Sağlık Eğitimleri

Sağlık

https://video.neoskola.net/1738071791199.srt

https://video.neoskola.net/1738071790842.srt

Depresyon Ne Değildir?

https://video.neoskola.net/1738071790627.srt

Depresyonun ne olduğunu beraberce anlamadan önce, depresyonun ne olmadığından özellikle bahsetmek istiyorum. Şimdi biz günlük hayatta ben depresyondayım sözcüğünü veya depresyon sözcüğünü aslında çok kullanıyoruz. İşte şöyle diyoruz örneğin, bugün hava çok depresif, kapalı veya şöyle diyoruz, önerdiğim plan uygulamaya konulmadı, çok çalışmam lazım, depresyona girdim veya sevgilimden ayrıldım, depresyona girdim. Bunlar bizim günlük hayattaki mutsuzluklarımız. Depresyon hastalığı bizim günlük hayattaki ufak tefek iniş çıkışlarımız değildir öncelikle. İkincisi depresyon, önemli bir kayba ya da strese karşı gelişen ve kişinin aslında çok doğal olarak verdiği bir tepki değildir. Tabii ki de önemli kayıplar, stresler, üzüntüler, depresyon olasılığını arttırırlar ama her insanın uzun süre kötü hissettiği dönemi depresyon olarak değerlendirmek, aslında insanların psikiyatristleri çok suçladığı bir alan, işte psikiyatristler her şeye tanı koyuyorlar diye biz aslında bunu yapmıyoruz. Normal üzüntüleri depresyon olarak kabul etmeden önce belirli kriterlerin tamamlanmasını bekliyoruz. Depresyon ayrıca kişinin hayatı boyunca var olan karamsar kişilik yapısı değildir. Doğal olarak daha depresif olan yani daha mutsuz, daha kötüleri görmeye eğilimli olan insanlar var. Bu insanlar belki başka insanlara kıyasla ilk bakışta depresyonda gibi görülebilirler ama önemli olan bu kişinin daha önce olduğundan daha mutsuz, daha isteksiz, daha keyifsiz olmasıdır. Sürekli var olan, uzun süredir var olan karamsar kişilik yapısına başka tanılar konulabilir ya da o kişinin kişilik özelliği olarak kabul edilebilir. Depresyon sadece beyinde bir takım kimyasal maddelerin eksikliği ya da fazlalığı değildir. Birincisi depresyon kişinin bütün vücudunu içeren bir rahatsızlık ve etkileyen bir rahatsızlık. İkincisi de öyle sadece basit bir hormon ya da basit bir kimyasalın azlığı ya da çokluğuyla basit bir şekilde açıklanamaz. Son olarak da depresyon kesinlikle kişilik zayıflığı, tembellik, güçsüzlük ya da şımarıklık değildir. Bazen depresyondaki insanlar üzüntüleriyle, isteksizlikleriyle çevrelerindeki kişileri o kadar bunaltırlar ki başka insanlar onların çaba göstermediğini, aslında hasta olmadıklarını, sadece yeterince güçlü olmadıklarını düşünebilirler. Bu konuya ileride tekrar değineceğim ama depresyon kişiyi çok zorlayan bir hastalıktır. Şımarıklık ya da kişilik zayıflığı gibi sebeplerle açıklanamaz.

https://video.neoskola.net/1738182902145.srt

https://video.neoskola.net/1738182901700.srt

Şimdi biz psikiyatride depresyonu duygudurum bozuklukları içinde sınıflandırıyoruz.

Öyle olunca insanlar zannediyorlar ki depresyon sadece duygularla ilgili bir şey.

Ama aslında depresyonda insanın sadece duyguları etkilenmiyor.

Depresyonda insanın duygularına ek olarak davranışları, hareketleri ve bedeni de etkileniyor.

Ve aslında bu konuda bir kısır döngüye giriyor insan.

Yani evet depresyonda insan kendini daha mutsuz hissediyor.

Ama bu mutsuz hissetmenin nedeni ya da sonucu olarak bir takım olumsuz düşünceler var depresyonda.

Bu olumsuz düşünceler ve bu mutsuzluk hissi kişinin hareketlerini değiştiriyor.

İşte kişi daha az dışarıya çıkıyor, daha keyif aldığı aktiviteleri daha az yapıyor,

daha çok uyuyor veya daha az uyuyup çok düşünüyor.

Ama bedeninin sağlığının etkilenmesi kişinin duygularını, düşüncelerini ve hareketlerini bir kere daha etkiliyor.

Yani aslında psikiyatride birçok bozukluk böyle.

Yani duygular, düşünceler, hareketler ve beden arasındaki karşılıklı ve birbirini doğuran,

kötüleştiren ilişki depresyonu bize çok iyi tanımlıyor.

Ve depresyonun neden kurtulunması zor bir hastalık olduğunu,

neden yaşamın tek bir alanındaki sorunlarla, sadece duygularla, sadece düşüncelerle, sadece bedenle açıklanamayacağını bize çok iyi gösteriyor.

Bu depresyonun kısır döngüsünü ve aslında duygular, düşünceler, hareketler ve bedeni bir arada etkilediğini bilmek tedavi açısından çok önemli.

Siz sadece duyguları değiştirmeye çalışırsanız veya sadece bedene odaklanırsanız,

sadece düşünceleri değiştirmeye çalışırsanız depresyon kısır döngüsünden çıkmanız çok zor.

Örneğin ilaçlar daha çok duygulara odaklanıyorlar.

Ama hareketleri değiştiremezseniz eğer ilaçların daha zor veya daha kalıcı olmayan etkileri oluyor.

Dolayısıyla depresyon geçiren ya da depresyondaki birisiyle ilgilenen bir kişinin,

o kişinin davranışlarını, düşüncelerini, bedenini hepsini bir arada göz önünde bulundurması gerekiyor aslında.

Depresyon aslında bir belirtiler toplamıdır.

Biz depresyona bir kan testiyle ya da bir beyin görüntülemesiyle tanı koyamıyoruz.

Depresyonu oluşturan belirtiler çok çeşitli iç ve dış sebeplerle ortaya çıkabilirler.

Biz tıpta basit neden sonuç ilişkileriyle açıklanamayan belirti topluluklarına sendrom diyoruz.

Psikiyatrisler de veya tanı sistemleri de psikiyatrik rahatsızlıkları sahip kişileri damgalamamak için

hastalık yerine bozukluk sözcüğünü kullanıyorlar.

Ben psikiyatrik hastalıkların damgalanmaması için gösterilen bu çabayı çok iyi anlıyorum.

Ama hastalık sözcüğünü birazcık bilerek kullanıyorum.

Çünkü depresyonda her zaman geçerli olmasa da aslında sadece beyin değil bedenin diğer bölümleri de işin içine giriyor.

Ve depresyon insanın elinde olmayan bir tarafı var.

İnsanlar depresyon sırasında kendilerini suçlu hissettikleri, yetersiz hissettikleri için zannediyorlar ki

Bu yüzden hastalık sözcüğünü kullanmanın depresyonda bedenle beyin arasındaki ilişkiyi anlamamızı sağlayacağını

ve insanın elinde olmayan doğasını veya taraflarını görmemizi sağlayacağını düşündüğüm için bu sözcüğü tercih ediyorum.

Depresyon Nedir?

https://video.neoskola.net/1738182901379.srt

Peki depresyon nedir? Şimdi biz psikiyatride depresyonu duygudurum bozuklukları içinde sınıflandırıyoruz. Öyle olunca insanlar zannediyorlar ki depresyon sadece duygularla ilgili bir şey. Ama aslında depresyonda insanın sadece duyguları etkilenmiyor. Depresyonda insanın duygularına ek olarak davranışları, hareketleri ve bedeni de etkileniyor. Ve aslında bu konuda bir kısır döngüye giriyor insan. Yani evet depresyonda insan kendini daha mutsuz hissediyor. Ama bu mutsuz hissetmenin nedeni ya da sonucu olarak bir takım olumsuz düşünceler var depresyonda. Bu olumsuz düşünceler ve bu mutsuzluk hissi kişinin hareketlerini değiştiriyor. İşte kişi daha az dışarıya çıkıyor, daha keyif aldığı aktiviteleri daha az yapıyor, daha çok uyuyor veya daha az uyuyup çok düşünüyor. Ve günün sonunda bedeni etkileniyor. Yani bedeninin sağlığı etkileniyor. Ama bedeninin sağlığının etkilenmesi kişinin duygularını, düşüncelerini ve hareketlerini bir kere daha etkiliyor. Yani aslında psikiyatride birçok bozukluk böyle. Ama depresyonda bu çok net. Yani duygular, düşünceler, hareketler ve beden arasındaki karşılıklı ve birbirini doğuran, kötüleştiren ilişki depresyonu bize çok iyi tanımlıyor. Ve depresyonun neden kurtulunması zor bir hastalık olduğunu, neden yaşamın tek bir alanındaki sorunlarla, sadece duygularla, sadece düşüncelerle, sadece bedenle açıklanamayacağını bize çok iyi gösteriyor. Bu depresyonun kısır döngüsünü ve aslında duygular, düşünceler, hareketler ve bedeni bir arada etkilediğini bilmek tedavi açısından çok önemli. Siz sadece duyguları değiştirmeye çalışırsanız veya sadece bedene odaklanırsanız, sadece düşünceleri değiştirmeye çalışırsanız depresyon kısır döngüsünden çıkmanız çok zor. Örneğin ilaçlar daha çok duygulara odaklanıyorlar. Ama hareketleri değiştiremezseniz eğer ilaçların daha zor veya daha kalıcı olmayan etkileri oluyor. Dolayısıyla depresyon geçiren ya da depresyondaki birisiyle ilgilenen bir kişinin, o kişinin davranışlarını, düşüncelerini, bedenini hepsini bir arada göz önünde bulundurması gerekiyor aslında. Depresyon aslında bir belirtiler toplamıdır. Biz depresyona bir kan testiyle ya da bir beyin görüntülemesiyle tanı koyamıyoruz. Depresyonu oluşturan belirtiler çok çeşitli iç ve dış sebeplerle ortaya çıkabilirler. Biz tıpta basit neden sonuç ilişkileriyle açıklanamayan belirti topluluklarına sendrom diyoruz. Psikiyatrisler de veya tanı sistemleri de psikiyatrik rahatsızlıkları sahip kişileri damgalamamak için hastalık yerine bozukluk sözcüğünü kullanıyorlar. Ben psikiyatrik hastalıkların damgalanmaması için gösterilen bu çabayı çok iyi anlıyorum. Ama hastalık sözcüğünü birazcık bilerek kullanıyorum. Çünkü depresyonda her zaman geçerli olmasa da aslında sadece beyin değil bedenin diğer bölümleri de işin içine giriyor. Ve depresyon insanın elinde olmayan bir tarafı var. İnsanlar depresyon sırasında kendilerini suçlu hissettikleri, yetersiz hissettikleri için zannediyorlar ki bu kendi suçları, kendi hataları. Bu yüzden hastalık sözcüğünü kullanmanın depresyonda bedenle beyin arasındaki ilişkiyi anlamamızı sağlayacağını ve insanın elinde olmayan doğasını veya taraflarını görmemizi sağlayacağını düşündüğüm için bu sözcüğü tercih ediyorum.

https://video.neoskola.net/1738182702202.srt

https://video.neoskola.net/1738182701899.srt

Toplumda depresyonu tedavi etmeye çalışan uzmanlara karşı bir takım eleştiriler de var.

İşte bırakın insanlar kendi acılarını da yaşasınlar, insanlar sürekli mutlu olmak zorundalar mı gibi bir takım eleştiriler de geliyor.

Bir şey varsa o şeyin doğal olduğu ve olması gerektiği olmaya devam etmesi gerektiği düşünülüyor.

Peki depresyon gerçekten bize bir şey kazandırabilir mi?

Bunun cevabını verirken önce evrimsel açıdan bakabiliriz.

Çok basitçe şunu söyleyebiliriz, bir şey hala varsa, var olmaya devam ediyorsa insanla ilgili veya hayvanla ilgili ya da doğayla ilgili, o şeyin mutlaka bir faydası olmalı.

Dolayısıyla depresyonun evrimsel gelişimini açıklamaya çalışan kişiler diyorlar ki kişinin depresyona girmesi,

özellikle toplumun içinde aslında o kişinin yardım almasını kolaylaştıran bir şey.

Örneğin iki tane erkek bir liderlik pozisyonu için savaştığında, bir tanesi yenildiğinde eğer depresyona girerse diğer kişinin ona zarar verme olasılığı azalıyor.

Çünkü diğer bireyler ona yardım etmeye çalışıyorlar.

Bunu gündelik hayatımıza da uygulayabiliriz aslında.

Depresyona girersek ve bunun için yardım istersek insanların bize destek olma olasılıkları artıyor.

Bu nedenle toplumda zor durumdaki bireylere destek olmak açısından mutsuzluğun gösterilmesi ve yaşanmasının evrimsel bir faydası, hayatta kalmakla ilgili bir faydası olduğu düşünülebilir.

Depresyonu tedavi etmememiz gerektiğini düşünen insanların bir kısmı şöyle diyorlar.

İşte en büyük eserler depresyon nedeniyle yapıldı.

Kimi insanlar o yaşadıkları acıyı daha büyük bir şeye dönüştürebiliyorlar.

Bir sanat eserine dönüştürebiliyorlar, yaşadıkları acı nedeniyle yeni bir şey ortaya çıkarabiliyorlar ve öykülerinde de sonra bunu anlatıyorlar.

Depresyon kişinin enerjisini çok azaltan bir şey.

Depresyon kişinin dikkatini çok azaltan bir şey.

Depresyon kişinin zihinsel yetilerini çok azaltan bir şey.

Tabii ki de çok hafif bir depresyon geçirip hala üretken olmaya devam eden insanlar olabilir.

Ama aslında ağır bir depresyon sırasında kişi üretken değil tam tersine içine kapanık ve duran oluyor aslında.

Depresyonun ya da depresif duyguların hayatımızda bizim için yol gösterici bir tarafı olabilir.

Örneğin kötü bir ilişki içindesinizdir.

O ilişkinin kötü olduğunu o içinizdeki depresif duygulardan anlayabilirsiniz.

Ya da yaşadığınız şehirden yaptığınız işten mutsuzsunuzdur.

Ya da kendinizi depresif hissediyorsunuzdur.

Bu size ben şu andaki durumumdan mutlu değilim.

Ben bunu değiştirmeliyim şeklinde bir enerji verebilir.

Ve gerçekten çok ağır depresyonda değilseniz destekleriniz de varsa bu değişimi gerçekleştirebilirsiniz aslında.

Bu anlamda depresyonun bize kazandırdığı bir takım küçük şeyler olabilir.

Ama kaybettirdiği şeyler bunlardan çok daha fazla.

Depresyonun Kazandırdıkları

https://video.neoskola.net/1738182701621.srt

Toplumda depresyonu tedavi etmeye çalışan uzmanlara karşı bir takım eleştiriler de var. İşte bırakın insanlar kendi acılarını da yaşasınlar, insanlar sürekli mutlu olmak zorundalar mı gibi bir takım eleştiriler de geliyor. Bir şey varsa o şeyin doğal olduğu ve olması gerektiği olmaya devam etmesi gerektiği düşünülüyor. Peki depresyon gerçekten bize bir şey kazandırabilir mi? Bunun cevabını verirken önce evrimsel açıdan bakabiliriz. Çok basitçe şunu söyleyebiliriz, bir şey hala varsa, var olmaya devam ediyorsa insanla ilgili veya hayvanla ilgili ya da doğayla ilgili o şeyin mutlaka bir faydası olmalı. Dolayısıyla depresyonun evrimsel gelişimini açıklamaya çalışan kişiler diyorlar ki kişinin depresyona girmesi özellikle toplumun içinde aslında o kişinin yardım almasını kolaylaştıran bir şey. Örneğin iki tane erkek bir liderlik pozisyonu için savaştığında bir tanesi yenildiğinde eğer depresyona girerse diğer kişinin ona zarar verme olasılığı azalıyor. Çünkü diğer bireyler ona yardım etmeye çalışıyorlar. Bunu gündelik hayatımıza da uygulayabiliriz aslında. Depresyona girersek ve bunun için yardım istersek insanların bize destek olma olasılıkları artıyor. Bu nedenle toplumda zor durumdaki bireylere destek olmak açısından mutsuzluğun gösterilmesi ve yaşanmasının evrimsel bir faydası, hayatta kalmakla ilgili bir faydası olduğu düşünülebilir. Depresyonu tedavi etmememiz gerektiğini düşünen insanların bir kısmı şöyle diyorlar işte en büyük eserler depresyon nedeniyle yapıldı. Gerçekten de doğru kimi insanlar o yaşadıkları acıyı daha büyük bir şeye dönüştürebiliyorlar. Bir sanat eserine dönüştürebiliyorlar, yaşadıkları acı nedeniyle yeni bir şey ortaya çıkarabiliyorlar ve öykülerinde de sonra bunu anlatıyorlar. Fakat biz şunu biliyoruz depresyon kişinin enerjisini çok azaltan bir şey, depresyon kişinin dikkatini çok azaltan bir şey, depresyon kişinin zihinsel yetkilerini çok azaltan bir şey. Tabii ki de çok hafif bir depresyon geçirip hala üretken olmaya devam eden insanlar olabilir ama aslında ağır bir depresyon sırasında kişi üretken değil tam tersine içine kapanık ve duran oluyor aslında. Depresyonun ya da depresif duyguların hayatımızda bizim için yol gösterici bir tarafı olabilir. Örneğin kötü bir ilişki içindesinizdir. O ilişkinin kötü olduğunu o içinizdeki depresif duygulardan anlayabilirsiniz. Ya da yaşadığınız şehirden yaptığınız işten mutsuzsunuzdur ve sık sık depresyona giriyorsunuzdur ya da kendinizi depresif hissediyorsunuzdur. Bu size ben şu andaki durumumdan mutlu değilim, ben bunu değiştirmeliyim şeklinde bir enerji verebilir ve gerçekten çok ağır depresyonda değilseniz destekleriniz de varsa bu değişimi gerçekleştirebilirsiniz aslında. Bu anlamda depresyonun bize kazandırdığı bir takım küçük şeyler olabilir karar verme ya da destek alma konusunda ama kaybettirdiği şeyler bunlardan çok daha fazla.

https://video.neoskola.net/1738071624551.srt

https://video.neoskola.net/1738071624183.srt

Depresyonun Kaybettirdikleri

https://video.neoskola.net/1738071623916.srt

Depresyon atakları hakkında bildiğimiz bir şey var. Eğer yeterince uzun beklersek birçok depresyon atağı hiçbir tedavi alınmasa da ilaç ya da terapi geçebiliyor. O zaman zaten geçecekse biz bu depresyonu niye tedavi ediyoruz? Depresyonu tedavi ediyoruz çünkü depresyon atağı sonunda bitecek olsa bile bize çok şey kaybettiriyor. Birincisi depresyon özellikle çocukluk ya da genç erişkinlik döneminde görülürse hiçbir şey yapmadan, kendimizden nefret ederek toplumun içine karışmadan geçirdiğimiz birkaç sene bizim bütün hayatımızı etkileyebilir. Örneğin bizim ülkemizde üniversiteye giriş sınavı senesinde eğer depresyona girerseniz belki istediğiniz yeri kazanamazsınız. Seneye de dershaneye gidemeyeceğiniz için istemediğiniz bir bölümde okumak zorunda kalabilirsiniz. Ya da sizin için aslında hayat boyu destek oluşturabilecek bir ilişkiyi kaybetmenize yol açabilir depresyon. Ya da o kadar çok şey kaybettirir ki özgüveniniz azalır ve bu özgüven azlığı hayatınız boyunca sizi takip eder. Dolayısıyla gençler başta olmak üzere depresyonun mümkün olduğunca görüldüğü yerde tedavi edilmesi çok önemli. Sadece genç birinde de değil daha ileri yaşta birinde bile acıyla geçirdiği o birkaç seneyi geçirmemiş olmayı eminim yaşayan herkes diler. Depresyonun ikinci bir riski beden sağlığımıza verdiği zararlar. Depresyon sadece beynimizin bir hastalığı değil. Depresyon bütün vücudumuzu etkiliyor aslında sadece beynimizdeki kimya sağlığı değil. Depresyonda olan kişiler daha fazla kalp hastalığı geçiriyorlar, daha fazla şeker hastalığı geçiriyorlar, bazı kanser türlerine hatta bazı enfeksiyonlara bile daha fazla açık oluyorlar bağışıklık sistemindeki bozulma nedeniyle. Dolayısıyla depresyon aslında sadece psikiyatrik sonuçları nedeniyle değil bütün vücudumuzda bir zorluk yarattığı için tedavi edilmesi gereken bir hastalık. Depresyonun yol açtığı içerik kapanıklık ve kendine güvensizlik bizim sosyal desteklerimizi almamızı daha da zorlaştırabilir. Sosyal desteğin yetersizliği ya da kalitesiz olması zaten depresyonu kolaylaştırıyor. Ama bu nedenle yani kendinizi mutsuz hissettiğiniz için, kendinizi enerjisiz hissettiğiniz için ya da kendinizi değerli görmediğiniz için eğer içinize kapanırsanız zaten sahip olduğunuz ve yeterince size yardımcı olamayan çevrenizi daha da kaybetme riskiyle karşı karşıya kalırsınız. Bu da depresyonu giderek daha kötüleştirebilir. Biz depresyon tanımında ve tedavisinde aşağı inen spiral kavramından çok söz ederiz. Bu şu demek, ortada kötü bir şey var örneğin mutsuzluk gibi, örneğin enerjisizlik gibi, örneğin sosyal içe çekilme gibi. Daha sonra bu kötü şey başka kötü şeylere neden oluyor ve onlar sizin moralinizi daha fazla bozuyor. Günün sonunda sizin depresyonunuz giderek sanki kendini büyüten bir çığ gibi artıyor. Depresyonun belirtilerinden bir tanesinin de dikkat güçlüğü, zihinsel yetilerde bir zorluk olduğundan söz etmiştik. Depresyon uzun sürdüğünde o an için yarattığı dikkat eksikliği veya zihinsel zorlukların ötesinde bizim zihinsel kapasitemize neredeyse kalıcı olarak bir zarar verebiliyor. Dolayısıyla bir kere depresyon geçirdiğinizde bazı şeyleri hatırlama, dikkatinizi yoğunlaştırma, dikkatinizi toplayarak bir şeyler yapma kabiliyetiniz giderek daha kalıcı bir şekilde azalmaya gidebiliyor. Her şeyden önemlisi depresyonu tedavi etmek için en büyük bizi motive eden şey depresyonun her zaman dile getirilmese de her zaman gerçekleşmese de bizi intihar riskine sokması. Depresyon geçiren insanların oldukça büyük bir bölümü intiharı düşünüyorlar, daha küçük bir bölümü intihar girişiminde bulunuyor ve bazıları da başarılı oluyor. Hiç kimseyi bir gün bu hastalık nasıl olsa geçecek diye intihar açısından böyle büyük bir riske sokmamak lazım. O yüzden depresyon mutlaka üzerine gidilmesi gereken bir sorun.

Öğrendiklerinizi ölçmek için bu kısa testi yanıtlayabilirsiniz. Test sonuçları, sertifika durumunuzu etkilemeyecektir.

Ara Test (1)

Depresyonun Tanımı

https://video.neoskola.net/1738182501300.srt

https://video.neoskola.net/1738182501049.srt

Depresif atak tırnısı koyarken depresyonun 9 belirtisinden en az 5 tanesinin en az 15 gün boyunca ve günün büyük bir bölümünde olması şartı var.

Yani şu demek, eğer ki benim sadece azıcık mutsuzluğum ve uykusuzluğum varsa ve bu sadece 3 gün sürüyorsa buna depresyon demiyorum.

Örneğin ben eğer sabah insanı değilsem belki de her sabah mutsuz hissediyor olabilirim. O sırada yorgun ve kaygılı da hissediyor olabilirim.

Ama bu günümün küçük bir kısmını kaplayıyorsa eğer diyelim ki 1 saatini ya da 2 saatini o zaman buna depresyon tanısı koyamıyoruz.

Hani kolaylıkla depresyon tanısı konulmaması için yapılan eşikler bunlar aslında.

Şimdi tabi ki de depresyonu tanımaya çalışırken depresyon belirtilerinden doğal olarak söz edeceğim.

Ama bir insan kendisine depresyon tanısı koyamaz ve koymamalıdır.

Bir insan kendisinde depresyon olduğundan şüphelenebilir.

Bunun için bir psikolog ya da bir psikiyatrist ya da bir danışmana gitme kararı alabilir.

Bunu bizim eğitimimiz sonunda yaparsanız biz çok mutlu oluruz size yardımımız olduğu için.

Ama tanı koymak hele hele tedavi başlamak mutlaka bir uzmanın yapması gereken bir şey.

Neden? Çünkü biz kendimizdeki belirtileri olduğundan daha az ya da daha çokmuş gibi algılayabiliyoruz.

Biz kendimizdeki belirtilerin başka insanlara kıyasla şiddetini doğru değerlendiremeyebiliyoruz.

Dolayısıyla her ne kadar ben size bu depresyon belirtilerinden bahsedecek olsam da

kendinize tanı koymadan önce lütfen bir uzmana gidin.

Hele hele tedaviyi uzmansız yapmak çok çok tehlikeli bir şey.

Dersimizin ilerleyen bölümlerinde de göreceğiz ki depresyonun aslında vücutla ilgili bir takım belirtileri var.

İşte iştahsızlık gibi, uyku sorunları gibi, hareket sorunları gibi.

Ama depresyonun iki tane çok önemli belirtisi var ki

diğerlerinden hepsi olsa da bu ikisinden birisi eğer olmazsa biz depresyon tanısı koymuyoruz.

Bunlardan bir tanesi depresif duygu durum.

Kendini mutsuz, üzüntülü hissetmeye biz depresif duygu durum diyoruz.

Yani duygunun sürekli devam ettiği bir hal olduğu için duygu durum sözcüğünü kullanıyoruz.

Depresyon geçiren kişiler depresif duygu durumu çok acı verici ve çok şiddetli bir şey olarak yaşıyorlar.

Diyorlar ki sanki karanlık bir kuyudaymışım gibi.

Sanki hiçbir şey beni o mutsuzluktan çıkaramayacak gibi.

Sanki dünyadaki bütün acılardan daha kötü bir acı yaşıyormuşum gibi.

Yani depresyon yaşamamış insanların gündelik hayatta veya sevgililerinden ayrıldıklarında,

sınavda başarısız olduklarında hissettikleri o üzüntünün çok daha güçlü ve çok daha uzun süren bir halini düşünün.

Baş etmesi hiç kolay bir şey değil depresif duygu durumla.

Daha önce de söylediğim gibi yani o üzgünlük, mutsuzluğun yeterince uzun bir süre ve çok belirgin, net bir stres olmadan da yaşandığı bir şey depresif duygu durum.

Depresyonun olmazsa olmaz iki belirtisinden diğeri de ilgi istek azlığı, anhedoni diyoruz buna.

Yunanca keyif, zevk sözcüğünden ve kavramından geliyor.

Depresyonda olan kişiler eskiden keyifle yaptıkları, kendilerini mutlu eden, seve seve gittikleri, çeşitli aktivitelerden,

Birisi için sinemaya gitmek olabilir, birisi için kitap okumak olabilir, birisi için alışveriş yapmak olabilir, birisi için çocuklarıyla vakit geçirmek olabilir.

Bu aktivitelere karşı ilgilerini kaybediyor depresyondaki kişiler.

Tabii ki de bizim hayattaki zevk aldığımız şeyler zaman içerisinde değişir.

Daha önce tenis oynamayı sevmiş olabilirsiniz, daha sonra buna ilginizi yitirebilirsiniz.

Bu daha çok hayatın tek bir alanında ve bir nedenle açıklanabilecek bir ilgisizlik değil.

Hayattaki birçok şeye karşı genel bir ilgisizlik şeklinde kendini gösteriyor.

Bu ilgisizlik zaman içerisinde isteksizliğe de dönüşüyor.

Yani insanlar diyorlar ki ben hiçbir şeyden keyif almıyorum, istemiyorum, ilgi duymuyorum, yapsam da, zorla yapsam da tadını alamıyorum.

Bu çok net kişilerin tarif ettiği bir duygu ve yaşantı aslında ve depresyonun çok çok önemli bir belirtisi.

Biraz önce de bahsettiğimiz gibi depresyon tanısı koymak için bizim dokuz tane belirtimiz var.

Bunlardan iki tanesinden en az birisinin mutlaka bulunması gerekiyor.

Az önce söz ettiğimiz depresif duygu durum yani kendini sürekli mutsuz hissetme ya da ilgi, istek azlığı, keyif almama olmazsa olmazları depresyon tanısın.

Depresif Duygu Durumu ve Anhedoni

https://video.neoskola.net/1738182500666.srt

Depresif atak tırnısı koyarken depresyonun 9 belirtisinden en az 5 tanesinin en az 15 gün boyunca ve günün büyük bir bölümünde olması şartı var. Yani şu demek, eğer ki benim sadece azıcık mutsuzluğum ve uykusuzluğum varsa ve bu sadece 3 gün sürüyorsa buna depresyon demiyorum. Örneğin ben eğer sabah insanı değilsem belki de her sabah mutsuz hissediyor olabilirim. O sırada yorgun ve kaygılı da hissediyor olabilirim. Ama bu günümün küçük bir kısmını kaplayıyorsa eğer diyelim ki 1 saatini ya da 2 saatini o zaman buna depresyon tanısı koyamıyoruz. Hani kolaylıkla depresyon tanısı konulmaması için yapılan eşikler bunlar aslında. Şimdi tabi ki de depresyonu tanımaya çalışırken depresyon belirtilerinden doğal olarak söz edeceğim. Ama bir insan kendisine depresyon tanısı koyamaz ve koymamalıdır. Bir insan kendisinde depresyon olduğundan şüphelenebilir. Bunun için bir psikolog ya da bir psikiyatrist ya da bir danışmana gitme kararı alabilir. Bunu bizim eğitimimiz sonunda yaparsanız biz çok mutlu oluruz size yardımımız olduğu için. Ama tanı koymak hele hele tedavi başlamak mutlaka bir uzmanın yapması gereken bir şey. Neden? Çünkü biz kendimizdeki belirtileri olduğundan daha az ya da daha çokmuş gibi algılayabiliyoruz. Biz kendimizdeki belirtilerin başka insanlara kıyasla şiddetini doğru değerlendiremeyebiliyoruz. Dolayısıyla her ne kadar ben size bu depresyon belirtilerinden bahsedecek olsam da kendinize tanı koymadan önce lütfen bir uzmana gidin. Bu çok önemli. Hele hele tedaviyi uzmansız yapmak çok çok tehlikeli bir şey. Dersimizin ilerleyen bölümlerinde de göreceğiz ki depresyonun aslında vücutla ilgili bir takım belirtileri var. İşte iştahsızlık gibi, uyku sorunları gibi, hareket sorunları gibi. Ama depresyonun iki tane çok önemli belirtisi var ki diğerlerinden hepsi olsa da bu ikisinden birisi eğer olmazsa biz depresyon tanısı koymuyoruz. Bunlardan bir tanesi depresif duygu durum. Kendini mutsuz, üzüntülü hissetmeye biz depresif duygu durum diyoruz. Yani duygunun sürekli devam ettiği bir hal olduğu için duygu durum sözcüğünü kullanıyoruz. Depresyon geçiren kişiler depresif duygu durumu çok acı verici ve çok şiddetli bir şey olarak yaşıyorlar. Diyorlar ki sanki karanlık bir kuyudaymışım gibi. Sanki hiçbir şey beni o mutsuzluktan çıkaramayacak gibi. Sanki dünyadaki bütün acılardan daha kötü bir acı yaşıyormuşum gibi. Yani depresyon yaşamamış insanların gündelik hayatta veya sevgililerinden ayrıldıklarında, sınavda başarısız olduklarında hissettikleri o üzüntünün çok daha güçlü ve çok daha uzun süren bir halini düşünün. Baş etmesi hiç kolay bir şey değil depresif duygu durumla. Daha önce de söylediğim gibi yani o üzgünlük, mutsuzluğun yeterince uzun bir süre ve çok belirgin, net bir stres olmadan da yaşandığı bir şey depresif duygu durum. Depresyonun olmazsa olmaz iki belirtisinden diğeri de ilgi istek azlığı, anhedoni diyoruz buna. Yunanca keyif, zevk sözcüğünden ve kavramından geliyor. Depresyonda olan kişiler eskiden keyifle yaptıkları, kendilerini mutlu eden, seve seve gittikleri, çeşitli aktivitelerden, bu herkes için değişiktir. Birisi için sinemaya gitmek olabilir, birisi için kitap okumak olabilir, birisi için alışveriş yapmak olabilir, birisi için çocuklarıyla vakit geçirmek olabilir. Bu aktivitelere karşı ilgilerini kaybediyor depresyondaki kişiler. Tabii ki de bizim hayattaki zevk aldığımız şeyler zaman içerisinde değişir. Daha önce tenis oynamayı sevmiş olabilirsiniz, daha sonra buna ilginizi yitirebilirsiniz. Bu daha çok hayatın tek bir alanında ve bir nedenle açıklanabilecek bir ilgisizlik değil. Hayattaki birçok şeye karşı genel bir ilgisizlik şeklinde kendini gösteriyor. Bu ilgisizlik zaman içerisinde isteksizliğe de dönüşüyor. Yani insanlar diyorlar ki ben hiçbir şeyden keyif almıyorum, istemiyorum, ilgi duymuyorum, yapsam da, zorla yapsam da tadını alamıyorum. Bu çok net kişilerin tarif ettiği bir duygu ve yaşantı aslında ve depresyonun çok çok önemli bir belirtisi. Biraz önce de bahsettiğimiz gibi depresyon tanısı koymak için bizim 9 tane belirtimiz var. Bunlardan 2 tanesinden en az birisinin mutlaka bulunması gerekiyor. Az önce söz ettiğimiz depresif duygu durum yani kendini sürekli mutsuz hissetme ya da ilgi, istek azlığı, keyif almama olmazsa olmazları depresyon tanısın.

https://video.neoskola.net/1738070738156.srt

https://video.neoskola.net/1738070737921.srt

İştah ve Uyku Sorunları

https://video.neoskola.net/1738070737566.srt

Depresyonun bir takım bedensel belirtileri de var. Bunlardan bir tanesi iştah azalması ya da artması ya da kilo değişiklikleri. Depresyonda daha çok gördüğümüz şey aslında ağır depresyonlarda özellikle iştah azalması. Kişi artık bir şey yemek istemiyor, yediği şeyden keyif tat almıyor ve bazen kilo verebiliyor. Böyle yoğun bir üzüntü yaşayan kişiler bunun insanın yemesini ne kadar etkileyebileceğini bilirler ağır bir acı karşısında. Bir çoğumuzda böyle bir tepki oluyor. Ama depresyonda daha önce de söz ettiğim gibi bu çok daha uzun sürüyor. Nadiren daha çok yeme ya da iştahta artışla giden depresyonlar da olabiliyor. Bunlar işte daha çok uyumayla da beraber olursa biz buna atipik depresyon diyoruz aslında. Fakat buradaki daha çok yeme çoğu zaman hani ne yediğini anlamadan yeme. Genellikle de zararlı şeyleri veya abur cubur yeme şeklinde olabiliyor. İşte duygusal yeme diye söz ettiğimiz bir şey var sadece depresyonda olmuyor tabii ki de bu. Ama depresyondaki kişiler yediklerinin tadını almadan çoğu zaman da kendi sağlıklarına faydalı olabilecek beslenme kriterlerini göz önünde bulundurmadan yoğun bir şekilde yemekte yiyebiliyorlar. Nedir anlamlı kilo kaybı ya da artışı? Yarım kilo aldığınızda bu kilo kaybı ya da artışı kriterini karşılar mı? Hayır. Biz kişinin vücut ağırlığının yüzde beşi kadar olan bir kilo artışı ya da azalmasını anlamlı kilo değişikliği olarak kabul ediyoruz. Bunlardan bir tanesi varsa iştah değişiklikleriyle beraber depresyon kriterlerinden bir tanesi daha karşılanmış demek. Depresyonun çok önemli çok sık görülen bir belirtisi de uyku sorunları. Uyku sorunları da yine çok uyuma ya da az uyuma ya da yetersiz uyuma şeklinde olabiliyor. En sık görülen uyku sorunu aslında uykusuzluk. Ama uykusuzluğun da çeşitleri var. Uykuya dalmakta güçlük olabilir. Aslında uykuya dalmakta güçlük birçoğumuzun zor bir gün yaşadığımızda, o gün yorulduğumuzda veya kafamızda önemli bir şeyi kapatamadığımızda yaşadığımız bir şey. Depresyonda uykuya dalma güçlüğü kriterinin karşılanması için yaklaşık bir saatlik bir uyku sorununun var olmasını istiyoruz. İkincisi ise uykuyu sürdürmede güçlük. Depresyona bir uyku bozukluğu diyen uzmanlarda var. Gerçekten de bizim normalde sahip olduğumuz uyku yapısı depresyonda bozuluyor. Evet uykuda uykuya dalma sorunu olabiliyor ama kişi bir kere daldıktan sonra da uykusu sık sık bölünebiliyor. Kendisi bunu fark edebilir ya da fark etmeyebilir. Ya da derin uyku ortadan kalkıyor daha fazla rüya görülüyor. Bu derin uykunun ortadan kalkması aslında hem kişinin gün içerisindeki konsantrasyonunu, zihinsel işlevlerini çok bozan bir şey hem de uykunun dinlendiriciliğini azaltan bir şey. Depresyondaki kişilerin daha sonra söz edeceğimiz halsizlik, yorgunluk hislerini bu uykudaki sorunlar daha da fazlalaştırıyor aslında. Depresyondaki uyku sorunlarından sonuncusu ve belki de en önemlisi de sabahları erken ve büyük bir sıkıntıyla uyanma. Depresyonda daha önce söylediğimiz gibi birçok bedensel sistemde farklılıklar oluyor. Bu sistemlerden bir tanesi de kortizon sistemimiz. Sabahları normal koşullarda hepimizde kandaki kortizon düzeylerimiz uyanmamıza yakın yükselip bizi aslında güne hazırlıyor ve bu normal bir şey. Ama depresyondaki kişilerde bu sabahları olan kortizon yükselmesinin çok daha şiddetli ve hızlı olduğu bu nedenle de çok büyük bir sıkıntıyla normalde gece geç yatmış olmasa bile o kişilerin uyandığı gibi bir bilgimiz var. Ve o saatler aslında çok tehlikeli saatler. Depresyondaki intihar riskinden daha sonra bahsedeceğim. O saatte hiç kimse yok. Kişinin canım sıkılıyor diye telefon edebileceği birisi yok. Uyandırıp işte gel konuşalım diyebileceği birisi yok. Kendisini oyalama şansı yok. Böyle bir kişi depresyonun o sabahları yaşanan yoğun sıkıntısı ve üzüntüsüyle uyandığında hele bir de intihar düşüncesi varsa aslında çok büyük bir risk altında oluyor. Biz de bu yüzden psikiyatristler olarak depresyondaki bu erken uyanmayı hem bir alarm belirtisi olarak görüyoruz. Hem de hastalarımız açısından tehlikesini biliyoruz ve hastalarımızı ve yakınlarını bu konuda uyarmaya çalışıyoruz. Depresyonda daha nadir görülen bir uyku sorunu da aşırı uyuma. Ne demek aşırı uyuma? Herkesin normal bir uyku süresi var. Güzel enerjik kalkmasını sağlayacak. Bu kimisi için çok daha kısa kimisi için daha uzun olabilir. Ama depresyondaki kişilerin bazılarında atipik depresyondan daha önce bahsetmiştik çok uyuma ve çok yemeğe giden. Günün büyük bir bölümünde belki 12-16 saat özellikle gündüz saatlerinde aralıklarla uyuma görülebiliyor. Az uyuma veya uykusuzluk kadar sık olmasa bile bu da depresyonun belirtilerinden birisi kabul edilebilir.

https://video.neoskola.net/1738182590180.srt

https://video.neoskola.net/1738182589823.srt

Depresyondaki bu dokuz belirtiden bir tanesi de psikomotor yavaşlama ya da ajitasyon.

Depresyonda psikolojik nedenlerle kişinin hareketlerinde bir yavaşlama görebiliyoruz.

Bu çok sık gördüğümüz bir belirti değil.

Genellikle de olduğunda bize daha çok ağır bir depresyonu gösteriyor.

Tabi burada her zaman kişinin normal hareketliliğine göre değerlendirmek gerekiyor.

Bazen de bunun tam tersi olarak ajitasyon dediğimiz yani yerinde duramama, sıkıntılı bir şekilde normalden fazla hareket etme gibi bir durum da ortaya çıkabiliyor.

Bazen ağır depresyondaki kişiler yerinde duramama, sürekli dönüp durma, üstüne başına vurma, kendini yoğulma gibi bir takım hareketleri çok daha fazla olarak yapabiliyorlar.

Depresyonun başka bir belirtisi kişilerin hayatını çok zorlaştıran, birazcık da aileleri öfkelendiren bir belirti enerji azalması ve yorgunluk.

Depresyondaki kişiler aslında bunun için yorgunluk sözcüğünün biraz hafif kaçtığını düşünüyorlar.

Çarpıcı bir belirti kişi yaşadığında.

Diyorlar ki kolumu kaldıracak halim yok.

Zaten oturuyorum ama şu koltuktan şu koltuğa geçecek enerjim yok.

Şimdi bu kadar zor hani insan bunu belki de çok ağır bir hastalıktaki yorgunlukla karşılaştırabilir.

Siz depresyondaki bir kişiye diyorsunuz ki şu saçlarını bile taramadın diyorlar ki o tarığı şuradan alıp şuraya götürecek halim yok.

Bunu dinleyenler ve yaşayanlar için gerçekten çarpıcı ve aslında depresyonun hareketlerle, davranışlarla tedavi edilmesini de çok da zorlaştıran bir belirti.

Depresyondaki kişiler bu yorgunluk ve halsizlikten çok etkileniyorlar ve bazen bunu bir fiziksel hastalıkla karıştırabiliyorlar veya bunun altında fiziksel bir hastalığın yattığını varsayabiliyorlar.

O yüzden bazen işte doktorlara gidebiliyorlar, hormonlarını ölçtürebiliyorlar.

Bunlar da depresyon tanısını aslında geciktirebilen bir takım durumlar.

Depresyonun son yıllarda giderek üzerinde daha fazla durulmaya başlayan belirtilerinden bir tanesi de bilişsel sorunlar.

Özellikle de konsantrasyon güçlüğü ve kararsızlık.

Depresyondaki kişiler vücutlarında olan yavaşlamaya ek olarak zihinsel olarak da zorlanmaya başlıyorlar.

Eskiden yapabildikleri, kolayca okuyabildikleri, kolayca dikkatlerini yönlendirebildikleri alanlarda zorluklar çekiyorlar, dikkatleri dağılıyor.

Bu kısmen depresyondaki kişilerin kafalarında sürekli olumsuz düşüncelerin dolaşmasıyla ilgili.

Ama öyle olumsuz düşünceler dolaşmasa bile konsantrasyon güçlüğü yaşayabiliyorlar.

Herhangi bir önemli konuda karar vermekte zorlanıyorlar.

Bizim bugünkü dünyamızda aslında yapmamız gereken birçok şey zihinsel becerilerimizle ilgili.

Yani el kol ile çalışan insanlar daha az işte bilgisayar başında çalışıyoruz, raporlar yazıyoruz, bir şey okumamız gerekiyor.

Bu konsantrasyon sorunu ya da bilişsel sorunlarda aslında kişinin yetersizlik duygularını çok arttırıyor.

Ya da kişinin bir başarı duygusu yaşayarak kendini depresyondan sıyırabilmesi olasılığını azaltıyor.

Bu nedenle depresyondaki bilişsel sorunlar, konsantrasyon sorunları üzerinde giderek daha fazla duruyoruz biz aslında.

Fiziksel ve Bilişsel Yavaşlama

https://video.neoskola.net/1738182589452.srt

Depresyondaki bu dokuz belirtiden bir tanesi de psikomotor yavaşlama ya da ajitasyon. Depresyonda psikolojik nedenlerle kişinin hareketlerinde bir yavaşlama görebiliyoruz. Bu çok sık gördüğümüz bir belirti değil. Genellikle de olduğunda bize daha çok ağır bir depresyonu gösteriyor. Tabi burada her zaman kişinin normal hareketliliğine göre değerlendirmek gerekiyor. Bazen de bunun tam tersi olarak ajitasyon dediğimiz yani yerinde duramama, sıkıntılı bir şekilde normalden fazla hareket etme gibi bir durum da ortaya çıkabiliyor. Bazen ağır depresyondaki kişiler yerinde duramama, sürekli dönüp durma, üstüne başına vurma, kendini yoğulma gibi bir takım hareketleri çok daha fazla olarak yapabiliyorlar. Depresyonun başka bir belirtisi kişilerin hayatını çok zorlaştıran, birazcık da aileleri öfkelendiren bir belirti enerji azalması ve yorgunluk. Depresyondaki kişiler aslında bunun için yorgunluk sözcüğünün biraz hafif kaçtığını düşünüyorlar. Çarpıcı bir belirti kişi yaşadığında. Diyorlar ki kolumu kaldıracak halim yok. Zaten oturuyorum ama şu koltuktan şu koltuğa geçecek enerjim yok. Şimdi bu kadar zor hani insan bunu belki de çok ağır bir hastalıktaki yorgunlukla karşılaştırabilir. Onu yaşayan kişiler bunu bilirler. Bunun sürekli olduğunu düşünün. Siz depresyondaki bir kişiye diyorsunuz ki şu saçlarını bile taramadın diyorlar ki o tarığı şuradan alıp şuraya götürecek halim yok. Bunu dinleyenler ve yaşayanlar için gerçekten çarpıcı ve aslında depresyonun hareketlerle, davranışlarla tedavi edilmesini de çok da zorlaştıran bir belirti. Depresyondaki kişiler bu yorgunluk ve halsizlikten çok etkileniyorlar ve bazen bunu bir fiziksel hastalıkla karıştırabiliyorlar veya bunun altında fiziksel bir hastalığın yattığını varsayabiliyorlar. O yüzden bazen işte doktorlara gidebiliyorlar, hormonlarını ölçtürebiliyorlar. Bunlar da depresyon tanısını aslında geciktirebilen bir takım durumlar. Depresyonun son yıllarda giderek üzerinde daha fazla durulmaya başlayan belirtilerinden bir tanesi de bilişsel sorunlar. Özellikle de konsantrasyon güçlüğü ve kararsızlık. Depresyondaki kişiler vücutlarında olan yavaşlamaya ek olarak zihinsel olarak da zorlanmaya başlıyorlar. Eskiden yapabildikleri, kolayca okuyabildikleri, kolayca dikkatlerini yönlendirebildikleri alanlarda zorluklar çekiyorlar, dikkatleri dağılıyor. Bu kısmen depresyondaki kişilerin kafalarında sürekli olumsuz düşüncelerin dolaşmasıyla ilgili. Ama öyle olumsuz düşünceler dolaşmasa bile konsantrasyon güçlüğü yaşayabiliyorlar. Herhangi bir önemli konuda karar vermekte zorlanıyorlar. Bizim bugünkü dünyamızda aslında yapmamız gereken birçok şey zihinsel becerilerimizle ilgili. Yani el kol ile çalışan insanlar daha az işte bilgisayar başında çalışıyoruz, raporlar yazıyoruz, bir şey okumamız gerekiyor. Bu konsantrasyon sorunu ya da bilişsel sorunlarda aslında kişinin yetersizlik duygularını çok arttırıyor. Ya da kişinin bir başarı duygusu yaşayarak kendini depresyondan sıyırabilmesi olasılığını azaltıyor. Bu nedenle depresyondaki bilişsel sorunlar, konsantrasyon sorunları üzerinde giderek daha fazla duruyoruz biz aslında.

https://video.neoskola.net/1738071051379.srt

https://video.neoskola.net/1738071051128.srt

Suçluluk ve Değersizlik Hissi

https://video.neoskola.net/1738071050815.srt

Depresyonda sadece duygularda değil, düşüncelerde de bir değişiklik olduğundan bahsetmiştik. Bunun en iyi örneği depresyonun başka bir kriteri olan suçluluk ya da değersizlik hissi. Depresyondaki kişilerin hissettiği bu değersizlik ya da yetersizlik hissi, gerçekte de olan bir eksiklik, sadece tek bir alandaki eksiklik gibi yaşanmıyor. Yani ben örneğin çok kötü resim çizerim. Benim resim çizme konusunda hissettiğim yetersizliğe bir depresyon belirtisi dememek lazım. Genellikle bu değersizlik ya da yetersizlik hissi hayatın birçok alanında kendini yetersiz ve değersiz hissetme, kendini bir başarısızlık abidesi gibi hissetme, kendini suçlama şeklinde ortaya çıkıyor. Bu bazen kişinin aslında suçlu olmadığı bir durumla ilgili yoğun bir suçluluk ve üzerine alma aslında suçu şeklinde de görülebiliyor. Örneğin bir kişinin firmasında olan ekonomik sorunlarda bir payı olabilir. Ama büyük bir olasılıkla o olan sorunların tek suçlusu o kişi değildir. Ama gerçekte olduğundan daha fazla depresyondaki kişiler bundan ben sorumluyum, bunu ben yaptım, işte ne bileyim çocuğumu ben hasta ettim, ekonomiyi ben batırdım, annemleri ben üzdüm gibi yoğun suçluk duyguları yaşıyorlar. Bunlar kimi durumlarda gerçeklik sınırını da aşıyor. Yani kişiye onun gerçek olmadığını kanıtlarıyla gösterseniz bile o kişi bu suçluluğun gerçek olduğunu, kendisinin gerçekten değersiz, işe yaramaz ve de suçlu bir kişi olduğunu düşünüyor. Depresyondaki kişilerin bir belirti olarak algılamakta en çok zorlandıkları belirti aslında değersizlik hissi. Onlara göre depresyondan dolayı değersizlik hissediyor değiller. Depresyondaki kişiler zaten değersiz olduklarını sadece bunu çok şiddetli bir şekilde bu dönemde fark ettiklerini düşünüyorlar. Tabi ki de bu değersizlik ve suçluluk hissi depresyonun en önemli belirtisi olan biraz sonra söz edeceğimiz intihar içinde bir risk oluşturuyor.

https://video.neoskola.net/1738071732421.srt

https://video.neoskola.net/1738071732082.srt

İntihar Düşünceleri

https://video.neoskola.net/1738071731764.srt

Son olarak depresyonun çok önemli ve kişi ve toplum için çok büyük risk oluşturan bir belirtisi olan intihar olasılığından ya da intihar düşüncelerinden bahsetmek istiyorum. Aslında biz biliyoruz ki söylemeseler bile depresyondaki kişiler daha önce de söz ettiğimiz işte o suçluluk, yetersizlik hiçbir işe yaramamazlık duygularının da etkisiyle akıllarından ölümü oldukça sık geçiriyorlar. Bu her zaman bir plan şeklinde olmuyor ama şöyle şeyler çok sık söyleniyor. Yani bir sabah uyanmasam, ölsem de kurtulsam, ölsem de bu acı bitse çünkü depresyon o kadar büyük bir acı veriyor ki kişiye ölmeyi bile isteyebiliyor. Depresyonda olan kişilerin hepsi intihar girişiminde bulunmuyor. O yüzden de biz zannediyoruz ki bu o kadar büyük bir risk değil ama biliyoruz ki o intihar zaman zaman geçici olan intihar ya da ölüm düşünceleri insanların bir kısmında ki bu yani yüzde onları geçen bir rakam intihar girişimiyle ve bazen başarılı intihar girişimleriyle sonuçlanabiliyor. Burada depresyon hastalarının yakınlarıyla ilgili çok önemli bir veriden söz etmek istiyorum. İnsanlar genellikle o kişinin normal halini tanıdıkları için o kişinin intihar etmeyi düşünebileceğini fark edemiyorlar. Örneğin diyorlar ki işte onun çocukları var o intihar etmez, işte o hayata çok bağlı bir insandır o intihar etmez ya da o çok inançlı bir insandır o intihar etmez. Depresyon bir hastalık ve intihar da veya intihar düşünceleri, ölüm düşünceleri de aslında bu hastalığın ağırlığını gösteren bir belirti gibi kabul etmek lazım. Nasıl ki hani grip olursunuz ama bazı griplerde ateşiniz 39'a yükselir. Onun gibi dolayısıyla intihar her zaman mantıklı nedenlerle olmak zorunda değil ya da o kişinin normali intihara hiç meyilli olmasa bile o kişi intihar girişiminde bulunabilir ya da intiharı düşünebilir. Şimdi ben yaklaşık 20 senedir psikiyatristim ve bu süre zarfında yakın zamanda intihar etmiş ve başarılı olamamış belki binlerce insan gördüm. Çünkü insanlar intihar girişiminde bulunduklarında ertesi sabah bir psikiyatriste görünerek ancak hastaneden taburcu olabiliyorlar. Ve bu binlerce kişinin içerisinde ya ben keşke ölmüş olsaydım diyenlerin sayısı yani belki 2 belki 3. Dolayısıyla intihar etmeyi düşünen ya da intihar girişiminde bulunan insanların çok büyük bir çoğunluğu depresyonda da olsalar aslında bir gün sonra bile bu durumdan vazgeçecekler ya da bundan pişmanlık duyacaklar. Fakat maalesef eğer başarılı olursa intihar geri dönüşsüz bir şey. Dolayısıyla depresyondaki bu intihar riskinin anlaşılması, konuşulması ve de eğer böyle bir risk veya söylem varsa bunun dikkate alınması çok önemli. İnsanlar o kişilerin aklına getirmemek için bunu sormuyorlar. Tabi ki de uzman olmayan bir kişinin intihar düşüncesini sorması doğru olmayabilir ama böyle söylemler varsa size onu çağrıştırıyorsa hasta yakınları için söylüyorum. Ya da hasta olarak yani bir sabah uyanmayayım yolda bir araba bana çarpsın da kurtulayım gibi duygular gelmeye başladıysa bunu bir şiddet belirtisi olarak kabul edip en kısa sürede doktora gitmek çok önemli. Bir şeyi yok saymak o şeyin riskini ortadan kaldırmaz tam tersine onun riskini arttırır. Dolayısıyla eğer intiharla ve ölümle ilgili konuşmalar çok gündeme gelmeye başladıysa veya bu konuda bir şüphe varsa insanın kendisinin doktora başvurması ya da yakınlarının onu doktora başvurma konusunda cesaretlendirmesi çok önemli.

https://video.neoskola.net/1738182816296.srt

https://video.neoskola.net/1738182815940.srt

Şu ana kadar söz ettiğimiz 9 belirtiden en az 5 tanesi, en az 2 hafta boyunca ve bugünlerin büyük bir bölümünde varsa biz o kişiye depresyon atağındadır ya da depresyon epizodundadır diyoruz.

Depresyon epizodu, depresyon atağı geçiren herkes majör depresyon tanısı almıyor.

Depresyon belirtileri aslında başka psikiyatrik belirtiler sırasında da görülebiliyorlar.

Bunlardan en önemlisi bipolar bozukluk ya da iki uçlu bozukluk dediğimiz bozukluk.

Burada depresyonlara ek olarak kişinin depresyonun tam tersi bir şekilde aşırı hareketli, aşırı canlı, çok mutlu, kendine aşırı özgüvenli olduğu dönemler oluyor.

Depresyona Benzer Psikiyatrik Belirtiler

https://video.neoskola.net/1738182815598.srt

Şu ana kadar söz ettiğimiz 9 belirtiden en az 5 tanesi, en az 2 hafta boyunca ve bugünlerin büyük bir bölümünde varsa biz o kişiye depresyon atağındadır ya da depresyon epizodundadır diyoruz. Depresyon epizodu, depresyon atağı geçiren herkes majör depresyon tanısı almıyor. Depresyon belirtileri aslında başka psikiyatrik belirtiler sırasında da görülebiliyorlar. Bunlardan en önemlisi bipolar bozukluk ya da iki uçlu bozukluk dediğimiz bozukluk. Burada depresyonlara ek olarak kişinin depresyonun tam tersi bir şekilde aşırı hareketli, aşırı canlı, çok mutlu, kendine aşırı özgüvenli olduğu dönemler oluyor. Bazen bunlar güzel şeyler olduğu için işte aşırı hareketlilik bir sürü planının olması kişiler manik ya da hipomanik dediğimiz hafif manik oldukları dönemi çok algılayamayabiliyorlar. Ve bu yüzden sadece depresyonlar onlara sorun yarattığı için kendilerine depresyon tanısı koyabiliyorlar veya onları ilk kez gören bir doktor da eğer o manileri, hipomanileri duyamazsa hikayede bu tanıyı koyabiliyor. Buradaki risk şu bazen bizim depresyonu tedavi etmek için kullandığımız ilaçlar da bu hipomani veya maniyi tetikleyebiliyor veya arttırabiliyor. Daha sonra söz edeceğiz depresyonda kendi başına ilaç kullanmamak veya işte komşu teyzenin verdiği ilacı kullanmamak çok önemli diye. Gerçekten de depresyon ataklarının üst üste görüldüğü önemli bir hastalık olan bipolar bozuklukta eğer gereksiz yere antidepresan kullanırsanız tam tersine ağır bir maniye tetikleyebilirsiniz. Dolayısıyla ilaç kararının özellikle bir doktor tarafından verilmesi çok önemli. Bunun dışında örneğin şizofrenik bozuklukta aralarda işte kişinin yaşadığı sesler duyma ya da olmayan şeylere inanma gibi belirtilerin dışında bu atakların sonrasında depresyon belirtileri görülebiliyor. Bu hem hastalığın yarattığı kayıpların hem de hastalığın beyinde yarattığı kimyasal değişikliklerin doğal bir sonucu. Yani bir depresyon atağı her zaman majör depresif bozukluk tanısı koydurtmuyor. Başka hastalıklar sırasında da depresyon atağını kişi yaşayabiliyor. Majör depresyon çok önemli çünkü çok sık görülen bir rahatsızlık. Özellikle kadınlar erkeklerden yaklaşık iki kat daha fazla depresyona yakalanıyorlar. Kadınlarda hayat boyu en az bir kere depresyon geçirme oranı yaklaşık yüzde 15 ile 25 arasında. Bu şu demek dört kadından bir tanesi hayatları boyunca bir kere depresyon geçiriyor. Bu tanı konulmuş olabilir ya da konulmamış olabilir. Çok ciddi bir rakam. Erkeklerde ise yüzde 5 ile 10 arasında bu rakam. Ve depresyon dışarıdan görünmediği için yani evet o kişinin üzüntülü olduğunu görebiliyoruz, hareketsizliğini görebiliyoruz ama içten çektiği acıyı aslında göremiyoruz. Ölçülemediği için aslında hak ettiği önemi bulamayan bir hastalık. Dünya Sağlık Örgütü kişilere çektirdiği acının ötesinde hastalıkların topluma kaybettirdikleriyle ilgili çeşitli araştırmalar yapıyor. İşte bir hastalığın topluma maliyetinden söz ediliyor. Depresyon, kalp hastalıkları, akciğer hastalıkları, diyabet gibi hastalıkların çok daha önünde topluma kaybettirdikleri açısından en kötü hastalık aslında. Dünya Sağlık Örgütü bunu çok net bir şekilde ortaya koymuş. Neden? Çünkü kişi mutsuzluk nedeniyle işe gidemiyor. Üretkenliği azalıyor. Çocuklarına iyi bakamıyor. Daha fazla fiziksel rahatsızlık yaşıyor. Bu fiziksel rahatsızlıkların bir takım ilaçlar veya tedaviler nedeniyle bir maliyeti oluyor. Dolayısıyla sadece çektirdiği acı değil ama topluma kaybettirdikleri nedeniyle de depresyonunu tanımak ve onunla başa çıkmak çok çok önemli.