Tarih Eğitimleri

Tarih

https://video.neoskola.net/1738636963367.srt

1920’li yıllarda Ankara’daki tek lokantada sadece erkekler ve üst düzeyler yemek yiyebilmektedir. Lokantanın hiç kadın müşterisi olmayan bu dönemde Mustafa Kemal, Süreyya Ağaoğlu ve arkadaşlarının bu lokantaya gidip yemek yiyebilmelerini sağlamıştır.

1940’lı yıllarda ilk kadın meyhanecimiz, Madam Despina olmuştur. Kadınların meyhanelerde oturması ve yiyip içebilmesi, devrimci kadınlar sayesindedir. 1970’lere kadar meyhanelerde pek kadın görülmez.

Edebiyatçı ve sanatçıların bol bol bulundukları Cuma Masalarında kadınların yer alması da devrimci kadınlar sayesindedir. Halet Çambel, Dürnev Turnaseli, Mina Urgan, Tomris Uyar bunlara örnektir.

https://video.neoskola.net/1738636963083.srt

Atatürk, benim için kadının birçok alanda olduğu gibi

sosyal hayatta da var olmasını sağlayan yegane kişidir.

Size bu videoda Türk kadınının zamanla nasıl sosyal hayatta var olduğunu anlatacağım.

Ama ondan önce Atatürk'ün bu konuda nasıl yine bizlere öncülük ettiğini de anlatmak isterim.

Sene 1920'ler, kadınların henüz okuma hakkı çok fazla yaygınlaşmış durumda değil.

Hukuk fakültesine kadınlar giremiyorlar.

Ve Süreyya Ağolu, üç arkadaşıyla beraber bu yıllarda hukuk fakültesine girmeyi başaran ilk kadınlardan.

Okulu bitiriyor, Ankara'ya staja gidiyor.

Staj sırasında öğle yemekleri yemek bir süre sonra dert olmaya başlıyor.

Çünkü her gün yemeğini yanında taşıyor ama bazen de bu çok zorlayıcı olabiliyor.

Ankara dönemlerinde yeni kurulan bir şehir ve tek bir lokanta var adı da İstanbul Lokantası.

İstanbul Lokantası'nda sadece ve sadece erkekler ve üst düzeyler yemek yiyor.

Bir gün arkadaşı Melahat Ruacan'la beraber ki o da hukuk fakültesinin ilk mezunlarından bir tanesi.

Arkadaşı Melahat Ruacan'la beraber İstanbul Lokantası'na gidiyorlar sorgusuz sualsiz.

Tuhaf bakışlarla karşılaşıyorlar, mırıldanmalar filan birazcık da rahatsız oluyorlar.

Dönemin başbakanı, babası Ahmet Ağolu'yla, Süreyya'nın babası Ahmet Ağolu'yla konuşuyor ve bu durumdan rahatsızlığını dile getiriyor.

Ahmet Ağolu da aynı şeyi kızına aktarıyor.

Bir süre sonra Atatürk, Ahmet Ağolu'nun evine ziyarete geldiğinde Süreyya bu rahatsızlığından bahsediyor.

Öğle yemeklerini yiyemediğinden bahsediyor.

Ve Atatürk de diyor ki aslında başbakanın da babanın da hakkı var bu konuda.

Nasıl diyor Atatürk bana bu konuda destek olmaz.

Tam destek beklerken hiç destek göremediğini düşünüyor.

Halbuki Atatürk'ün aklında bambaşka bir plan var.

Ertesi günde iş yerindeyken öğle yemeği saatinde Atatürk'ün şoförü geliyor ve diyor ki Paşa seni aracında bekliyor.

Süreyya çok heyecanlanıyor, acaba ne oluyor diye kalkıyor.

Paşa'nın aracına biniyorlar ve yola çıkıyorlar.

İstanbul Lokantası'nın önünde duruyorlar.

Paşa görevleri çağırıyor ve diyor ki biz bugün Süreyya'yla benim evime yemeğe gidiyoruz.

Ama yarın Süreyya buraya arkadaşları ile beraber gelecek ve yemek yiyecek.

Latife Hanım çok güzel bir sofra kuruyor Atatürk'ün evinde ve inanılmaz güzel sohbetler ediliyor.

Ertesi gün itibariyle de Süreyya ve arkadaşları İstanbul Lokantası'nda yemek yemeğe gidebiliyorlar.

Şimdi diyeceksiniz ki ne var yani iki kadın gitmiş bir lokantada yemek yemiş.

Ama daha okuma hakkının bir restoranda çalışma hakkının çok fazla yaygın olmadığı bir dönemde

bu iki kadının yapmış olduğu bu devrim ve Atatürk'ün ona vermiş olduğu destek sayesinde

biz kadınlar bugün restoranlara girip yemeğinizi de yiyebiliyoruz.

Birçok yere de kendimiz özgürce dostlarımızla beraber gidebiliyoruz.

Buradan hareketle hikayeyi biraz 1940'lara doğru sararsak eğer hayatımıza ilk kadın meyhaneci giriyor.

İlk defa 1940'larda Gayrettepe'de kendi meyhanesini açıyor.

1960'larda da bugün bildiğimiz Kurtuluş'taki yerine taşınıyor.

Ve hayatının sonuna kadar bütün meyhane adabıyla, bütün rakı sofrası kurallarıyla meyhanesini işletmeye devam ediyor.

Bugün Madam Despina'nın açtığı yoldan devam eden birçok kadın meyhaneci var.

Bir meyhaneci olarak Despina hayatımızda.

Peki kadınların meyhanede oturup içkisini içebilmesi, yemeğini yiyebilmesi nasıl olmuş derseniz

genelde devrimci kadınlar var hayatımızda.

Burada da en önemli karakterlerden bir tanesi Leyla Erbil çünkü bunu aynı zamanda da kaleme alıp bir kitaba dönüştürmüş.

Lambo'nun meyhanesinde ve o dönemin Çiçek Pasajı'nın köşesindeki degüstasyonda

kadınların nasıl restorana girmeye çalıştığı, meyhaneye girmeye çalıştığı

ve aslında meyhaneciler tarafından değil,

erkekler tarafından, erkek müşteriler tarafından nasıl yadırgandığını anlattığı bir romandır.

Rakı Enstiklopedisi'nde meyhanede kadın tabusu diye bir madde vardır.

Enstiklopedik bir düzenekte böyle bir madde var.

Çünkü 1970'lere kadar kadınları pek meyhanede görmüyoruz.

Hatta dediğimiz gibi işte işletmeciler de var.

Ama kadınları meyhanede pek görmüyoruz çünkü çok erkek dominans bir yer burası.

Ve kadınların meyhaneye girebileceği, orada içkisini içebileceği o kadar düşünülmemiş ki

Bir de edebiyatçıların, sanatçıların bol bol bulundukları bir cuma masası vardır.

Edebiyatçılar, sanatçılar buluşur ve rakılarını içerler, muhabbet ederler.

Fakat bu sofralarda her ne hikmetse kadın aydınlar da olabilecekken yoklardır.

Sonradan bu masaları delen, devrim yapan başka kadınlar da var.

Kim gibi? Türkiye'nin ilk arkeoloğu Halet Çambel gibi.

Kim gibi? Türkiye'nin ilk kadın radyo spikeri Dürnev Tunaseli gibi.

Ya da en önemli yazarlarımızdan Mina Urgan gibi.

Erkeklerin olduğu her yerde biz kadınlar da var olabiliriz diyerek

o cuma masalarında, o güzel sohbet masalarında yerlerini almışlar.

Madame Anahit, çiçek pasajının simgesi.

Akordiyonuyla çiçek pasajına renk katan yegane kadın.

her daim çiçek pasajının olmazsa olmazlarındandı ta ki öldüğü güne kadar.

ondan sonra da fırlatıp yere atmak desem aklınıza kim gelir?

Bu konuda çok güzel bir film sahnesi bile var biliyorsunuz.

İnanılmaz bir Türk sanat müziği sanatçısıydı.

Muhteşem bir şekilde şarkılarını söylerdi.

Bütün bu hikayeleri ve hatta daha fazlasını

çünkü ben çok küçük bir kısmına değinebildim burada.

Hatta daha fazlasını Şengül Kılıç'ın

Kadehlerdeki Dudak İzleri kitabında bulabilirsiniz.

İster Müzeyyen Senar hikayesi, ister Sevim Burak hikayesi,

ister Dürnev Tunaseli, ister Süreyya Oğlu hikayesi

ve dediğim gibi hatta çok daha fazlası bu kitapta mevcut.

Atatürk ve Devrimci Kadınlar

https://video.neoskola.net/1738636962816.srt

Benim için Atatürk özgürlüklerdir. Merhaba, ben Ayça Budak. Atatürk, benim için kadının birçok alanda olduğu gibi sosyal hayatta da var olmasını sağlayan yegane kişidir. Size bu videoda Türk kadınının zamanla nasıl sosyal hayatta var olduğunu anlatacağım. Ama ondan önce Atatürk'ün bu konuda nasıl yine bizlere öncülük ettiğini de anlatmak isterim. Sene 1920'ler, kadınların henüz okuma hakkı çok fazla yaygınlaşmış durumda değil. Hukuk fakültesine kadınlar giremiyorlar. Ve Süreyya Ağolu, üç arkadaşıyla beraber bu yıllarda hukuk fakültesine girmeyi başaran ilk kadınlardan. Okulu bitiriyor, Ankara'ya staja gidiyor. Staj sırasında öğle yemekleri yemek bir süre sonra dert olmaya başlıyor. Çünkü her gün yemeğini yanında taşıyor ama bazen de bu çok zorlayıcı olabiliyor. Ankara dönemlerinde yeni kurulan bir şehir ve tek bir lokanta var adı da İstanbul Lokantası. İstanbul Lokantası'nda sadece ve sadece erkekler ve üst düzeyler yemek yiyor. Hiç kadın müşteris yok. Bir gün arkadaşı Melahat Ruacan'la beraber ki o da hukuk fakültesinin ilk mezunlarından bir tanesi. Arkadaşı Melahat Ruacan'la beraber İstanbul Lokantası'na gidiyorlar sorgusuz sualsiz. Tuhaf bakışlarla karşılaşıyorlar, mırıldanmalar filan birazcık da rahatsız oluyorlar. Dönemin başbakanı, babası Ahmet Ağolu'yla, Süreyya'nın babası Ahmet Ağolu'yla konuşuyor ve bu durumdan rahatsızlığını dile getiriyor. Ahmet Ağolu da aynı şeyi kızına aktarıyor. Bir süre sonra Atatürk, Ahmet Ağolu'nun evine ziyarete geldiğinde Süreyya bu rahatsızlığından bahsediyor. Öğle yemeklerini yiyemediğinden bahsediyor. Ve Atatürk de diyor ki aslında başbakanın da babanın da hakkı var bu konuda. Çok şaşırıyor. Nasıl diyor Atatürk bana bu konuda destek olmaz. Tam destek beklerken hiç destek göremediğini düşünüyor. Halbuki Atatürk'ün aklında bambaşka bir plan var. Ertesi günde iş yerindeyken öğle yemeği saatinde Atatürk'ün şoförü geliyor ve diyor ki Paşa seni aracında bekliyor. Süreyya çok heyecanlanıyor, acaba ne oluyor diye kalkıyor. Paşa'nın aracına biniyorlar ve yola çıkıyorlar. İstanbul Lokantası'nın önünde duruyorlar. Paşa görevleri çağırıyor ve diyor ki biz bugün Süreyya'yla benim evime yemeğe gidiyoruz. Ama yarın Süreyya buraya arkadaşları ile beraber gelecek ve yemek yiyecek. O gün gidiyorlar. Latife Hanım çok güzel bir sofra kuruyor Atatürk'ün evinde ve inanılmaz güzel sohbetler ediliyor. Ertesi gün itibariyle de Süreyya ve arkadaşları İstanbul Lokantası'nda yemek yemeğe gidebiliyorlar. Şimdi diyeceksiniz ki ne var yani iki kadın gitmiş bir lokantada yemek yemiş. Ama daha okuma hakkının bir restoranda çalışma hakkının çok fazla yaygın olmadığı bir dönemde bu iki kadının yapmış olduğu bu devrim ve Atatürk'ün ona vermiş olduğu destek sayesinde biz kadınlar bugün restoranlara girip yemeğinizi de yiyebiliyoruz. Birçok yere de kendimiz özgürce dostlarımızla beraber gidebiliyoruz. Buradan hareketle hikayeyi biraz 1940'lara doğru sararsak eğer hayatımıza ilk kadın meyhaneci giriyor. Kim bu meyhaneci derseniz Madam Despina. İlk defa 1940'larda Gayrettepe'de kendi meyhanesini açıyor. 1960'larda da bugün bildiğimiz Kurtuluş'taki yerine taşınıyor. Ve hayatının sonuna kadar bütün meyhane adabıyla, bütün rakı sofrası kurallarıyla meyhanesini işletmeye devam ediyor. Bugün Madam Despina'nın açtığı yoldan devam eden birçok kadın meyhaneci var. Bir meyhaneci olarak Despina hayatımızda. Peki kadınların meyhanede oturup içkisini içebilmesi, yemeğini yiyebilmesi nasıl olmuş derseniz genelde devrimci kadınlar var hayatımızda. Burada da en önemli karakterlerden bir tanesi Leyla Erbil çünkü bunu aynı zamanda da kaleme alıp bir kitaba dönüştürmüş. Tuhaf Bir Kadın adlı kısa romanında, Lambo'nun meyhanesinde ve o dönemin Çiçek Pasajı'nın köşesindeki degüstasyonda kadınların nasıl restorana girmeye çalıştığı, meyhaneye girmeye çalıştığı ve aslında meyhaneciler tarafından değil, erkekler tarafından, erkek müşteriler tarafından nasıl yadırgandığını anlattığı bir romandır. Şiddetle okunmasını tavsiye ederim. Rakı Enstiklopedisi'nde meyhanede kadın tabusu diye bir madde vardır. Enstiklopedik bir düzenekte böyle bir madde var. Neden böyle bir madde var? Çünkü 1970'lere kadar kadınları pek meyhanede görmüyoruz. Restoranlara arada gidebiliyorlar. Hatta dediğimiz gibi işte işletmeciler de var. Ama kadınları meyhanede pek görmüyoruz çünkü çok erkek dominans bir yer burası. Ve kadınların meyhaneye girebileceği, orada içkisini içebileceği o kadar düşünülmemiş ki tuvaletlerde sadece pisuar var. Bir de edebiyatçıların, sanatçıların bol bol bulundukları bir cuma masası vardır. Edebiyatçılar, sanatçılar buluşur ve rakılarını içerler, muhabbet ederler. Fakat bu sofralarda her ne hikmetse kadın aydınlar da olabilecekken yoklardır. Sonradan bu masaları delen, devrim yapan başka kadınlar da var. Kim gibi? Türkiye'nin ilk arkeoloğu Halet Çambel gibi. Kim gibi? Türkiye'nin ilk kadın radyo spikeri Dürnev Tunaseli gibi. Ya da en önemli yazarlarımızdan Mina Urgan gibi. Ya da Tomris Uyar gibi. İnanılmaz devrimci kadınlar bunlar. Erkeklerin olduğu her yerde biz kadınlar da var olabiliriz diyerek o cuma masalarında, o güzel sohbet masalarında yerlerini almışlar. Peki Madame Anahit desem? Madame Anahit, çiçek pasajının simgesi. Akordiyonuyla çiçek pasajına renk katan yegane kadın. Kırmızı ruju ve kırmızı gülüyle her daim çiçek pasajının olmazsa olmazlarındandı ta ki öldüğü güne kadar. Rakı kadehini çevirmek sonra bir yudum almak ondan sonra da fırlatıp yere atmak desem aklınıza kim gelir? Müzeyyen Senar gelir. Bu konuda çok güzel bir film sahnesi bile var biliyorsunuz. Ama onun simgelerinden bir tanesiydi. İnanılmaz bir Türk sanat müziği sanatçısıydı. Muhteşem bir şekilde şarkılarını söylerdi. Bir taraftan da rakıyı çok severdi. Bütün bu hikayeleri ve hatta daha fazlasını çünkü ben çok küçük bir kısmına değinebildim burada. Hatta daha fazlasını Şengül Kılıç'ın Kadehlerdeki Dudak İzleri kitabında bulabilirsiniz. İster Müzeyyen Senar hikayesi, ister Sevim Burak hikayesi, ister Dürnev Tunaseli, ister Süreyya Oğlu hikayesi ve dediğim gibi hatta çok daha fazlası bu kitapta mevcut. Okumanızı tavsiye ederim. Ben size bu kısa videoda Atatürk'ün ve onun izindeki devrimci kadınların ve onlara değer veren, destek veren herkesin kadının sosyal hayatta var olması ile ilgili yaptığı katkıları anlatmaya çalıştım. Ben ve biz hepimiz tüm kadınlar olarak Atatürk ve bu devrimci kadınların kadının sosyal hayatta var olması ile ilgili açmış oldukları bu yolda emin adımlarla ilerlemekle yükümlüyüz. www.sorularlaislamiyet.com

Cumhuriyet döneminde eşli danslar, yeni toplumun modernleşmesinde önemli yer tutmuştur. Osmanlı toplumunda dans ederek değil de dansı izleyerek eğlenilen bir kültür vardır.

Balolar, Cumhuriyet döneminde resmi bir eğlence türüne dönüşmüştür. Şenlik ve balolarda kadın ve erkeğin bir arada dans etmesi, bizzat Atatürk tarafından teşvik edilmiştir.

Özellikle İkinci Dünya Savaşından sonra her ulus kendi tangolarını üretmiştir. Cumhuriyet döneminde de Türk tangolarını görmek mümkündür.

Cumhuriyet balolarında valsin yanında tango ve zeybek de oynanmıştır. İsveç’ten ilham alan Selim Sırrı Tarcan, sarı zeybeği eşli bir dans türüne dönüştürür. Atatürk bu zeybek türüne “milli raksımız” demiştir.

Benim için Atatürk yaptığın işi en iyi şekilde yapmaktır.

Bu videoda sizlere Cumhuriyet dönemindeki eşli danslardan bahsetmek istiyorum.

Eşli danslar aracılığıyla Atatürk'ün gelenekle modern arasında bir bağ kurma vizyonundan bahsetmek istiyorum.

Burada bahsedeceğimiz üç temel eşli dans var.

ve son olarak eşli dans olarak zeybekten yani tarcan zeybeğinden bahsedeceğiz.

Cumhuriyet döneminde eşli danslar yeni toplumun modernleşmesinde önemli bir yer tutar.

Yeni toplumun eğlence kültürüne bakış açısındaki değişimi anlayabilmek için

Osmanlı toplumundaki dansa bakış açısını ve eğlence kültürünü anlamak gerekir.

Eğlence kültürü başlığı altında dansı incelersek

Osmanlı toplumunda iki önemli yapı dikkati çeker.

Bunlardan bir tanesi kırsallarda ve şehirlerdeki mahallelerde

yöresel dansların düğün gibi, asker uğurlaması gibi kutlamalarda yer almasıdır.

Diğeri ise yine şehirlerdeki kutlamalarda, saraydaki kutlamalarda, bazı konaklardaki kutlamalarda

profesyonel dansçıların, zennelerin, rakkaselerin danslarına rastlamamızdır.

Bu ikinci türdeki dans aslında dans etmenin meşru kabul edildiği yerler genellikle değildir.

Dans etmenin meşru kabul edildiği yerler düğünlerdir.

Bu ikinci türde konaklarda izlediğimiz danslar eğlencenin daha çok aracıdır.

Yani dans ederek değil de dansı izleyerek eğlendiğimiz bir kültürden geliyoruz.

Yemek yerken bir şeyler izleme kültürü bulunmaktadır özünde.

Dolayısıyla dans yemek yiyip içerken bir yemek esnasında izlediğimiz bir şeydir.

Öznesi olup birebir dans ettiğimiz bir şey değildir.

Cumhuriyet döneminde özellikle balolarla, şenliklerle beraber bu eğlence kültürü değişiklik göstermiştir.

Eğlence kültüründeki bir diğer değişiklik kadının eğlenceye nasıl katıldığıdır.

Osmanlı döneminde ister halk oyunları o dönemin tabiriyle oyunları yaparken olsun,

ister konaklarda ve saraylardaki eğlencelerde olsun kadın ve erkek bir arada genellikle eğlenmez,

Başkalarının dans etmesiyle eğlenme kültürü Cumhuriyet balolarıyla beraber kadın ve erkeğin bir arada dans etmesiyle

dans ederek eğlenme kültürüne doğru değişim göstermiştir.

Bu sadece eğlence kültürümüzün özne ve nesnesine değil aynı zamanda yemek içme kültürümüzü de değiştirmiştir.

Aynı zamanda kadın erkek arasındaki ilişkileri de giyinme kültürümüzü de değiştirmiştir.

Osmanlı döneminde daha çok orta üst tınıfın katılım sağladığı ve Müslüman tebaanın çok fazla katılamadığı balolar

Cumhuriyet döneminde resmi bir eğlence türüne dönüşmüştür.

Bu resmi eğlence türünde pek çok farklı janrada dans türlerini bir arada görmekteyiz.

1920'lerde dans o kadar meşhur olmaya başlıyor ki sadece balolarda değil düzenlenen dans yarışmalarında,

şenliklerde de eşli dansları görmemiz mümkün oluyor.

Hatta 20'lerdeki mecmualarda bazen kapak fotoğraflarında eşli dansları görmemiz mümkündür.

Dans iptilası 1926 senesi dansları, dans adabı gibi başlıklar altında dansla ilgili yazıların olduğunu görmekte mümkündür.

Ayrıca dans yarışmalarında bayılanlar, hastaneye kaldırılanların olduğu söylenir.

Dolayısıyla 1920'lerde aslında dans halk için oldukça popüler bir eğlence aracına dönüşmüştür.

Şenlik ve balolarda kadın ve erkeğin bir arada dans edilmesi bizzat Atatürk tarafından teşvik edilen,

ayrıca resmi devlet ideolojisi tarafında desteklenen bir yapıydı.

Ama bu sadece batılı tarzı eğlence biçiminin taklitinden ibaret bir vizyon değildir.

Aslında bunun altında Atatürk'ün bir başka vizyonu vardır.

Cumhuriyet dönemindeki eşli dansların etkisini anlayabilmemiz için dansa ilişkin üç janraya bakmamız gerekir.

Bunlardan bir tanesi Türk tangoları, diğeri Cumhuriyet baloları ve vals,

diğeri de Tercan Zeybeği yani eşli Zeybek dansıdır.

Türk tangolarını incelemek için tangonun Türkiye'ye nasıl geldiğine de öncelikle bakmak gerekiyor.

Tangonun Türkiye'ye gelişiyle ilgili iki farklı yorum var aslında.

Bir tanesi daha çok Cumhuriyet baloları aracılığıyla Türk toplumunun içine geldiği

ve dolayısıyla Cumhuriyet'in içinde modernleşmenin bir simgesi haline dönüştüğü.

Bir diğeri ise her ne kadar Cumhuriyet baloları aracılığıyla çok görünür olsa bile

özellikle 1910'larda Avrupa'da çok ünlü olması sebebiyle İstanbul'a zaten gelmiş olabileceği.

Bunun da en önemli kanıtları arasında Pera Palas'taki bazı balolarda zaten valslerin ve tangoların bulunduğu,

yine aynı şekilde Pera'daki eğlence alanlarında valsin ve tangonun bir arada bulunduğu iddia edilir.

Tango Türk toplumuna ne şekilde gelmiş olursa olsun ulus devlet içindeki simgesel önemini anlayabilmemiz için

biraz Avrupa'daki yolculuğuna da bakmamız gerekiyor.

Aslında tango Arjantin kökenli ama 1910'lardan itibaren Avrupa'da çok moda olmaya başlıyor.

Sadece Paris'te moda olma biçimi biraz Avrupa'nın kendi salon adabına uyumlaştırılmış bir kalıp.

Gaşoların yani Arjantin'de bu dansı yapan asıl kitlelerin hareketleri çok sert, çok tutkulu ve Avrupa salon adabıyla

çok benzeşir, görülmemeye başlanıyor.

Dolayısıyla da hareketlerde bir yumuşama, sert beden hareketlerinde ve çok yakın pozlarda bir esneme görülmeye başlanıyor.

Zamanla dansın doğaçlama yapısı da değişiyor, daha çok standart hareketlere bir yönelme geliyor ve müzik de değişiyor.

Bugün bildiğimiz anlamda Avrupa'nın çeşitli bölgelerinde o ulusa ait yapılan tango formlarında

biz aslında orijinal Arjantin tangosuyla benzerlik gösteren sadece habenera ritmini görüyoruz.

Pa-pam-pam-pam ritmi olarak bildiğimiz ritim.

Onun dışında neredeyse müziği de tamamen farklılık sergiliyor.

Dolayısıyla doğaçlama yapısıyla dansın yapısının bozulması, bir standartlaşmaya gidilmesi,

müziğin yapısının bozulması, özellikle İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra her ulusun kendi sözleriyle

ve kendi müziklerine benzer şekilde ürettikleri kendi tangolarını görüyoruz.

Cumhuriyet döneminde de Türk tangolarını görmemiz mümkündür.

Bunların en önemli örneklerinden bir tanesi mazi tangosudur.

Mazi tangosu 1928 yılında Necip Celal Ender tarafından yazılıyor.

Ama popüler olması, yaygınlık kazanması 1932 yılında Seyyan Hanım'ın bunu bir plaga söylemiş olması.

Benzer şekilde Seyyan Hanım da bir tango solisti, bir kadın tango solisti radyoda çok sayıda tango parçasını seslendiriyor

ve bu nedenle de popüler kültürün içinde tango önemli bir alan olarak ortaya çıkıyor.

Tango 1930'larda Türkiye'de o kadar yaygınlaşıyor ki düğünlerin açılış dansı olarak La Cumparsita tangosu kullanılıyor

ve neredeyse La Cumparsita düğün dansı olarak anılmaya başlanıyor.

Dolayısıyla yeni çağ damgasını vuran vals dansı nasıl Türkiye'de popüler hale geliyorsa

Cumhuriyet baloları aracılığıyla aynı şekilde tangonun da Cumhuriyet balolarında son derece önemli bir yer aldığını söylememiz mümkündür.

Dolayısıyla tangonun aslında İstanbul'a 1910'larda mı geldiği yoksa Cumhuriyet baloları aracılığıyla mı yaygınlaştığı

çok da önemli bir konu olmamaya başlıyor.

Burada önemli olan yeni bir toplumun sosyal kimlik inşasında vals kadar önemli başka bir dans haline dönüşüyor olması.

Cumhuriyet balolarını andığımızda valsi anmadan olmaz.

Vals tabi ki Cumhuriyet balolarından çok daha önceden Osmanlı toplumunda biliniyordu.

Özellikle Straszhane'sinin bazı Osmanlı padişahları için bestelediği valsleri de biliyoruz.

Dolayısıyla vals müziği ve dansı aslında Cumhuriyet dönemi öncesinde de vardı.

Ama Cumhuriyet baloları resmi bir kutlama biçimi olarak simgesel bir önem taşımaktadır.

O yüzden de vals dansı yine bizzat Atatürk tarafından teşvik edilen bir dans haline geldi.

Cumhuriyet dönemindeki baloların aslında iki önemli rolü vardı.

Bunlardan bir tanesi davetli yabancı ülkelerin temsilcilerine yeni Türkiye'nin yeni yüzünü göstermekti.

Bir diğeri de kadın ve erkeklerin balolarda bir arada dans etmesiyle yeni bir toplumsal sosyal kimlik inşasına katkı sağlanmasıydı.

Ama Cumhuriyet dönemi balolarında sadece vals yapılmamaktadır.

Bir takım başka yöresel danslar da yapılmaktadır ve bu dansların başında da zevbek gelmektedir.

Zevbekler Yaşar Aksoy'un deyimiyle Türk şövalyeleri.

Dolayısıyla özünde kahramanlık olan bir tavırdan bahsediyoruz burada.

Atatürk’ün Milli Dans Vizyonu

https://video.neoskola.net/1740986441366.srt

Benim için Atatürk yaptığın işi en iyi şekilde yapmaktır. Merhaba, ben Buket Akdol. Bu videoda sizlere Cumhuriyet dönemindeki eşli danslardan bahsetmek istiyorum. Eşli danslar aracılığıyla Atatürk'ün gelenekle modern arasında bir bağ kurma vizyonundan bahsetmek istiyorum. Burada bahsedeceğimiz üç temel eşli dans var. Bunlardan bir tanesi Türk tangoları, diğeri Cumhuriyet dönemi baloları ve son olarak eşli dans olarak zeybekten yani tarcan zeybeğinden bahsedeceğiz. Cumhuriyet döneminde eşli danslar yeni toplumun modernleşmesinde önemli bir yer tutar. Yeni toplumun eğlence kültürüne bakış açısındaki değişimi anlayabilmek için Osmanlı toplumundaki dansa bakış açısını ve eğlence kültürünü anlamak gerekir. Eğlence kültürü başlığı altında dansı incelersek Osmanlı toplumunda iki önemli yapı dikkati çeker. Bunlardan bir tanesi kırsallarda ve şehirlerdeki mahallelerde yöresel dansların düğün gibi, asker uğurlaması gibi kutlamalarda yer almasıdır. Diğeri ise yine şehirlerdeki kutlamalarda, saraydaki kutlamalarda, bazı konaklardaki kutlamalarda profesyonel dansçıların, zennelerin, rakkaselerin danslarına rastlamamızdır. Bu ikinci türdeki dans aslında dans etmenin meşru kabul edildiği yerler genellikle değildir. Dans etmenin meşru kabul edildiği yerler düğünlerdir. Bu ikinci türde konaklarda izlediğimiz danslar eğlencenin daha çok aracıdır. Yani dans ederek değil de dansı izleyerek eğlendiğimiz bir kültürden geliyoruz. Bunu yeme içme kültürü de destekler. Yemek yerken bir şeyler izleme kültürü bulunmaktadır özünde. Dolayısıyla dans yemek yiyip içerken bir yemek esnasında izlediğimiz bir şeydir. Öznesi olup birebir dans ettiğimiz bir şey değildir. Cumhuriyet döneminde özellikle balolarla, şenliklerle beraber bu eğlence kültürü değişiklik göstermiştir. Eğlence kültüründeki bir diğer değişiklik kadının eğlenceye nasıl katıldığıdır. Osmanlı döneminde ister halk oyunları o dönemin tabiriyle oyunları yaparken olsun, ister konaklarda ve saraylardaki eğlencelerde olsun kadın ve erkek bir arada genellikle eğlenmez, dans etmez ya da dans izlemez. Başkalarının dans etmesiyle eğlenme kültürü Cumhuriyet balolarıyla beraber kadın ve erkeğin bir arada dans etmesiyle dans ederek eğlenme kültürüne doğru değişim göstermiştir. Bu sadece eğlence kültürümüzün özne ve nesnesine değil aynı zamanda yemek içme kültürümüzü de değiştirmiştir. Aynı zamanda kadın erkek arasındaki ilişkileri de giyinme kültürümüzü de değiştirmiştir. Osmanlı döneminde daha çok orta üst tınıfın katılım sağladığı ve Müslüman tebaanın çok fazla katılamadığı balolar Cumhuriyet döneminde resmi bir eğlence türüne dönüşmüştür. Bu resmi eğlence türünde pek çok farklı janrada dans türlerini bir arada görmekteyiz. 1920'lerde dans o kadar meşhur olmaya başlıyor ki sadece balolarda değil düzenlenen dans yarışmalarında, şenliklerde de eşli dansları görmemiz mümkün oluyor. Hatta 20'lerdeki mecmualarda bazen kapak fotoğraflarında eşli dansları görmemiz mümkündür. Dans İptilası 1926 senesi dansları dans adabı gibi başlıklar altında dansla ilgili yazıların olduğunu görmekte mümkündür. Ayrıca dans yarışmalarında bayılanlar, hastaneye kaldırılanların olduğu söylenir. Dolayısıyla 1920'lerde aslında dans halk için oldukça popüler bir eğlence aracına dönüşmüştür. Şenlik ve balolarda kadın ve erkeğin bir arada dans edilmesi bizzat Atatürk tarafından teşvik edilen, ayrıca resmi devlet ideolojisi tarafında desteklenen bir yapıydı. Ama bu sadece batılı tarzı eğlence biçiminin taklitinden ibaret bir vizyon değildir. Aslında bunun altında Atatürk'ün bir başka vizyonu vardır. Cumhuriyet dönemindeki eşli dansların etkisini anlayabilmemiz için dansla ilişkin üç janraya bakmamız gerekir. Bunlardan bir tanesi Türk tangoları, diğeri Cumhuriyet baloları ve vals, diğeri de Tercan Zeybe'yi yani eşli Zeybek dansıdır. Türk tangolarını incelemek için tangonun Türkiye'ye nasıl geldiğine de öncelikle bakmak gerekiyor. Tangonun Türkiye'ye gelişiyle ilgili iki farklı yorum var aslında. Bir tanesi daha çok Cumhuriyet baloları aracılığıyla Türk toplumunun içine geldiği ve dolayısıyla Cumhuriyet'in içinde modernleşmenin bir simgesi haline dönüştüğü. Bir diğeri ise her ne kadar Cumhuriyet baloları aracılığıyla çok görünür olsa bile özellikle 1910'larda Avrupa'da çok ünlü olması sebebiyle İstanbul'a zaten gelmiş olabileceği. Bunun da en önemli kanıtları arasında Pera Palas'taki bazı balolarda zaten valslerin ve tangoların bulunduğu, yine aynı şekilde Pera'daki eğlence alanlarında valsin ve tangonun bir arada bulunduğu iddia edilir. Tango Türk toplumuna ne şekilde gelmiş olursa olsun ulus devlet içindeki simgesel önemini anlayabilmemiz için biraz Avrupa'daki yolculuğuna da bakmamız gerekiyor. Aslında tango Arjantin kökenli ama 1910'lardan itibaren Avrupa'da çok moda olmaya başlıyor. Sadece Paris'te moda olma biçimi biraz Avrupa'nın kendi salon adabına uyumlaştırılmış bir kalıp. Gaşoların yani Arjantin'de bu dansı yapan asıl kitlelerin hareketleri çok sert, çok tutkulu ve Avrupa salon adabıyla çok benzeşir, görülmemeye başlanıyor. Dolayısıyla da hareketlerde bir yumuşama, sert beden hareketlerinde ve çok yakın pozlarda bir esneme görülmeye başlanıyor. Zamanla dansın doğaçlama yapısı da değişiyor, daha çok standart hareketlere bir yönelme geliyor ve müzik de değişiyor. Bugün bildiğimiz anlamda Avrupa'nın çeşitli bölgelerinde o ulusa ait yapılan tango formlarında biz aslında orijinal Arjantin tangosuyla benzerlik gösteren sadece habenera ritmini görüyoruz. Pa-pam-pam-pam ritmi olarak bildiğimiz ritim. Onun dışında neredeyse müziği de tamamen farklılık sergiliyor. Dolayısıyla doğaçlama yapısıyla dansın yapısının bozulması, bir standartlaşmaya gidilmesi, müziğin yapısının bozulması, özellikle İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra her ulusun kendi sözleriyle ve kendi müziklerine benzer şekilde ürettikleri kendi tangolarını görüyoruz. Alman tangoları, Fin tangoları gibi. Cumhuriyet döneminde de Türk tangolarını görmemiz mümkündür. Bunların en önemli örneklerinden bir tanesi mazi tangosudur. Mazi tangosu 1928 yılında Necip Celal Ender tarafından yazılıyor ama popüler olması, yaygınlık kazanması 1932 yılında Seyyan Hanım'ın bunu bir plaga söylemiş olması. Benzer şekilde Seyyan Hanım da bir tango solisti, bir kadın tango solisti radyoda çok sayıda tango parçasını seslendiriyor ve bu nedenle de popüler kültürün içinde tango önemli bir alan olarak ortaya çıkıyor. Tango 1930'larda Türkiye'de o kadar yaygınlaşıyor ki düğünlerin açılış dansı olarak La Cumparsita tangosu kullanılıyor ve neredeyse La Cumparsita düğün dansı olarak anılmaya başlanıyor. Dolayısıyla yeni çağ damgasını vuran vals dansı nasıl Türkiye'de popüler hale geliyorsa Cumhuriyet baloları aracılığıyla aynı şekilde tangonun da Cumhuriyet balolarında son derece önemli bir yer aldığını söylememiz mümkündür. Dolayısıyla tangonun aslında İstanbul'a 1910'larda mı geldiği yoksa Cumhuriyet baloları aracılığıyla mı yaygınlaştığı çok da önemli bir konu olmamaya başlıyor. Burada önemli olan yeni bir toplumun sosyal kimlik inşasında vals kadar önemli başka bir dans haline dönüşüyor olması. Cumhuriyet balolarını andığımızda valsi anmadan olmaz. Vals tabi ki Cumhuriyet balolarından çok daha önceden Osmanlı toplumunda biliniyordu. Özellikle Straszhane'sinin bazı Osmanlı padişahları için bestelediği valsleri de biliyoruz. Dolayısıyla vals müziği ve dansı aslında Cumhuriyet dönemi öncesinde de vardı. Ama Cumhuriyet baloları resmi bir kutlama biçimi olarak simgesel bir önem taşımaktadır. O yüzden de vals dansı yine bizzat Atatürk tarafından teşvik edilen bir dans haline gelmiştir. Cumhuriyet dönemindeki baloların aslında iki önemli rolü vardı. Bunlardan bir tanesi davetli yabancı ülkelerin temsilcilerine yeni Türkiye'nin yeni yüzünü göstermekti. Bir diğeri de kadın ve erkeklerin balolarda bir arada dans etmesiyle yeni bir toplumsal sosyal kimlik inşasına katkı sağlanmasıydı. Ama Cumhuriyet dönemi balolarında sadece vals yapılmamaktadır. Bir takım başka yöresel danslar da yapılmaktadır ve bu dansların başında da Zeybek gelmektedir. Zeybekler Yaşar Aksoy'un deyimiyle Türk şövalyeleri. Dolayısıyla özünde kahramanlık olan bir tavırdan bahsediyoruz burada. Bu tavrın bir dansından bahsediyoruz. Zeybek acaba bir eşli dans mı ve kadınlar acaba Zeybek dans edebilirler mi? Bu soruları cevaplayabilmemiz için düğün kültürüne bakmamız gerekiyor. Özellikle Aydın ve İzmir yöresindeki düğün kültürüne. Daha güney bölgelerde ve kırsallardaki düğünlere herkesin davet edildiğini görüyoruz. Bütün toplum cami hoparlörü aracılığıyla davet ediliyor. Burada daha çok kadın ve erkeğin bir arada değil de ayrı ayrı dans ettiğini görüyoruz. Önce bir takım başka yöresel danslar çalar. Belirli bir saatten sonra genç kızlar pisti Zeybek dans etmek isteyen erkeklere bırakır. Ve daha sonra erkekler dans eder ve gece tamamlanır. Ama özellikle İzmir'de yapılan, şehirlerde yapılan düğünlere baktığımızda sadece yakın aile ve tanıdıkların davet edildiğini görüyoruz. Böyle ortamlarda Zeybek hem kadınlar hem de erkekler tarafından icra edilen bir dans olarak karşımıza çıkıyor. Cumhuriyet balolarında sadece vals değil başka yöresel danslar da yapılıyor. Bunlardan biri de Zeybek demiştik. Örneğin Ankara'da Cumhuriyet'in 10. yılında yapılan bir baloda Rus heyeti Kazaska dans ediyor. Ve Atatürk de onun üstüne orkestradan bir Zeybek çalmasını istiyor. Dansı icra ettikten sonra da işte bizim de böyle kahramanca bir dansımız var diyor. Farklı balolarda Atatürk'ün farklı zamanlarda farklı yöresel dansların oynanmasını teşvik ettiği ve fırsat bulduğunda da kendisi dans ederek örnek olmaya çalıştığı biliniyor. Peki Zeybek eşli dans formuna nasıl dönüşüyor? Bunu anlayabilmek için Selim Sırrı Tarcan'ın yolculuğuna biraz bakmamız lazım. Selim Sırrı Tarcan bir asker. Muharebe döneminde Anadolu'da pek çok askeri birliğin içinde bulunuyor. Dolayısıyla pek çok yöresel dansı izleme, askerlere, erlere bunları yaptırma ve bunların figürlerini inceleme fırsatına sahip oluyor. Aslında beden eğitimiyle ilgileniyor daha çok ve muharebe dönemi son bulduktan sonra eğitimini tamamlamak için İsveç'e gidiyor. Burada beden eğitimi üzerine aldığı eğitimler sırasında İsveç kültürü dikkatini çekiyor. Özellikle çarşamba ve pazar günleri halkın yöresel kıyafetlerle bir araya geldiğini, yöresel danslarını sergilediklerini, bu dansları eşli daha modern bir formda sergilediklerini, hatta yaşlılardan geçmişe ilişkin hikayeler dinledikleri toplantılar yaptığını görüyor. Bu milli duyguların bir arada yaşanabildiği ortamlar Selim Sırrı Tarcan'ın çok hoşuna gidiyor ve ülkeye döndüğünde de benzer şekilde bizim yöresel danslarımız neden bir halk eğlencesi olarak sürekli icra edilmiyor diye düşünmeye ve bu doğrultuda çalışmalar yapmaya başlıyor. Ülkeye döndükten sonra müfettiş olarak atanıyor ve Anadolu'yu dolaşmaya başlıyor. Bu esnada farklı yöredeki dansları daha derinlemesine inceleme fırsatı buluyor. Bunların içinden Zeybek çok dikkatini çekiyor. Özellikle Zeybek dansının farklı yöredeki formlarını inceliyor ve aslında her Zeybek dansının birbirinden farklı olduğunu görmeye başlıyor. Doğaçlama olduğunu ikinci kez oynandığında aynısının oynanamadığını görmeye başlıyor. Halbuki İsveç'te gördüğü halk dansları bir standart içinde yapılıyordu. Aynı şeyi ikinciye yaptıklarında aynı ihtişamı, aynı ahengi yeniden görebilmek mümkün oluyordu. Dolayısıyla burada fark ettiği bir eksiklik dansta bir standardın olması durumudur. Müfettişlik görevi sona erdikten sonra olimpiyat komitesi daimi üyesi olarak atanır ve o esnada Avrupa'da pek çok kongre dolaşır. Bu kongrelerde farklı toplumlardan gelen temsilcilerin kendi halk oyunlarını sergilediklerini görür. Ve bu halk oyunlarında yine Türk Zeybeği'ndeki ve diğer Türk halk oyunlarındaki standart yapının eksikliğini vurgular. Ayrıca Türk halk oyunlarının daha hüzünlü olduğunu fark eder. Avrupa danslarının daha neşeli olduğunu fark eder. Buradaki eksikliği de kadının noksanlığı ile betimlemeye çalışır. Der ki bizim yüzümüzü güldürecek, bize hayata ilişkin daha fazla umut vaat edecek kadınlar dansın içinde olmadığı için daha sert mizaçlı, daha savaşan bir tavırla ve daha hüzünlü halk danslarımız vardır. 1916'da ülkeye döndükten sonra Aydın'ın çok bilinen zeybeklerinden biri Sarı Zeybeği ele alır ve onunla bir eşli dans türü oluşturmayı hedefler. Ama Sarı Zeybeği'nde ezgileri hüzünlüdür. Dolayısıyla onun müziğine 9-8'lik bir form katar. Böylece dansı daha neşeli bir hale getirmeye çalışır. Bu yeni Sarı Zeybek türküsünü Rus sanatçı Madame Molyanova'ya armonize ettiriyor. Yazdığı koreografide kadın ve erkek adımları aslında aynıdır. Ama tavır itibariyle kadın ve erkeğe farklı tavırlar, betimler. Erkek daha kahramanca bir şekilde, marur bir baş duruşuyla ve armudi kollarla durur, Selim Sırrı Tarcan'ın kendi deyimiyle. Kadının el kol hareketleri ise Selim Sırrı Tarcan'ın kendi ifadesiyle kadının yaratılışındaki zarafete uygun bir form ve ona uygun bir tavır içinde olmalıdır. Selim Sırrı Tarcan dansın hikayesini de anlatır. Bu dansta erkek dünya gibi, kadın güneş gibidir. Erkek kadına doğru yavaşça yaklaşır, onun güzelliğini ve zarafetini anlatır bir tavırla, onu süzer. Bu esnada hem kendi ekseni etrafında tıpkı dünya gibi hem de kadının etrafında dönmeye başlar. Çünkü onun güneşi odur. Daha sonra birlikte el ele verirler, ileriye ve geri bir adım attıktan sonra müzina hengiyle sıçrarlar. Koreografinin en sonunda da erkek yere diz çöker ve kadını dizinden öper. Koreografi en son kadın ve erkeğin birlikte bir gezintisiyle son bulur. Bu Selim Sırrı Tarcan için kadın ve erkek arasındaki temiz bir sevginin gösterimidir. Kadın bir güneş gibi erkeği nurlandırmaktadır. Erkek de ona olan hürmetini göstermektedir. Selim Sırrı Tarcan, Zeybek oyunu için, Tarcan Zeybeği için yöresel kıyafetlerde tasarlar. Aslında Zeybeğin farklı yörelerde yapıldığı kıyafetlerden örnekler alır ve bunun üzerine bir standart Zeybek kıyafeti tasarlar. Ve bunu yöresel kıyafetle oynamayı önerir. Ancak 1925 yılında İzmir'deki bir baloda Atatürk'e bunu sunma fırsatı bulur. Atatürk, yöresel kıyafetler eşliğinde sergilenmiş bu dansı izler. Selim Sırrı Tarcan, İzmir Kız Talebe Yurdundan öğrencisi mualla ile beraber yöresel kıyafetler eşliğinde 1925 yılında Atatürk'e bu dansı sergiler. Atatürk tekrar tekrar izledikten sonra Selim Sırrı Tarcan'ı tebrik etmiştir ve herkese demiştir ki Selim Sırrı Bey dansımıza medeni bir şekil vermiştir. Bu dansın sosyal hayatta yer tutacak bir estetik hal aldığını belirtmiştir ve Avrupalılara artık bizim de bir milli raksımız var diyebiliriz demiştir. Daha sonra da Selim Sırrı Tarcan ve mualla hanıma dönüp eğer yorulmadıysanız bir kere de şehir kıyafetleriyle dans edebilir misiniz diye sormuştur. Aslında Selim Sırrı Tarcan bu dansı yöresel kıyafetlerle tasarlamıştı ama Atatürk'ün bu isteğinden sonra salonlarda, balolarda, smokinle, şık kıyafetlerle de dans edilebilecek bir eşli dans türüne doğru evrilmiştir. Burada Selim Sırrı Tarcan'ın en önemli vizyonunun öğretmen okulları aracılığıyla bu dansı öğretmek, bunu Anadolu'da mümkün olduğunca yaymak ve böylece bizim de milli bir raksımızın varlığının toplum tarafından içselleştirilmesini ve nesiller boyunca aktarılmasını sağlamaktır. Benzer şekilde özellikle sözlü tarih içinde Trabzon'dan Kars'a pek çok ilkokulda aslında Zeybek adıyla anılarak Tarcan Zeybeğinin de dans edildiğini biliyoruz, çokça sefer duyuyoruz. Atatürk'ün Selim Sırrı Bey ve mualla hanımdan Tarcan Zeybeğini, bu Zeybek koreografisini bir kere de şehir kıyafetleriyle istemesi aslında Atatürk'ün dansa ilişkin vizyonuyla örtüşmektedir. Bizim geleneksel danslarımızı evrensel formlar içinde, bütün dünyada temsil edilebilecek bir hale dönüştürme vizyonu vardır. Dolayısıyla sadece yöresel kıyafetlerle bizi temsil edecek şekilde değil de evrensel normların içinde de geçebilecek bir dansa dönüşmesi umudu vardır. Selim Sırrı Tarcan yöresel kıyafetlerle tasarlamıştır. Bunu okullarda öğretmeyi ve bütün Türkiye'ye yaymayı hedeflemiştir. Ama burada Atatürk'ün vizyonuyla beraber bu daha evrensel bir dansa doğru evrilme niyetinin içine girmiştir. Atatürk'ün gelenek ile modern dünya arasında bağ kurma vizyonuna bir diğer örnekte bir düğünde yöresel kıyafetleriyle dans etmiş bir kadına harman dalı çalarken tango yapmayı teklif etmesi ve harman dalı ritimleri eşliğinde tango dans etmesidir. Burada sadece batılı değerlerin temsil edildiği ve bu anlamda evrensel normlara uygun bir eşli dansın yaratılması kaygısı yoktur. Aynı şekilde yerel değerlerin de temsil edildiği bir durum söz konusudur. Resmi devlet ideolojisi nasıl balolar aracılığıyla eşli dansları teşvik ediyorsa halk evleri bayramlarında farklı yöreden dansların omuz omuza oynanmasını, farklı yöredeki dansların farklı insanlar tarafından öğrenilmesini ve yaygınlık kazanmasını teşvik etmiştir. Halk oyunları ilkokullarda yine dersler olarak konmuştur ve pek çok kişi halk oyunlarıyla ilkokul yıllarında tanışmıştır. Oyunlarla halk oyunlarıyla ilkokulda tanışanlardan ve dans etmeye başlayanlardan biri de benim. 2 Şubat 1938 tarihinde Bursa Belediyesi'nin düzenlediği bir balo var. Atatürk'ün ölümünden önce katıldığı son balo olarak bilinir. O nedenle de son balo olarak da tarihte yerini almıştır. Bu baloda Atatürk'ün çok hasta olduğunu biliyoruz ama çok hasta olmasına rağmen hem pek çok farklı kişiyle Waltz dans etmiş hem de üstüne Zeybek dans etmiştir. Cumhuriyet balolarında Waltz ve Zeybek dediğimizde bu son balodaki Atatürk'ün dansları özellikle anılır. Hasta olmasına rağmen bir rol model olma kaygısıyla dansları yine bu baloda icra etmiştir. Atatürk'ün mirasını geleceğe nasıl taşıyabiliriz? Her şeyden önce yaptığımız şeyleri daha iyi, en iyi şekilde yapmaya çalışarak ve bu yolla ilham vererek taşıyabiliriz. Selim Sarı Tarcan İsveç kültüründen ilham almıştı. Kimse ona Türkiye için yeni bir eşçi dans üret demedi. O bir kültürden ilham aldı, insanların milli duygularını yaşama biçiminden ilham aldı. Aynısının Türkiye'de de var olabileceğini gördü ve bunun üzerine çalışmalar yaptı. Selim Sarı Tarcan'ın bu çabası da aslında Atatürk'ün vizyonuyla uyumluydu ve dolayısıyla Atatürk'ün değerlerini ileriye taşımak için önemli bir adım olmuş oldu. Biz de aynı şekilde ilham verecek çalışmalar yaparsak, etrafımızdaki bu değerlerden ilham alırsak, bu değerleri ileriye taşımamız, bu mirası ileriye taşımamız mümkün olabilir.

https://video.neoskola.net/1738637198064.srt

Atatürk birçok konuda olduğu gibi dil konusunda da akılcı ve gerçekçi davranmıştır. Türkçenin özleştirilerek yeni Türk alfabesiyle dünyanın en zengin dillerinden biri olmasını amaçlamıştır.

Atatürk, bir kültür devrimi yapmıştır. Kültürü oluşturan okuma, anlama ve düşünme eylemleri dille mümkündür.

Harf devriminden önce Türk toplumu kendi ses yapısına ve gırtlağına aykırı bir dil çevresine sahiptir. Atatürk bu toplumun kendi ses yapısına ve retoriğine uygun, kolay bir okuma yazma anahtarına ihtiyacı olduğunu anlamıştır. Bunun için Latin harfleriyle bir Türk alfabesi yapılmıştır.

Atatürk, yeni bir ulus bilinci yaratmanın ancak bir ana dille mümkün olduğunun bilincinde olan bir liderdir.

https://video.neoskola.net/1738637197844.srt

Benim için Atatürk, eşitlik, özgürlük ve çağdaşlık demektir.

Atatürk Cumhuriyeti bilinci ve erdemleriyle yetiştirilmiş, yetişmiş bir cumhuriyet kadınıyım.

Onun en büyük ideali, ulusal sınırlarımız içinde birlik, beraberlik duygusuyla kenetlenmiş,

özgür, bağımsız, mutlu ve uygar bir Türkiye Cumhuriyeti'dir.

Bıraktığı en büyük miras ise, onurlu bir yaşamın vazgeçilmez değerleri olan cumhuriyet değerleridir

ki onlar insan haklarına saygı, demokratik, layık, sosyal bir hukuk devleti anlayışına dayanır.

Örneğin, kadınlar için, kız çocukları için fırsat eşitliğinin geliştiği,

erkeklerle eşit haklara sahip olan ve sahip olduğu bu hakları sonuna kadar savunan demektir cumhuriyet kadını.

Dünyada her şey kadının eseridir, diyor.

Kadınlarını okutmayan milletler yıkılmaya mahkumdur.

Toplumumuzun uğradığı başarısızlıkların sebebi, kadınlarımıza karşı ihmal ve kusurların sonucudur.

Bu cümlenin altını bir kez daha çizelim mi?

Toplumumuzun uğradığı başarısızlıkların sebebi, kadınlarımıza karşı ihmal ve kusurun sonucudur, diyen bir önderin uyarı ve yol göstericiliğine inanmaktır cumhuriyet kadını olmak.

Kadını toplumsal hayatın eşit bir paydaşı olarak gören,

Atatürk, Dil ve Kültür

https://video.neoskola.net/1738637197531.srt

Benim için Atatürk, eşitlik, özgürlük ve çağdaşlık demektir. Merhaba, ben Mehpare Çelik. Atatürk Cumhuriyeti bilinci ve erdemleriyle yetiştirilmiş, yetişmiş bir cumhuriyet kadınıyım. Onun en büyük ideali, ulusal sınırlarımız içinde birlik, beraberlik duygusuyla kenetlenmiş, özgür, bağımsız, mutlu ve uygar bir Türkiye Cumhuriyeti'dir. Bıraktığı en büyük miras ise, onurlu bir yaşamın vazgeçilmez değerleri olan cumhuriyet değerleridir ki onlar insan haklarına saygı, demokratik, layık, sosyal bir hukuk devleti anlayışına dayanır. Ben bir cumhuriyet kadınıyım. Peki, ne demektir cumhuriyet kadını? Örneğin, kadınlar için, kız çocukları için fırsat eşitliğinin geliştiği, erkeklerle eşit haklara sahip olan ve sahip olduğu bu hakları sonuna kadar savunan demektir cumhuriyet kadını. Dünyada her şey kadının eseridir, diyor. Kadınlarını okutmayan milletler yıkılmaya mahkumdur. Toplumumuzun uğradığı başarısızlıkların sebebi, kadınlarımıza karşı ihmal ve kusurların sonucudur. Bu cümlenin altını bir kez daha çizelim mi? Kadınlarını okutmayan milletler yıkılmaya mahkumdur. Toplumumuzun uğradığı başarısızlıkların sebebi, kadınlarımıza karşı ihmal ve kusurun sonucudur, diyen bir önderin uyarı ve yol göstericiliğine inanmaktır cumhuriyet kadını olmak. Kadını toplumsal hayatın eşit bir paydaşı olarak gören, onun toplumsal hayatta hak ettiği yeri alması için sosyal, kültürel, eğitim ve hukuk alanlarında devrimler yapan ve kadın konusunda cesur olalım, kuşkuyu bırakalım. Onların dimalarını gerçek bilgi, ilim ve sanatla beziyelim diyen bir dehaya, bir devrimciye sahip olmaktır. Tekrar ediyorum, ben bir cumhuriyet kadınıyım. Kişiliğimi, toplumsal yaşamdaki yerimi, deneyimlerimi, başarısızlıklarımı ve bu öz güvenimi bana sunulmuş hakları, görevleri, sorumlulukların bilincinde olmamı, cumhuriyet kadını olmama borçluyum. Layık düşünce yapısını, insan haklarına saygıyı öğrettiği, özgürlük duygusunu tattırdığı örfüme, kimliğime ve dilime, ana dilime, Türkçeme sahip çıktığı için bir cumhuriyet kadınıyım. Yabancı sözcüklerin giderek kültürel bir işgale dönüştüğü günümüzde demiş ki, topraklarını düşman işgalinden kurtaran bu millet dilini de yabancı dillerin boyunduruğundan kurtaracaktır. Türk dili dillerin en zenginlerindendir, yeter ki bu dil şuurla işlensin. Böyle demiş ve devam etmiş, Türk demek dil demektir. Ulus olmanın en belirgin niteliklerinden biri dildir. Türk dilinin kendi benliğine, aslındaki güzellik ve zenginliğine kavuşması için tüm devletin ilgili dikkatli olmasını isteriz. Hadi gelin bu cümlenin de altını çizelim. Türk dilinin kendi benliğine, aslındaki güzellik ve zenginliğine kavuşması için tüm devletin ilgili ve dikkatli olmasını isteriz. Türk dili Türk milletinin kalbidir, zihnidir dediği için cumhuriyet kadınıyım. Efendim Atatürk her konuda olduğu gibi dil konusunda da son derece akılcıdır, gerçekçidir. Türkçenin özleştirilerek yeni Türk alfabesiyle dünyanın en zengin dillerinden biri olmasını amaç edinmiş, Türkçenin bilim, edebiyat, sanat, kültür diline dönüştürülmesi için çaba göstermiştir. Bu çalışmalarında Türk dilini Türk tarihi bağlamında ele almıştır. Bu da onun köklerine nedenli bağlı olduğunu ve kendisinde dil ve tarih bilincinin nedenli geliştiğinin göstergesidir. Atatürk kurduğu devletin temelinin Türk kahramanlığı ve yüce Türk kültürü olduğunu söyler her zaman. Evet Atatürk'ün yaptığı bir kültür devrimidir. Kültür okumak, anlamak, anlamlandırmak ve düşünmektir. Bütün bunlarsa ancak dille gerçekleştirilir. Kültürün kuşaktan kuşağa aktarımı ancak dille olanaklıdır. O güne kadar okumayan, hatta okumayı düşünmeyen, okusa bile anlamayan, kendi kültürüne, kendi ses yapısına, kendi gırtlağına aykırı bir dille çevresi ve dünyası çoraklaşmış bir topluma, kendi ses yapısına uygun, gırtlak yapısına uygun, retorine uygun, kolay bir okuma-yazma anahtarının gerekli olduğunu anlamıştır. Bunun için Latin harfleriyle bir Türk alfabesi yapılır. Amaç toplumdaki cehaletten kurtulmak, yurttaşları daha fazla okur-yazar yapmak, okur-yazar sayısını artırmaktır. İşte bunun için kolay bir okuma-yazma sistemi geliştirmiştir. Okuduğunu anlamak çok önemlidir gerçekten. Toplum hayatının her noktasında dilin kolay kullanılabilir olması, kolay anlaşılabilir olması gerektiğinden yola çıkar ve sonunda dil devrimini yapar. Ve Atatürk şunun bilincindedir. Yeni bir ulus, yeni bir ulus bilinci yaratmak ancak ana dille, Türkçe ile mümkündür. Çok ünlü bir Fransız düşünür, yazar, edebiyatçı Albert Camus'un çok derinlikli bir cümlesi var, onu sizinle paylaşmak isterim. Diyor ki Albert Camus, iki tane vatanım var. Biri Fransa, öbürü Fransızca. Fransayı koruyup kollayabilmek için Fransızcanın sınırlarında nöbetteyim. İki tane vatanım var. Biri Türkiye'm, öbürü Türkçe'm. Türkiye'mi koruyup kollayabilmek için ana dilim Türkçe'min sınırlarında nöbetteyim. Sizleri bir kıvılcım olarak yola çıkan, sonra bir volkan gibi patlayan Mustafa Kemal Atatürk ateşiyle kucaklıyor. Esen kalın. Altyazı M.K.