzbaşı olarak ordunun saflarına katıldı.

Öğrendiklerinizi ölçmek için bu kısa testi yanıtlayabilirsiniz. Test sonuçları, sertifika durumunuzu etkilemeyecektir.

Ara Test (1)

Atatürk’ün Doğduğu Dünya

https://video.neoskola.net/1738289921164.srt

Türkiye’nin tarihi, toplumsal yapısı, toplumun karakteri ve oluşumu açısından askeri yön çok önemlidir.

https://video.neoskola.net/1738289920868.srt

Birinci Harbi Umumi'den evvel, büyük devletlerin kalabalık ordularında tarih, coğrafya,

matematik, topçuluk, bilhassa piyade eğitimi konusunda düştüğüm bilgileri olanlar,

stratejiyi savaşta ve sulhta tatbik etmek durumunda olan sınıf, kurmay sınıfıdır.

Ştaff ofisörler, yani doğrudan doğruya başkumandanlık makamıyla temas edebilecek

enstrüksiyonlar için ilave kurslara, seminerlere çağrılanlar,

mahalli bölgelerde yenilikleri, teknik, askeri gelişmeleri tatbik ettirmek için

eğitime çağrılanlar, kurmay şubaylardır.

Bunlara göre, enstrüksiyonlar için ilave kurslara, seminerlere çağrılanlar,

Bunların dil bilmeleri mutlaka lazımdır.

İcabında askeri ateşe olarak kullanırlar ve yabancı orduların kapasitesini takip etmek

bakımından da, yani istihbarat içinde dil bilmelerine son derece dikkat edilir.

Tuhaftır, değildir ama bir tesadüf olmadığı çok açıktır.

Birinci Cihan Harbi'nin öncesindeki başarılı savaşları hep kurmay şubayının

sınıfının subayları tertiplemiştir.

Bunlara her sınıf halktan gelen seçkin insanlar dahildir.

İstiklal Savaşı'ndaki veya Çanakkale'deki portraya bakın.

Paşa çocukları ile birlikte sade halktan gelen insanlar, nesilden nesile asker olanlar

veya 1849 hengamında Polonya'dan kaçan kahramanların çocukları ki Osmanlı ordusuna

Ve çok daha enteresanı saray şehzadeleri içinde artık kafes devri bittiği için

tıpkı 14. 15. 16. asırda olduğu üzere askeri eğitime celp edilen şehzadelerin

Osmanlı Sultanını temsil eden Kaiser'in mahiyetindedir.

Ve Mar'ın cephesinde gösterdiği kahramanlıkla istisnai bir nişan almıştır Kızıl Kartal.

Osman Fuat Efendi Trablusgarp jenginde oradadır.

Enver Paşa'nın organize ettiği direnişin içindedir.

Bunlar komuta zinciri içinde çok itaatli oldukları gibi

aynı zamanda müşavere ve danışmada da çok etkili ve fedakar olabiliyorlar.

O nedenle bu sınıfın girdiği savaşlar, küçük muharebeler her zaman lehimize sonuçlanmıştır.

Çanakkale Savaşı'nda da Limanfon Sanders mevki komutanı tayin edildiği halde

Bunlar icabında çok büyük bir marişal olmayan

ama öbür Alman komutanlarının aksine tevazu sahibi olan

emrini mütalaya tekrar mütalaya reconsiderasyona alabilen biri olduğu için

bu genç kurmaylar kendisinin verdiği komutları sık sık tenkit edebilmekte.

Hatta o yüzden emrin geri alınmasını sağlamaktadırlar.

Soros Körfezi'nden beklenen Britanya çıkartmasının mümkün olmayacağı

ve zaten de vuku bulmadığı bununla da anlaşılmıştır.

Yine aynı şekilde Anafartalar'da ve Conkbayırı'nda siperlerin açılması, cephenin açılması demiyoruz.

Ayrı bir müstahkem mevki teşkili doğrudan doğruya Mustafa Kemal Bey'in düşüncesidir.

Orada bulunan Kazım Karabekir Bey'in fikirleri böyledir.

Ve 57. alayın başında şehit düşen albayın da böyle bir kariyeri vardır.

Bunlar kendilerini Kutlul Amara'da göstermişlerdir.

Kafkaslar'daki Sarıkamış'taki yanlış stratejiye rağmen bazı şeyleri götürebilenler bunlardır.

İran'da İngilizlerle ve Ruslarla savaşta göstermişlerdir.

İstifa edenler Kafkas İslam ordusu başlığı altında, gönüllü başlık altında.

Kafkas'ta bu sefer müttefikimiz Almanya ile savaşmışlardır.

Birinci Harbin arkasından teslimiyetin ve mütarekenin ağır şartlarına itaat etmeden

Mustafa Kemal Orduda

https://video.neoskola.net/subtitles/QDviqxte4CnQaskKw-tr-1744913220584.srt

Birinci Harbi Umumi'den evvel, büyük devletlerin kalabalık ordularında tarih, coğrafya, matematik, topçuluk, bilhassa piyade eğitimi konusunda düştüğüm bilgileri olanlar, stratejiyi savaşta ve sulhta tatbik etmek durumunda olan sınıf, kurmay sınıfıdır. Bunlar ayrıdır. Ştaff ofisörler, yani doğrudan doğruya başkumandanlık makamıyla temas edebilecek durumda olanlar, enstrüksiyonlar için ilave kurslara, seminerlere çağrılanlar, mahalli bölgelerde yenilikleri, teknik, askeri gelişmeleri tatbik ettirmek için eğitime çağrılanlar, kurmay şubaylardır. Bunlara göre, enstrüksiyonlar için ilave kurslara, seminerlere çağrılanlar, kurmay şubaylardır. Bunların dil bilmeleri mutlaka lazımdır. İcabında askeri ateşe olarak kullanırlar ve yabancı orduların kapasitesini takip etmek bakımından da, yani istihbarat içinde dil bilmelerine son derece dikkat edilir. Tuhaftır, değildir ama bir tesadüf olmadığı çok açıktır. Birinci Cihan Harbi'nin öncesindeki başarılı savaşları hep kurmay şubayının sınıfının subayları tertiplemiştir. Bunlara her sınıf halktan gelen seçkin insanlar dahildir. Balkan Savaşı'ndaki portraya bakın. İstiklal Savaşı'ndaki veya Çanakkale'deki portraya bakın. Paşa çocukları ile birlikte sade halktan gelen insanlar, nesilden nesile asker olanlar veya 1849 hengamında Polonya'dan kaçan kahramanların çocukları ki Osmanlı ordusuna intibak etmişlerdir. Ve çok daha enteresanı saray şehzadeleri içinde artık kafes devri bittiği için tıpkı 14. 15. 16. asırda olduğu üzere askeri eğitime celp edilen şehzadelerin arasındakiler Ömer Faruk Efendi. Osmanlı Sultanını temsil eden Kaiser'in mahiyetindedir. Ve Mar'ın cephesinde gösterdiği kahramanlıkla istisnai bir nişan almıştır Kızıl Kartal. Osman Fuat Efendi Trablusgarp jenginde oradadır. Enver Paşa'nın organize ettiği direnişin içindedir. Bunlar komuta zinciri içinde çok itaatli oldukları gibi, aynı zamanda müşavere ve danışmada da çok etkili ve fedakar olabiliyorlar. O nedenle bu sınıfın girdiği savaşlar, küçük muharebeler her zaman lehimize sonuçlanmıştır. Çanakkale Savaşı'nda da Limanfon Sanders mevki komutanı tayin edildiği halde onun muavini ki Esat Paşa'dır. Bu dediğim kadro hemen hemen oradadır. Bunlar icabında çok büyük bir marişal olmayan ama öbür Alman komutanlarının aksine tevazu sahibi olan emrini mütalaya, tekrar mütalaya, rekonsiderasyona alabilen biri olduğu için bu genç kurmaylar kendisinin verdiği komutları sık sık tenkit edebilmekte. Hatta o yüzden emrin geri alınmasını sağlamaktadırlar. Soros Körfezi'nden beklenen Britanya çıkartmasının mümkün olmayacağı ve zaten de vuku bulmadığı bununla da anlaşılmıştır. Yine aynı şekilde Anafartalar'da ve Conkbayırı'nda siperlerin açılması, cephenin açılması demiyoruz. Ayrı bir müstahkem mevki teşkili doğrudan doğruya Mustafa Kemal Bey'in düşüncesidir. Orada bulunan Kazım Karabekir Bey'in fikirleri böyledir. Ve 57. Alay'ın başında şehit düşen Albay'ın da böyle bir kariyeri vardır. Bunlar kendilerini Kutlul Amara'da göstermişlerdir, Galicia'da göstermişlerdir. Kafkaslar'daki Sarıkamış'taki yanlış stratejiye rağmen bazı şeyleri götürebilenler bunlardır. İran'da İngilizlerle ve Ruslarla savaşta göstermişlerdir. İstifa edenler Kafkas İslam ordusu başlığı altında, gönüllü başlık altında. Kafkas'ta bu sefer müttefikimiz Almanya ile savaşmışlardır. Ve Bakü'yü istirdat edebilmişlerdir. Birinci harbin arkasından teslimiyetin ve mütarekenin ağır şartlarına itaat etmeden tekrar Anadolu'ya devam eden de bu gruptur. O yüzdendir ki biz bu sınıfı iyi tetkik etmek zorundayız. Mustafa Kemal Bey, Mustafa Kemal Paşa Çanakkale Savaşı'nın hemen sonunda Mirliva oldu. Ve Atatürk bu sınıfın bu zümrenin adamıdır. Bu zümre mühimdir. Bu kadronun yakın cumhuriyet tarihini de etkiledikleri çok açıktır. Ve bu etkinin müspet değerlendirmesini 1920'ler ve 60'lar arasındaki Türkiye'nin kalkınması ve dünyadaki rolüyle birlikte mütalaa ettiğimizde söylenecek başka bir şey yoktur. Türkiye'nin tarihi toplumsal yapısı toplumun karakteri ve oluşumu açısından askeri yön fevkalade önemlidir. Bunu demilitarist bir görüşle, sözde darbeci olarak nitelemek ucuz bir tasnif olur. Bu nokta üzerinde hassaslı duracağız. 1930'ların, 40'ların, 50'lerin önemli kadroları, devlet adamları hepsi bu saflardan yetişmiştir. Mustafa Kemal Atatürk'ün hayatını da bu çerçeve içinde değerlendirerek dünyayla mukayesesini yap, dünyadaki benzerliklerle mukayesesini kurmamız gerekiyor.