Tarih Eğitimleri

Tarih

https://video.neoskola.net/1746596014728.srt

https://video.neoskola.net/1746596014161.srt

Avrupa’daki İç Karışıklıklar ve Savaşın Ayak Sesleri

https://video.neoskola.net/subtitles/C8J7tZgtxKksNs4XC-tr-1746018579831.srt

20. yüzyılın başlarına geldiğimizde artık insanların yaşayış şeklinde dünya ekonomisi de ciddi değişikliklere gebeydi ve bu her alanda insanların ciddi bir şekilde farkına vardığı bir mesele olmuştu. Özellikle devletler, yeni coğrafyalar, yeni enerji kaynakları, kömür, kömürün yerini almaya başlayan petrol ve buna bağlı olarak yeni iktisadi paylaşımlar ve yeni savaşlar kapıdaydı. Herkesin üç aşağı beş yukarı farkında olduğu bir durumdu ama ilk kıvılcımın nereden çıkacağı, ne olacağı, nasıl bir şey izleyeceği olayların tam olarak net değildi. 20. yüzyıl başlarında bu siyasi iklim sürerken Osmanlı Devleti de hepinizin bildiği gibi ciddi problemler yaşıyordu. Ve esas olarak Avrupa'ya bağlı güç ilişkileri içerisinde kendisini nasıl konumlandıracağını hesap etmekteydi. Bu gelişmeler ışığında nihayet siyasi krizin derinleşmesiyle herkesin yakından bildiği gibi 1914'ün yaz aylarında Avrupa'da ciddi bir siyasi bunalım ortaya çıktı. Bu siyasi bunalımın büyük bir savaşa dönüşeceğini o dönem kimse öngörmüyordu. Çok az kişi, birkaç kişi hariç bunun lokal, yerel bazı çarpışmalar, çatışmalar ya da itişmeler ya da anlaşmalarla had edileceği kanısındaydı herkesin. Nitekim 1914'ün yaz aylarında ilk silahlı çatışmalar ve Alman saldırısı başladığında komutanlar da, askerler de bunun en kötü ihtimal Noel'e kadar, 1914 sonuna kadar sona ereceğini düşünüyorlardı. Ancak işler böyle olmadı. Almanlar ve Fransızlar arasında, müttefikler arasındaki çarpışmalar net ve tayin edici bir sonuca ulaşmadı. Özellikle sonbaharın başındaki Marne Muharebeleri'nden sonra Avrupa'da bir tür askı durumu meydana geldi. Yani net bir zafer yoktu kimse için fakat kimse için net bir yenilgi de yoktu. Ama bu başta bahsettiğim iktisadi, siyasi problemler bütün sıcaklığı ve yakıcılığıyla devam ediyordu. Bu bakımdan müttefikler dediğimiz itilaf devletleri o dönem yeni bir strateji geliştirdiler. Bu strateji de özet olarak şöyleydi. Biz eğer Osmanlı Devleti'ni kendi yanımıza çekemeyip savaş dışı bırakırsak, o dönem Rusya ile bağlantı kurup, müttefikimiz olan Rusya ile bağlantı kurup Almanları Avrupa'da ciddi bir şekilde sıkıştırabiliriz ve bu çatışmayı, bu savaş durumunu lehimize çevirebiliriz. Temel prensip, temel bakış açısı ve strateji buydu. Çanakkale Muharebeleri'ne giden yol da esas olarak bu bakış açısından kaynaklandı. Şöyle düşünüyordu Britanyollar. Eğer boğazlardan geçip İstanbul'u Osmanlı Devleti'nin savaş dışı bırakırsak ve Rusya ile bağlantı kurarsak, Rusların ihtiyacı olan silah ve ham maddeyi onlara iletirsek, Almanları kısa bir sürede kara Avrupa'sında etkicisi hale getirebiliriz. Aslına bakıldığında gerek kağıt üzerinde gerek bu şekilde söylendiğinde son derece makul ve isabetli bir plan gibi gözüküyordu bu. Gerçekten de bana kalırsa öyleydi. Ancak bir dizi operasyonel problem vardı, bir dizi askeri mesele vardı, bir dizi çözülmesi gereken detay vardı. Ama İngilizler bunları çok önemsemediler. Bunun altında yatan nedense esas olarak İngiltere'nin o dönem dünyanın en büyük süper gücü ve en büyük deniz gücü olmasıydı. Yani bugünkü Amerika Beşik Devletleri ya da Rusya ile kıyaslayabiliriz. O günkü varlıklarını, o günkü güçlerini. Bu deniz gücü dolayısıyla kendilerine çok güveniyorlardı ve boğazı biraz problemi olmakla birlikte rahatlıkla geçip Osmanlı Devleti'ni savaş dışı bırakmayı planladılar. Onu da şöyle düşündüler. Çanakkale Boğazı'nın geçtikten sonra Marmara'ya ve Sarayburnu'nun önüne geldiklerinde dünyanın en büyük deniz gücüne karşı karaya asker çıkarmadan mücadele edilemeyeceği için teslim olmaktan başka çare yoktu. Yani İstanbul'un teslim edilmesi, İstanbul'un teslim alınması böyle büyük bir donanmanın İstanbul'a Sarayburnu'nun önüne geldikten sonra hiçbir mesele değil. Planlarını bu doğrultuda yaptılar ve Çanakkale Boğazı'nı zorlamaya karar verdiler. Daha önce de Çanakkale Boğazı'yla ilgili ciddi planları, programları, detaylı araştırmaları vardı. Ve o kadar kolay olmayacağını biliyorlardı bu işin. Ancak siyasi iradede o anlamda İngiltere'de üstün geldi. Yani şunu demek istiyorum. İngiliz kurmaylarının Çanakkale Boğazı'nı geçmenin çok kolay olmadığını siyasi otoriteye söylemeyene rağmen maalesef siyasi otorite bunu dikkate almadı ve bu askeri detayları halledebileceğini düşündü. Halbuki iş o kadar kolay değildi ve yaşananlar, sonradan yaşanacak olanlar bunu haklı çıkaracaktı. Bu atmosfer ve bu bakış açısıyla İngilizler, Fransızların desteğiyle 1914'ün sonbaharında Çanakkale Boğazı'nı zorlamaya ve İstanbul'u, Osmanlı Devleti'ni savaş dışı bırakmaya karar verdiler. Ama bu nasıl yapılacaktı? Başlangıçta şöyle bir planları vardı. Ellerinde bulunan donanma gücü, çok uzak mesafelerden yaklaşık 8 ila 11 kilometre arasından HDP yaklaşmadan çok etkili bir şekilde hedefleri yok edebilecek ateş gücüne sahipti. Başta Queen Elizabeth olmak üzere o dönemin modern donanmasına karşı gerçekten yapılabilecek bir şey yoktu. Buna çok güveniyorlardı. Daha sonra mayın hatları olduğunu biliyorlardı ve bu mayın hatlarına karşı önlem alacaklardı. Ancak bir de işin diğer tarafını düşünmek lazım. Esas bizi ilgilendiren kısmını. Peki Türk savunması buna karşı nasıl organize olacaktı? Nasıl bir yöntem izleyecekti? Nasıl bir strateji doğrultusuna davranacaktı? Bütün bunlar çok belirgin değildi. Ama Eylül ayından itibaren İngilizlerin bu Çanakkale seferinin duyulmaya başlanması, asker toplamaya başlamaları ve özellikle Orta Doğu'da ve Kafkasya'da beliren hareketlerden sonra Osmanlı hükümeti de bu yönde bazı organizasyonlar yapmaya başladı. Tabi müttefikimiz olan, o dönem artık müttefikimiz olmuş olan Almanya'nın ciddi askeri desteğiyle. Şöyle bir plan yapıldı başlangıçta. Boğazı girişten korumak. Yani buna o dönemki ifadesiyle Çanakkale Boğazı'nı metalden korumak deniyordu. Yani Çanakkale Boğazı'na hiçbir şekilde düşman donanmasını yaklaştırmamak. Ancak bunun teknik olarak kolay olmadığı, dünyanın o dönemki en büyük süper gücüne karşı boğazın dışında bir savunma yapılamayacağını anlamak gerekiyordu. Bunu anlayansa 18 Mart'ın daha sonra meydana gelecek 18 Mart'taki büyük deniz muharebesinin en önemli figürü Cevat Paşa'nın, Cevat Çobanlı sonradan, müstakem mevkii komutanı Cevat Çobanlı'nın bu konudaki değişiklik talebiydi. Almanlar Allah'tan bu değişiklik talebini kabul ettiler ve savunma anlayışı boğazda metalden yani boğazın dışından değil, derinlemesine bir savunma anlayışı olarak yeniden tasarlandı, dizayn edildi. Bu, 18 Mart ve Çanakkale savunması için son derece belirlici ve önemli olacaktır. İngilizler tahmin edildiği gibi 18 Mart öncesinde özellikle Şubat ayından itibaren yani 1915'in Şubat ayından itibaren Çanakkale Boğazı'nın girişindeki savunma noktalarını yoğun bombardımana tutmaya başladılar. Anadolu yakasında Kumkale ve civarı, Avrupa yakasında ise Seddülbahir ve dış girişini çok yoğun ateş altına aldılar ve bizim buradaki savunma noktalarımızı da tahrip ettiler. Hatta o kadar ki Seddülbahir'e küçük bir çıkarma yapıp kaledeki tahrip edilmeyen büyük deniz toplarını da tahrip ettiler. Yani Boğaz'ın girişinde artık Osmanlı Devleti'nin, Türklerin bir kontrolü kalmamıştı ateş gücü olarak. Buna çok güvenerek 1915'in 18 Mart'ında D-Day olarak kabul edebileceğimiz o önemli günde Boğaz'ı zorlamaya ve geçmeye karar verdiler. Türk tarafında ise gelişmeler biraz daha farklıydı. Demin bahsettiğim Cevat Çobanlı'nın strateji değişikliğinden sonra derinlemesine bir savunma sistemi inşa edilmiş ve İngilizlerin de bildiği gibi Çanakkale Boğazı'nın içine 11 adet mayın döşenmişti. Bu mayınları biraz doğru anlamakta fayda var. Bu mayınlar su seviyesinin yaklaşık 4 ila 5 metre altında duracak şekilde döşenmiş mayınlardır. Yani suyun üzerinden görülemez, ancak bayın tarama gemilerinin tespitiyle bulunabilir ve etkisiz hale getirilebilir. Dolayısıyla bu bir iş. Yani İngilizler şunu biliyorlardı, Boğaz'ı geçmek için her ne kadar Türklerin savunma gücünü, ateş gücünü, toplarını sustursak da mutlaka büyük donanmamızın geçmesi için mayınların temizlenmesi gerekiyor. En azından mayınların temizlendiği geniş bir hat bulmamız gerekiyor ki büyük gemilerimizi bu hattan geçirelim ve İstanbul'a kadar rahat rahat gidebilelim diye. Türk tarafı da bunu bildiği için bu mayın tarama meselesini çok ciddiye aldı ve herkesin 18 Mart'ta en klasik olarak bildiği gibi Osmanlı donanmasına çok yeni katılmış Nusret Mayın Gemisi 8 Mart günü yani büyük saldırıdan 10 gün önce bugün Erenköy Koyu olarak bilinen noktaya ekstra bir kıyıya paralel bir mayın hattı döşedi. Bunun önemi neydi? Bunun önemi şuydu, Erenköy Koyu haritaya bakınca da herkes de idrak edeceği gibi Türk savunmasının yani Türk kıyı savunmasının toplarının kör noktasında kalıyordu. Yani bir girinti yaptığı için oraya bizim topçularımızın erişmesi, ateş etmesi imkansızdı. O bakımda İngilizler de bunu bildikleri için o bölgeyi, o Erenköy Koyu'nu bir tür manevra alanı yani büyük gemilerin gelip dönüp tekrar gideceği ya da küçük gemilerin oradan işte devam edip tekrar devreye gireceği bir manevra alanı olarak görmüştü. Ve Nusret Mayın Gemisi'nin oraya 8 Mart gecesi döktüğü mayınlar da daha sonradan hepimizin bildiği gibi 18 Mart günkü deniz saldırısı içerisinde tayin edici bir öneme sahip olacaktı. Şimdi 18 Mart'a gelmeden önce bilmemiz gereken bir mesele var.

https://video.neoskola.net/1746596090291.srt

https://video.neoskola.net/1746596089630.srt

İngilizler 18 Mart dünü gerçekleşecek büyük saldırı öncesi, boğazın üzerinde ciddi engeller olduğunu,

önemli mayın hatları olduğunu şüphesiz biliyorlardı.

Ve şüphesiz buna karşı önlemler almak istediler.

18 Mart öncesinin pek bilinmeyen bir tarafı,

Şubat'ın ortasından Mart'ın ortasından 18'ine kadar neredeyse her gece aslında Çanakkale Boğazı'nda ciddi çarpışmalar yaşandığıdır.

Nedir o çarpışmalar? Şudur, İngilizler özellikle gece hava karardıktan sonra mayın tarama gemilerini boğaza sokuyorlar

ve boğazdaki mayınları temizlemeye çalışıyorlardı.

Türk tarafı ise bunu bildiği için özellikle hava karardıktan sonra ışıldaklar vasıtasıyla bu küçük mayın tarama gemilerini tespit etmeye çalışıyor

ve ona karşı topçu ateşleri de onları engellemeye çalışıyordu.

Yani yaklaşık bir ay boyunca boğazda neredeyse her gece ışıldaklar eşliğinde küçük çaplı muharebeler gerçekleşmiştir.

Tabii İngilizler bu koşulları bildiği için özellikle ışıldakları hedef alıyorlar ve ışıldakları vurmaya çalışarak

karanlık ortam sağlamaya çalışıyorlardı çalışmak için. Biz de ekstra ışıldaklarla bunu engellemeye çalıştık.

18 Mart'a kadar kısacası neredeyse her gece boğazın girişinde özellikle ciddi küçük çapta çarpışmalar yaşandı.

Aslında 18 Mart günü başlayan büyük saldırı da bu bahsettiğimiz gece çatışmalarının daha büyük çapta olanıydı.

Yine aynı şekilde bu mayın hatlarının varlığından haberdar olan İngilizler 18 Mart günü sabah saatlerinde

saat yaklaşık 9.30 gibi saldırıya başladıkları zaman şüphesiz saldırının en başında mayın tarama gemileri vardı.

Yani mayın tarama gemileri bir hat dahilinde mayınları tarayarak geçecek.

Bu sırada ağır bombardıman daha uzak mesafeden ağır bombardıman yapan savaş gemileri de

Türk topçu mevzilerini etkisiz hale getirerek önde giden mayın tarama gemilerinin rahat çalışmasını sağlayacaktı.

Nitekim bu şekilde işe başladılar ve ağır bir bombardımandan sonra özellikle

daha önceden susturdukları boğazın girişindeki savunma noktalarının ötesinde

boğazın içine doğru olan boğazın merkez sabyalarında ağır ateş altına alarak ilerlemeye başladılar.

Nihayet saat 10-10.30 civarlarında ilk büyük gemileri mayın tarama gemilerinin açtığını düşündüğü yoldan

Ve hepimizin bildiği gibi en büyük kıyamette aşağı yukarı o saatte yani 10.45-11 civarında koptu.

Ve bu daha önceden bahsettiğimiz büyük gemilerin manevra yaptığı Erenköy Koyu'nda manevra yapan

Bouvet isimli Fransız zırhlısı bu topçu ateşine bağlı olarak topçu ateşinden sonra

aynı zamanda hem mayına çarparak hem topçu ateşinin etkisiyle çok kısa bir sürede

içindeki 800 Fransız denizcisiyle beraber sulara gömüldü.

Bu tabi büyük bir şok yarattı fakat devam ettiler.

Devam ettiler ve savaş, deniz savaşı akşam 18-15'e kadar yaklaşık devam etti.

İngilizler çok ağır bir bombardımanla inanılmaz derecede her tarafı yaktılar, yıktılar

ama Türk topçusunun direncini, Türk topçusunun inanılmaz metanetini kıramadılar.

Özellikle merkez tabyalar ve baykuş tabyası aldıkları ağır isabetlere rağmen kahramanca ateşe devam ettiler.

Boğazdaki mayınların temizlenmesini engellediler.

Şunun için çünkü bizim kıyı toplarımız İngilizlerin donanma toplarıyla kıyas kabul etmeyecek kadar tahrip gücü az toplardı.

Hatta o kadar ki gemilerden toplanmış, gemilerden sökülüp getirilmiş kıyıya yerleştirilmiş kıyı toplarıyla

bu savunmayı organize etmeye çalıştık.

Yani arada İngilizlerin topçu gücüyle Türklerin topçu gücü arasında büyük bir fark vardı.

Bu dezavantajı nasıl dengelemeye çalıştık?

Şu şekilde hem mayın hatlarına güveniyorduk hem de bu demin bahsettiğim mayın tarama gemilerine karşı bizim topçularımız

bu gemiler küçük olduğu için etkiliydi.

Yani esas olarak mayın tarama gemilerinin çalışmasına izin vermedi topçumuz.

Çanakkale'nin geçinememesinin ana sebebi mayınları temizletmememizdir.

Şimdi olaylar bu şekilde gelişirken aynı zamanda İngilizler de önemli kayıplar verdiklerinin farkında olarak

durumu yeniden değerlendirmeye başladılar.

Nitekim akşam saatlerine doğru artık müttefik itilaf donanmasının toplam yedi gemisi savaş dışı kalmıştı.

Üç tanesi batmıştı ve bu saldırıya katılan itilaf deniz kuvvetlerinin yaklaşık üçte birine tekabül ediyordu.

Ve artık sürdürülemez bir noktaya gelmişti.

Ve bu doğrultuda akşam saatlerinde İngilizler saldırıyı durdurmaya karar verdiler.

Bu gerçekten 18 Mart günü önemli bir gün.

Bunun nedenlerini özetlemeye çalıştık.

Sonuçlarını ve daha sonraki gelişmeleri tekrar anlatacağız.

18 Mart'ta itilaf donanmasının Çanakkale'yi geçemeyişi çok ciddi sonuçlar doğurdu.

Çok hayati hem Türk tarihi açısından hem Dünya tarihi açısından hayati sonuçlar doğurdu.

Ve bütün bir Çanakkale Savaşı'nı anlatmak için, bütün bir Çanakkale Savaşı'nı anlamak için yeterli değil.

18 Mart'ta itilaf kuvvetlerinin Çanakkale'yi geçememesi

daha sonraki büyük gelişmelere ve Mustafa Kemal'e kadar uzanan önemli tarihi dönüm noktalarına yol açacaktır.

Ama 18 Mart'ı sadece bir gün olarak algılarsak o bağlantıyı kuramayız.

18 Mart derslerle dolu hem itilaf devletleri için hem Türk tarafı için derslerle dolu bir gündür.

Burada özellikle Boğaz'daki savunma organizasyonunun yapılması noktasında

Almanların verdiği teknik, teknolojik desteği reddedemeyiz.

Ama 18 Mart'ın esas kahramanı bu stratejiyi güncelleyen, bu stratejiyi gerçekçi hale getiren,

savunma stratejisini gerçekçi hale getiren Cevat Paşa ve kahraman Türk direnişçileridir.

“Çanakkale Geçilmez!”

https://video.neoskola.net/subtitles/GthLtqRAHtzmDdt45-tr-1746026460282.srt

İngilizler 18 Mart dünü gerçekleşecek büyük saldırı öncesi, boğazın üzerinde ciddi engeller olduğunu, önemli mayın hatları olduğunu şüphesiz biliyorlardı. Ve şüphesiz buna karşı önlemler almak istediler. 18 Mart öncesinin pek bilinmeyen bir tarafı, Şubat'ın ortasından Mart'ın ortasından 18'ine kadar neredeyse her gece aslında Çanakkale Boğazı'nda ciddi çarpışmalar yaşandığıdır. Nedir o çarpışmalar? Şudur, İngilizler özellikle gece hava karardıktan sonra mayın tarama gemilerini boğaza sokuyorlar ve boğazdaki mayınları temizlemeye çalışıyorlardı. Türk tarafı ise bunu bildiği için özellikle hava karardıktan sonra ışıldaklar vasıtasıyla bu küçük mayın tarama gemilerini tespit etmeye çalışıyor ve ona karşı topçu ateşleri de onları engellemeye çalışıyordu. Yani yaklaşık bir ay boyunca boğazda neredeyse her gece ışıldaklar eşliğinde küçük çaplı muharebeler gerçekleşmiştir. Tabii İngilizler bu koşulları bildiği için özellikle ışıldakları hedef alıyorlar ve ışıldakları vurmaya çalışarak karanlık ortam sağlamaya çalışıyorlardı çalışmak için. Biz de ekstra ışıldaklarla bunu engellemeye çalıştık. 18 Mart'a kadar kısacası neredeyse her gece boğazın girişinde özellikle ciddi küçük çapta çarpışmalar yaşandı. Aslında 18 Mart günü başlayan büyük saldırı da bu bahsettiğimiz gece çatışmalarının daha büyük çapta olanıydı. Yine aynı şekilde bu mayın hatlarının varlığından haberdar olan İngilizler 18 Mart günü sabah saatlerinde saat yaklaşık 9.30 gibi saldırıya başladıkları zaman şüphesiz saldırının en başında mayın tarama gemileri vardı. Yani mayın tarama gemileri bir hat dahilinde mayınları tarayarak geçecek. Bu sırada ağır bombardıman daha uzak mesafeden ağır bombardıman yapan savaş gemileri de Türk topçu mevzilerini etkisiz hale getirerek önde giden mayın tarama gemilerinin rahat çalışmasını sağlayacaktı. Mantık buydu. Nitekim bu şekilde işe başladılar ve ağır bir bombardımandan sonra özellikle daha önceden susturdukları boğazın girişindeki savunma noktalarının ötesinde boğazın içine doğru olan boğazın merkez sabyalarında ağır ateş altına alarak ilerlemeye başladılar. Nihayet saat 10-10.30 civarlarında ilk büyük gemileri mayın tarama gemilerinin açtığını düşündüğü yoldan boğaza yavaş yavaş girmeye başladı. Ve hepimizin bildiği gibi en büyük kıyamette aşağı yukarı o saatte yani 10.45-11 civarında koptu. Ve bu daha önceden bahsettiğimiz büyük gemilerin manevra yaptığı Erenköy Koyu'nda manevra yapan Bouvet isimli Fransız zırhlısı bu topçu ateşine bağlı olarak topçu ateşinden sonra aynı zamanda hem mayına çarparak hem topçu ateşinin etkisiyle çok kısa bir sürede içindeki 800 Fransız denizcisiyle beraber sulara gömüldü. Bu tabi büyük bir şok yarattı fakat devam ettiler. Devam ettiler ve savaş, deniz savaşı akşam 18-15'e kadar yaklaşık devam etti. İngilizler çok ağır bir bombardımanla inanılmaz derecede her tarafı yaktılar, yıktılar ama Türk topçusunun direncini, Türk topçusunun inanılmaz metanetini kıramadılar. Özellikle merkez tabyalar ve baykuş tabyası aldıkları ağır isabetlere rağmen kahramanca ateşe devam ettiler. Ve esas olarak neydi amacımız? Boğazdaki mayınların temizlenmesini engellediler. Neden böyle diyorum? Şunun için çünkü bizim kıyı toplarımız İngilizlerin donanma toplarıyla kıyas kabul etmeyecek kadar tahrip gücü az toplardı. Hatta o kadar ki gemilerden toplanmış, gemilerden sökülüp getirilmiş kıyıya yerleştirilmiş kıyı toplarıyla bu savunmayı organize etmeye çalıştık. Yani arada İngilizlerin topçu gücüyle Türklerin topçu gücü arasında büyük bir fark vardı. İngilizler bunun farkındaydı. Bu dezavantajı nasıl dengelemeye çalıştık? Şu şekilde hem mayın hatlarına güveniyorduk hem de bu demin bahsettiğim mayın tarama gemilerine karşı bizim topçularımız bu gemiler küçük olduğu için etkiliydi. Yani esas olarak mayın tarama gemilerinin çalışmasına izin vermedi topçumuz. Çanakkale'nin geçinememesinin ana sebebi mayınları temizletmememizdir. Bu çok önemli. Şimdi olaylar bu şekilde gelişirken aynı zamanda İngilizler de önemli kayıplar verdiklerinin farkında olarak durumu yeniden değerlendirmeye başladılar. Nitekim akşam saatlerine doğru artık müttefik itilaf donanmasının toplam yedi gemisi savaş dışı kalmıştı. Üç tanesi batmıştı ve bu saldırıya katılan itilaf deniz kuvvetlerinin yaklaşık üçte birine tekabül ediyordu. Büyük bir kayıptı bu. Ve artık sürdürülemez bir noktaya gelmişti. Ve bu doğrultuda akşam saatlerinde İngilizler saldırıyı durdurmaya karar verdiler. Bu gerçekten 18 Mart günü önemli bir gün. Bunun nedenlerini özetlemeye çalıştık. Sonuçlarını ve daha sonraki gelişmeleri tekrar anlatacağız. Ancak şunu belirtmek istiyorum. 18 Mart'ta itilaf donanmasının Çanakkale'yi geçemeyişi çok ciddi sonuçlar doğurdu. Çok hayati hem Türk tarihi açısından hem Dünya tarihi açısından hayati sonuçlar doğurdu. 18 Mart şüphesiz sadece tek bir gün. Ve bütün bir Çanakkale Savaşı'nı anlatmak için, bütün bir Çanakkale Savaşı'nı anlamak için yeterli değil. Ama 18 Mart kilit bir tarih. 18 Mart'ta itilaf kuvvetlerinin Çanakkale'yi geçememesi daha sonraki büyük gelişmelere ve Mustafa Kemal'e kadar uzanan önemli tarihi dönüm noktalarına yol açacaktır. Ama 18 Mart'ı sadece bir gün olarak algılarsak o bağlantıyı kuramayız. 18 Mart derslerle dolu hem itilaf devletleri için hem Türk tarafı için derslerle dolu bir gündür. Burada özellikle Boğaz'daki savunma organizasyonunun yapılması noktasında Almanların verdiği teknik, teknolojik desteği reddedemeyiz. Önemlidir. Ama 18 Mart'ın esas kahramanı bu stratejiyi güncelleyen, bu stratejiyi gerçekçi hale getiren, savunma stratejisini gerçekçi hale getiren Cevat Paşa ve kahraman Türk direnişçileridir.

https://video.neoskola.net/1746596217921.srt

https://video.neoskola.net/1746596217194.srt

18 Mart Deniz Muharebesi'nin itilaf devletlerinin aleyhine büyük bir kayıpla sonuçlanması

şüphesiz Türk tarafında büyük bir moral yarattı ve önemli bir zaferdi gerçekten bu.

Ancak İngilizlerin vazgeçmeyeceklerini biliyorlardı ve savunma konseptlerini,

savunma anlayışlarını tekrar ele alarak, tekrar oluşturarak yeni hazırlıklar içerisinde girdi Türk tarafı.

Ancak İngiliz tarafı da bunun farkındaydı.

Daha önceden söylediğimiz gibi temel stratejileri değişmemişti.

Yani neydi temel strateji İngilizler açısından?

İstanbul'u, Osmanlı Devleti'ni savaş dışı bırakarak Rusya ile bağlantı kurmak

ve Kara Avrupa'sında Almanları iki taraftan sıkıştırmak.

Bu temel strateji değişmemişti ve bu doğrultuda tekrar İstanbul'u, Osmanlı Devleti'ni savaş dışı bırakmak için

Şöyle düşündü İngilizler aklı olarak.

Çünkü Boğaz'da mayın hatları var ve çok iyi korunuyor.

Mayın hatlarını temizlemeden Boğaz'ı geçemeyiz.

Peki mayın hatlarını temizlememiz için ne yapmamız lazım?

Mayın tarama gemilerini ve Türk savunmasını bertaraf etmemiz lazım.

Peki Türk savunmasını bertaraf etmemiz için ne yapmamız gerekiyor?

Türk savunmasının esas olarak konsantre olduğu yerdeki topçuları etkisiz hale getirmeleri gerekiyor.

Bunu uzaktan gemilerle, o modern gemilerle ve toplarla yapamıyorlar.

Bir kara harekatı yapalım dediler ki bu topları etkisiz hale getirelim ve donanmaya,

İngiliz donanmasına, itilaf donanmasına İstanbul yolunu açalım.

Çanakkale kara muharebelerinin ana nedeni budur.

Yani kilitbahir platosunda bulunan Türk savunmasını, Türk topçusunu etkisiz hale getirerek

İngiliz gemilerine İstanbul yolunu açmak.

Çanakkale Savaşı'nın temel nedeni budur.

Bu doğrultuda İngilizler hazırlıklara başladılar ve özellikle kilitbahir platosunu

ve Türk savunmasını etkisiz hale getirecek bir kara savunması için masa başında çalıştılar.

Daha önceden çalıştıkları bir konuydu bu ama bunu güncellediler.

Ancak bu durumda Türk tarafında da yeni bir savunma stratejisi gerekiyordu.

Ve bunu nasıl yapılacağı, bunun nasıl oluşturulacağı konusunda farklı fikirler vardı.

Almanların farklı fikirleri vardı, Türk kurmaylarının farklı fikirleri vardı.

Sonuçta olaylar aslında çok farklı gelişecekti.

İngilizler bu strateji doğrultusunda özellikle Çanakkale'nin Gelibolu Yarımadası

yani Avrupa yakasındaki araziye çıkarma yapmaya, çıkarmalar yapmaya karar verdiler.

Çok açık çünkü boğazı savunan esas arazi coğrafi olarak kilitbahir platosuydu.

Kilitbahir platosu Anadolu yakasından farklı olarak boğaza hakim bir plato.

Üzerindeki yedi küçük tepecikle bir silsiledir kilitbahir platosu.

Bu silsileyi ele geçirirlerse buradaki topları etkisiz hale getirecekler

Ve kara saldırısını da çıkarmaları da bu doğrultuda düşündüler ve planladılar.

Türk tarafı da bu durumun farkındaydı.

5. Ordu başına bir Alman komutan getirildi, Limanfon Sanders

ve bölgeye 6 tümen kuvvetinde Türk askeri gönderildi.

Fakat bunların nasıl, ne şekilde konumlandırılacağı,

kimin nerede duracağı konusunda tartışmalar vardı.

Ve bu tartışmalar esas olarak 5. Ordu komutanı Liman Paşa'nın

inisiyatifi doğrultusuna şekillendi ve şöyle düşündü Liman Paşa

''İngilizlerin bir kara çıkarması yapılacağı kesin.

Kıyıları savunmam lazım bu çıkarma için.

Fakat kıyılar nereden baksanız toplamda 150 kilometreye ulaşan bir boyutta

ve kıyıların her tarafını yoğun ve kuvvetli bir şekilde savunmak için

Yeteri kuvvet olsa bile bu insanları özellikle dünyanın en büyük donanmasına karşı,

en büyük donanmasın ateş gücüne karşı kıyılarda savunma için

Çünkü o kadar yüksek bir ateş gücü var ki kıyıda savunma yapılamaz.

O bakımdan Liman Paşa, Çanakkale kara muharebelerinden önce

İngiliz çıkarmalarına karşı daha geride savunma yapmayı,

yani sahilde değil de daha içeride savunma yapmayı düşündü.

Aslına bakarsanız mantıklı ve doğru bir yaklaşımdı.

Ancak içeride savunma yaptığımız zaman da içerideki birliklerin nerede konumlandırılacağı,

Bu konuda isabetli kararlar veremedi Alman kurmayı.

Bolayır bölgesinden bir çıkarma bekliyorlardı ve Ağadolu yakasından.

O bakımdan kuvvet dağılımını buna esas olarak yaptılar maalesef.

çok kuzeyde Bolayır civarında Ağadolu yakasında tutuldu.

Sadece iki tümen gelibolu yaratılması tutuldu.

Bunlardan bir tanesi de rezerv yani ihtiyat tümeniydi.

Gelibolu Yarımadası'nı korumakla yükümlüydü.

Bu Almanların savunma anlayışı, kara saldırısına karşı savunma anlayışı

temelde doğruydu fakat önemli taktik gedikler vardı.

herhangi bir noktaya yapılacak çıkarmanın

nasıl gelişeceği aşağı yukarı belliydi.

Ancak ilerideki hatlarla gerideki hatlar arasındaki

hiç konuşulmamıştı ya da bununla ilgili taktik detaylar önemsenmemişti.

Şundan çünkü 18 Mart'ta da etkisini gördüğümüz

dünyanın en büyük deniz gücüne karşı

sahillerde gerçekten bir savunma, hakiki bir savunma yapılamazdı.

gerideki ana kuvvetler arasındaki bağlantıların

Çünkü nereye çıkacağı belli olmayan bir kuvveti

kıyıya çıkartmak, çıkartmamak imkansızdı

Kilitbahir Platosu ve İç Savunma Hatları

https://video.neoskola.net/subtitles/mycNvW4x42HHAmujZ-tr-1746038165506.srt

18 Mart Deniz Muharebesi'nin itilaf devletlerinin aleyhine büyük bir kayıpla sonuçlanması şüphesiz Türk tarafında büyük bir moral yarattı ve önemli bir zaferdi gerçekten bu. Ancak İngilizlerin vazgeçmeyeceklerini biliyorlardı ve savunma konseptlerini, savunma anlayışlarını tekrar ele alarak, tekrar oluşturarak yeni hazırlıklar içerisinde girdi Türk tarafı. Ancak İngiliz tarafı da bunun farkındaydı. Daha önceden söylediğimiz gibi temel stratejileri değişmemişti. Yani neydi temel strateji İngilizler açısından? İstanbul'u, Osmanlı Devleti'ni savaş dışı bırakarak Rusya ile bağlantı kurmak ve Kara Avrupa'sında Almanları iki taraftan sıkıştırmak. Bu temel strateji değişmemişti ve bu doğrultuda tekrar İstanbul'u, Osmanlı Devleti'ni savaş dışı bırakmak için faaliyetlerine devam ettiler. Şöyle düşündü İngilizler aklı olarak. Boğaz'ı geçemiyoruz. Neden? Çünkü Boğaz'da mayın hatları var ve çok iyi korunuyor. Mayın hatlarını temizlemeden Boğaz'ı geçemeyiz. Peki mayın hatlarını temizlememiz için ne yapmamız lazım? Mayın tarama gemilerini ve Türk savunmasını bertaraf etmemiz lazım. Peki Türk savunmasını bertaraf etmemiz için ne yapmamız gerekiyor? Şunu yapmaları gerekiyor. Türk savunmasının esas olarak konsantre olduğu yerdeki topçuları etkisiz hale getirmeleri gerekiyor. Bunu uzaktan gemilerle, o modern gemilerle ve toplarla yapamıyorlar. Ne yapacaklar? Bir kara harekatı. Bir kara harekatı yapalım dediler ki bu topları etkisiz hale getirelim ve donanmaya, İngiliz donanmasına, itilaf donanmasına İstanbul yolunu açalım. Çanakkale kara muharebelerinin ana nedeni budur. Yani kilitbahir platosunda bulunan Türk savunmasını, Türk topçusunu etkisiz hale getirerek İngiliz gemilerine İstanbul yolunu açmak. Çanakkale Savaşı'nın temel nedeni budur. Bu doğrultuda İngilizler hazırlıklara başladılar ve özellikle kilitbahir platosunu ve Türk savunmasını etkisiz hale getirecek bir kara savunması için masa başında çalıştılar. Daha önceden çalıştıkları bir konuydu bu ama bunu güncellediler. Ancak bu durumda Türk tarafında da yeni bir savunma stratejisi gerekiyordu. Ve bunu nasıl yapılacağı, bunun nasıl oluşturulacağı konusunda farklı fikirler vardı. Almanların farklı fikirleri vardı, Türk kurmaylarının farklı fikirleri vardı. Sonuçta olaylar aslında çok farklı gelişecekti. İngilizler bu strateji doğrultusunda özellikle Çanakkale'nin Gelibolu Yarımadası yani Avrupa yakasındaki araziye çıkarma yapmaya, çıkarmalar yapmaya karar verdiler. Neden oraya çıkarmaya karar verdiler? Çok açık çünkü boğazı savunan esas arazi coğrafi olarak kilitbahir platosuydu. Kilitbahir platosu Anadolu yakasından farklı olarak boğaza hakim bir plato. Üzerindeki yedi küçük tepecikle bir silsiledir kilitbahir platosu. Bu silsileyi ele geçirirlerse buradaki topları etkisiz hale getirecekler ve donanmalarına yolu açabileceklerdi. Ve kara saldırısını da çıkarmaları da bu doğrultuda düşündüler ve planladılar. Türk tarafı da bu durumun farkındaydı. Yeni bir ordu kuruldu. 5. Ordu başına bir Alman komutan getirildi, Limanfon Sanders ve bölgeye 6 tümen kuvvetinde Türk askeri gönderildi. Fakat bunların nasıl, ne şekilde konumlandırılacağı, kimin nerede duracağı konusunda tartışmalar vardı. Ve bu tartışmalar esas olarak 5. Ordu komutanı Liman Paşa'nın inisiyatifi doğrultusuna şekillendi ve şöyle düşündü Liman Paşa ''İngilizlerin bir kara çıkarması yapılacağı kesin. Ne yapmam lazım? Kıyıları savunmam lazım bu çıkarma için. Fakat kıyılar nereden baksanız toplamda 150 kilometreye ulaşan bir boyutta ve kıyıların her tarafını yoğun ve kuvvetli bir şekilde savunmak için yeteri kuvvet yok. Yeteri kuvvet olsa bile bu insanları özellikle dünyanın en büyük donanmasına karşı, en büyük donanmasın ateş gücüne karşı kıyılarda savunma için mevzilendirmeye imkan ihtimali yok. Çünkü o kadar yüksek bir ateş gücü var ki kıyıda savunma yapılamaz. O bakımdan Liman Paşa, Çanakkale kara muharebelerinden önce İngiliz çıkarmalarına karşı daha geride savunma yapmayı, yani sahilde değil de daha içeride savunma yapmayı düşündü. Aslına bakarsanız mantıklı ve doğru bir yaklaşımdı. Ancak bazı problemler vardı. Kıyıda savunma yapmamak doğruydu. Ancak içeride savunma yaptığımız zaman da içerideki birliklerin nerede konumlandırılacağı, nerede tutulacağı da önemliydi. Bu konuda isabetli kararlar veremedi Alman kurmayı. Alman kurmayları esas olarak Bolayır bölgesinden bir çıkarma bekliyorlardı ve Ağadolu yakasından. O bakımdan kuvvet dağılımını buna esas olarak yaptılar maalesef. Ve toplam dört tümenlik bir kuvvet çok kuzeyde Bolayır civarında Ağadolu yakasında tutuldu. Sadece iki tümen gelibolu yaratılması tutuldu. Bunlardan bir tanesi de rezerv yani ihtiyat tümeniydi. Sadece bir tümen Gelibolu Yarımadası'nı korumakla yükümlüydü. Bu Almanların savunma anlayışı, kara saldırısına karşı savunma anlayışı temelde doğruydu fakat önemli taktik gedikler vardı. En önemlisi de şuydu herhangi bir noktaya yapılacak çıkarmanın nasıl gelişeceği aşağı yukarı belliydi. Ancak ilerideki hatlarla gerideki hatlar arasındaki irtibatın nasıl sağlanacağı hiç konuşulmamıştı ya da bununla ilgili taktik detaylar önemsenmemişti. Bu neden önemliydi? Şundan çünkü 18 Mart'ta da etkisini gördüğümüz dünyanın en büyük deniz gücüne karşı sahillerde gerçekten bir savunma, hakiki bir savunma yapılamazdı. Ama sahil şeridiyle gerideki ana kuvvetler arasındaki bağlantıların çok sağlıklı olması gerekiyordu. Çünkü nereye çıkacağı belli olmayan bir kuvveti kıyıya çıkartmak, çıkartmamak imkansızdı ama ilerlemesini engelleyebilirdiniz. Bunun için de sağlıklı ve hızlı bir haberleşme şarttı. Neden şarttı? Çünkü ancak kıyıdan gelecek enformasyon, bilgi doğrultusunda gerideki kuvvetlerinizi doğru yerlere ve kısa zamanda transfer edebilirdiniz. Ancak etkili bir donanma ateşi altında karada bunu yapmak çok kolay bir iş değildi. O bakımdan bu konumlandırma önemliydi. Nitekim 25 Nisan günü kara muharebelerinin ilk günü İngilizler de bunu bildikleri için birçok noktaya eş zamanlı ya da 2-3 saat arayla yaklaşık 20 civarında çıkarma gerçekleştirdiler. Bunların sadece 4 ya da 5 tanesi ana çıkarmaydı. Diğerleri aldatmaca çıkarmalarıydı. Aldatmaca çıkarması nedir? Şudur... Gemilerden askerler kayıklara bindiriliyor. Sanki kıyıya çıkacaklarmış gibi yapılıyor. Oyalanıyorlar, geri dönüyorlar ya da hafif çıkıyorlar tekrar geri dönüyorlar gibi ama bu tabi esas olarak Türklerin elindeki savunma kuvvetlerini yanlış yerlere sevk etmek, yanlış noktalara yönlendirmek için yapılmış hareketlerdi. 25 Nisan sabahı İngilizler esas olarak Kilitbahir Platosu'nu hedef alan iki ana çıkarma gerçekleştirdiler. Bu çıkarmalardan bir tanesi birkaç bölgeye olmakla beraber Gelibolu Yarım Odası'nın en güneyine uç kısmına yani Seddülbahir ve civarına diğeri ise daha kuzeyde daha sonradan Anzak Koyu olarak adlandırılacak Kabatepe ve civarına. Bu Kabatepe ve civarına yapılan çıkarmayı bildiğiniz gibi daha sonradan Anzak Koyu olarak bildiğimiz yere Avustralya-Yeni Zelanda kolordusu güney ise 29. Tümen, İngiliz 29. Tümen'i çıkacaktı. Saat sabah 5.30-6'dan itibaren çıkarmalar başladı. Daha güneş doğmamışken. İlk çıkarma Arıburnu ve Kabatepe civarına yapıldı. Avustralyalılar ve Yeni Zelandalılar tarafından. Hava aydınlandıktan sonra da büyük bir topçu ateşi ve inanılmaz etrafı cehenneme çeviren bir topçu ateşinden sonra bugün Seddülbahir ve civarında bildiğimiz koylara yapıldı. Bu iki çıkarma da aslında birbirinden teknik olarak farklı çıkarmalardı. Çünkü biri bir sürpriz çıkarmaydı. Gece kararında da gerçekleştirilmişti. Öteki ise ayan beyan topçu ateşiyle ilan edilmiş, afişe edilmiş bir çıkarmaydı. Olaylar aşağı yukarı şöyle gelişti. Bir kronolojik sıra dahilinde anlatmak istersek. Saat 5.30-6 civarında Arıburnu, Anzak civarında yapılan ilk çıkarma öncelikle Türk Komuta Kavlemesi tarafından erken saatte haber alındı. Saat 7 civarında ilk haberler gelmeye başlamıştı. Ve fakat Limanpaşa, o sırada Bolayır'da dağ kuzeyinde bulunan Limanpaşa bunu açıkçası çok fazla ciddiye almadı. Ancak Yarımada'nın ucuna yani Seddülbahir'deki hava aydınlandıktan sonra saat 7-7.30 civarında büyük topçu ateşiyle başlayan çıkarma çok daha önemli gözüküyordu ve çok daha fazla insanın angajı olduğu anlaşılıyordu. Önce dilerseniz Seddülbahir yani güneydeki çıkarmaya bakalım. Daha sonra esas Anzak ve kuzeydeki Mustafa Kemal'in devreye gireceği ana çıkarım, ikinci ana çıkarmaya bakalım.

Öğrendiklerinizi ölçmek için bu kısa testi yanıtlayabilirsiniz. Test sonuçları, sertifika durumunuzu etkilemeyecektir.

Ara Test (1)

18 Mart Direnişi

https://video.neoskola.net/1746596319566.srt

https://video.neoskola.net/1746596318912.srt

İngilizler, Yarımada'nın güneyindeki büyük çıkarma koluna, yani Seddürbahir ve civarına yapılacak çıkarmaları dört ayrı plaja gerçekleştirdiler.

Bunlar da iki tanesi, bugün Ertuğrul Koyu ve Teke Koyu olarak bildiğimiz koyulara yapılan iki ana çıkarmaydı, diğerleri kanat çıkarmalarıydı.

Bir tanesi, onların İksbiç dediği, bizim Hisarlıkburnu dediğimiz, bugün Şehitler Abidesi'nin bulunduğu noktaya.

Diğeri ise, Vaybiç olarak adlandırılan, Ye Plaj olarak adlandırılan, daha kuzeydeki noktaya yapıldı.

Bunlar kanatları korumak için yapılmış, ilerleme niyeti olmayan, sadece kontrol çıkarmalarıydı.

Ana çıkarmalar, Ertuğrul Koyu'na ve Teke Koyu'na yapıldı.

Özet olarak şöyle, ağır bir bombardımandan sonra İngilizler, gemilerden çıkarılan filikalarla kıyıya çıkmaya başladılar.

Fakat eş zamanlı olarak şunu düşündüler, bugün çıkarma gemileri, bugün anladığımız anlamda, bildiğimiz anlamda çıkarma gemileri teknolojisi henüz çok yeni olduğu için...

Son ana kadar kıyıya çıkan kayıkları, Türk ateşinden korumak için eski bir kömür gemisini kıyıya oturtmaya karar verdiler.

Yani bu gemiyi aldılar, içine yaklaşık 2000 civarında asker koydular ve bu gemiyi, bugün Seddürbayir Kalesi önlerinde bildiğimiz noktada karaya oturttular.

Neden? Son ana kadar içindeki askerler, Türk ateşinden korunsun diye.

Bu arada bu ateşle ilgili önemli bir detayı anlatmak, ifade etmek gerekir.

Bu yıldırıcı düşman ateşi, özellikle donanma kaynaklı donanmanın yıldırıcı ateşi, şüphesiz Türk siperleri üzerinde büyük tahribat yaratıyordu.

Ancak unutmamak gerekir ki, bu donanma ateşi çok etkili olmasına rağmen yatay yollu toplarla yapılıyordu.

Çünkü esas olarak kale ve muhasara için kullanılan ya da arazideki düşmana karşı ya da denizdeki düşmana karşı, gemilere karşı yönlendirilmiş bir teknolojiydi bu.

Dolayısıyla bu gemilerin bombardımanı, yatay yolda olduğu için mermileri toprağın altında gizlenmiş, toprağın 1,5-2 metre kadar içine girmiş askerlerimize bir etki etmiyordu.

Yukarıda çok büyük bir tahribat yaratıyor, ancak toprağın içine gömülmüş, toprağın içine kendini korumaya almış askerlerimize etki etmiyordu.

Türkler de bunu bildikleri için, özellikle Seddürbahir koyunda çok az insan olmasına rağmen, çok az sayıda savunucu olmasına rağmen,

bombardıman bitene kadar beklediler, daha sonra bombardıman bittikten sonra tekrar siperlerde çıkarak istilacılara karşı tüfek ateşiyle kıyıda büyük bir mücadele başlattılar.

Bu mücadele gerçekten çok kanlı oldu ve Türk tarafı neredeyse 1'e 6, 1'e 7 hatta 1'e 10 noktasında güçleri daha az olmasına rağmen

kahramanca direndi ve yaklaşık 30 saat boyunca İngilizlerin Seddürbahir civarındaki koylarda hakim olup rahat bir şekilde ekstra güç çıkarmalarına mani oldu.

Bu, Çanakkale Savaşı'ndaki en büyük kahramanlıklardan biridir.

Sadece kendilerini feda ettikleri için değil.

Kendilerini feda ettikleri zaman içerisinde, bu 36 saat içerisinde Türk savunması da zaman kazandı.

Yani oradaki insanlar ölerek zaman kazandırdılar Türk savunmasına ve hakları asla ödenemez.

Benzer bir gelişme Arıburnu ve civarındaki Küçükkoy'da yaşandı.

Gece karanlığında buraya sürpriz bir çıkarma yapan Avustralya ve Yeni Zelanda'lılar hızla ilerlemeye başladılar ve yine karşılarında çok az sayıda savunucu olmasından da yararlanarak

kısa sürede ilk hain tepe diye bilinen Plagis Plateau'nun civarındaki küçük hakim tepeleri ele geçirdiler.

Daha sonra havanın aydınlanmasıyla beraber Türk tarafı da bu Arıburnu ve civarına yapılan çıkarmanın önemini idrak etmeye başladı.

Ama bunu esas olarak idrak eden ve bu çıkarmanın önemini herkesten farklı anlayan bir isim vardı.

O da hemen boğazın iç tarafında konuşlanan 19. Tümen Komutanı Mustafa Kemal Bey.

Mustafa Kemal Bey'e ilk haberler saat 6 gibi gelmeye başladı.

Mustafa Kemal sabahın erken saatlerinde Arıburnu ve civarına yapılan çıkarmayı haber alınca bunun ana bir çıkarma olduğunu anladı herkesten farklı olarak.

Çünkü eğer bu çıkarma gelişirse Kilitbahir Platosu'nun kuzey tarafını saracaklar ve böylelikle Türk savunmasının daha kuzeyde bol ayrılı olan bağlantısını kesebileceklerdi.

Mustafa Kemal rezerv yani ihtiyat kuvveti olarak bölgede bulunuyordu ve böyle bir harekete geçmesi için herhangi bir neden ya da bir emir de yoktu.

İlk gelen emirler Mustafa Kemal'e beklemesi ya da kuvvetlerini Güney'e, Seddürbahir'e ya da Anadolu yakasına hatta sevk etmesi doğrultusundaydı.

Ama Mustafa Kemal Arıburnu ve civarına yapılan çıkarmanın önemini anlamıştı.

Neden Mustafa Kemal bunu herkesten farklı anladı?

Şundan, çünkü Mustafa Kemal diğer birçok kurmayın farkında olmadığı önemli bir noktanın önemli bir farkındalığı vardı.

O da araziyi bilmekle ilgiliydi. Yani coğrafyayı bilmek.

Seddülbahir Çıkarması

https://video.neoskola.net/subtitles/SkNmYeCNtFozZYQKA-tr-1746039133697.srt

İngilizler, Yarımada'nın güneyindeki büyük çıkarma koluna, yani Seddürbahir ve civarına yapılacak çıkarmaları dört ayrı plaja gerçekleştirdiler. Bunlar da iki tanesi, bugün Ertuğrul Koyu ve Teke Koyu olarak bildiğimiz koyulara yapılan iki ana çıkarmaydı, diğerleri kanat çıkarmalarıydı. Bir tanesi, onların İksbiç dediği, bizim Hisarlıkburnu dediğimiz, bugün Şehitler Abidesi'nin bulunduğu noktaya. Diğeri ise, Vaybiç olarak adlandırılan, Ye Plaj olarak adlandırılan, daha kuzeydeki noktaya yapıldı. Bunlar kanatları korumak için yapılmış, ilerleme niyeti olmayan, sadece kontrol çıkarmalarıydı. Ana çıkarmalar, Ertuğrul Koyu'na ve Teke Koyu'na yapıldı. Nasıl yapıldı bu çıkarmalar? Özet olarak şöyle, ağır bir bombardımandan sonra İngilizler, gemilerden çıkarılan filikalarla kıyıya çıkmaya başladılar. Fakat eş zamanlı olarak şunu düşündüler, bugün çıkarma gemileri, bugün anladığımız anlamda, bildiğimiz anlamda çıkarma gemileri teknolojisi henüz çok yeni olduğu için... Son ana kadar kıyıya çıkan kayıkları, Türk ateşinden korumak için eski bir kömür gemisini kıyıya oturtmaya karar verdiler. Yani bu gemiyi aldılar, içine yaklaşık 2000 civarında asker koydular ve bu gemiyi, bugün Seddürbayir Kalesi önlerinde bildiğimiz noktada karaya oturttular. Neden? Son ana kadar içindeki askerler, Türk ateşinden korunsun diye. Bu arada bu ateşle ilgili önemli bir detayı anlatmak, ifade etmek gerekir. Bu yıldırıcı düşman ateşi, özellikle donanma kaynaklı donanmanın yıldırıcı ateşi, şüphesiz Türk siperleri üzerinde büyük tahribat yaratıyordu. Ancak unutmamak gerekir ki, bu donanma ateşi çok etkili olmasına rağmen yatay yollu toplarla yapılıyordu. Çünkü esas olarak kale ve muhasara için kullanılan ya da arazideki düşmana karşı ya da denizdeki düşmana karşı, gemilere karşı yönlendirilmiş bir teknolojiydi bu. Dolayısıyla bu gemilerin bombardımanı, yatay yolda olduğu için mermileri toprağın altında gizlenmiş, toprağın 1,5-2 metre kadar içine girmiş askerlerimize bir etki etmiyordu. Yukarıda çok büyük bir tahribat yaratıyor, ancak toprağın içine gömülmüş, toprağın içine kendini korumaya almış askerlerimize etki etmiyordu. Türkler de bunu bildikleri için, özellikle Seddürbahir koyunda çok az insan olmasına rağmen, çok az sayıda savunucu olmasına rağmen, bombardıman bitene kadar beklediler, daha sonra bombardıman bittikten sonra tekrar siperlerde çıkarak istilacılara karşı tüfek ateşiyle kıyıda büyük bir mücadele başlattılar. Bu mücadele gerçekten çok kanlı oldu ve Türk tarafı neredeyse 1'e 6, 1'e 7 hatta 1'e 10 noktasında güçleri daha az olmasına rağmen kahramanca direndi ve yaklaşık 30 saat boyunca İngilizlerin Seddürbahir civarındaki koylarda hakim olup rahat bir şekilde ekstra güç çıkarmalarına mani oldu. Bu, Çanakkale Savaşı'ndaki en büyük kahramanlıklardan biridir. Neden büyük bir kahramanlık? Sadece kendilerini feda ettikleri için değil. Kendilerini feda ettikleri zaman içerisinde, bu 36 saat içerisinde Türk savunması da zaman kazandı. Yani oradaki insanlar ölerek zaman kazandırdılar Türk savunmasına ve hakları asla ödenemez. Benzer bir gelişme Arıburnu ve civarındaki Küçükkoy'da yaşandı. Gece karanlığında buraya sürpriz bir çıkarma yapan Avustralya ve Yeni Zelanda'lılar hızla ilerlemeye başladılar ve yine karşılarında çok az sayıda savunucu olmasından da yararlanarak kısa sürede ilk hain tepe diye bilinen Plagis Plateau'nun civarındaki küçük hakim tepeleri ele geçirdiler. Daha sonra havanın aydınlanmasıyla beraber Türk tarafı da bu Arıburnu ve civarına yapılan çıkarmanın önemini idrak etmeye başladı. Ama bunu esas olarak idrak eden ve bu çıkarmanın önemini herkesten farklı anlayan bir isim vardı. O da hemen boğazın iç tarafında konuşlanan 19. Tümen Komutanı Mustafa Kemal Bey. Mustafa Kemal Bey'e ilk haberler saat 6 gibi gelmeye başladı. Mustafa Kemal sabahın erken saatlerinde Arıburnu ve civarına yapılan çıkarmayı haber alınca bunun ana bir çıkarma olduğunu anladı herkesten farklı olarak. Çünkü eğer bu çıkarma gelişirse Kilitbahir Platosu'nun kuzey tarafını saracaklar ve böylelikle Türk savunmasının daha kuzeyde bol ayrılı olan bağlantısını kesebileceklerdi. Mustafa Kemal rezerv yani ihtiyat kuvveti olarak bölgede bulunuyordu ve böyle bir harekete geçmesi için herhangi bir neden ya da bir emir de yoktu. İlk gelen emirler Mustafa Kemal'e beklemesi ya da kuvvetlerini Güney'e, Seddürbahir'e ya da Anadolu yakasına hatta sevk etmesi doğrultusundaydı. Ama Mustafa Kemal Arıburnu ve civarına yapılan çıkarmanın önemini anlamıştı. Neden Mustafa Kemal bunu herkesten farklı anladı? Şundan, çünkü Mustafa Kemal diğer birçok kurmayın farkında olmadığı önemli bir noktanın önemli bir farkındalığı vardı. O da araziyi bilmekle ilgiliydi. Yani coğrafyayı bilmek. Mustafa Kemal coğrafyayı, bölge coğrafyasını iyi bildiği için vadileri, tepeleri, ilerleme yollarını daha önceden keşif ettiği için bu çıkarmanın herkesten farklı olarak önemli bir çıkarma olduğunu ve Türk savunmasının bel kemiğini hedef aldığını anlamıştı. O bakımdan elindeki rezerv kuvvetlerin tamamıyla bu çıkarmayı karşılamaya karar verdi. Aslına bakarsanız çok riskli bir karardı. Neden? Çünkü ihtiyat kuvveti, rezerv kuvveti dediğimiz şey adı üstünde Muharebelerin çeşitli noktalarında ihtiyaç duyulan eksikliği gidermek üzere başkomutanın vereceği emre göre çeşitli yerlere gitmesi gereken, gönderilmesi gereken bir güç. Ama eldeki eğer siz bütün gücü, bütün ihtiyat gücünü tek bir noktaya tekzip ederseniz, konsantre ederseniz başka bir yerde doğabilecek başka bir ciddi duruma karşı elinizde yedek kuvvet kalmaz. Ama Mustafa Kemal bu riski göze aldı. Yani elindeki bütün kuvvetle tek bir noktaya gitmeye karar verdi saat yedi sularında. Bu çok riskli bir karardı. Fakat aynı zamanda tarihin bize gösterdiği gibi çok isabetli bir karardı. Demek ki Mustafa Kemal niye güveniyordu? Arazi bilgisine güveniyordu. Ve elindeki bütün kuvveti su yatağı mevkiinden büyük arıburnu çıkartmasına doğru sürdü.