Yetkinlik Gelişimi Eğitimleri

Yetkinlik Gelişimi

https://video.neoskola.net/1738165411252.srt

https://video.neoskola.net/1738165411019.srt

Türkçemiz

https://video.neoskola.net/1738165410753.srt

Merhabalar efendim. Ben Mehpare Çelik. Yaşamımızda bir iletişim aracı olarak çok önemli bir yeri olan ana dilimizden, Türkçemizden söz edeceğiz. Bölümler halinde sizlerle sohbet edeceğim Türkçe konusunda, ana dilimiz konusunda. Öğrendiklerimi, bildiklerimi, deneyimlerimi sizlerle paylaşmak istiyorum. Umarım yararlı olur çünkü konu çok önemli. Konu ana dilimiz, Türkçemiz. Bir dilin uygulayıcısı bildiğiniz gibi toplumlardır, halktır. Halkın yüzyıllar öncesinden gelen birikiminden, kültüründen, deneyiminden ortaya çıkmış bir olgudur. Dil kültürün temelidir felsefesinin içinde barındıran Türk devrimi de ulusun birlik ve beraberliğinin en önemli unsurlarından birinin dilimiz olduğu gerçeğinin altını ısrarla çizmiştir. Dil bir ulusun hafızasıdır, dil bir kimliktir, dil kişiliğimizdir. Bu nedenle çok önemlidir. Ulusal duyguyla dil arasındaki bağ çok kuvvetlidir. Türk dili dillerin en zenginlerindendir. Yeter ki bu dil bilinçle işlensin diyen Atatürk bu konuya özellikle dikkat çekmek istemiştir bu cümlesiyle. Evet bu bilinç çok küçük yaşlarda kazandırılmalıdır. Ailede başlar ve tüm eğitim yaşamı boyunca devam eder daha doğrusu etmelidir. Çünkü ana dil bilincini ne kadar erken ne kadar küçük yaşta kazanırsak kişisel yaşantımız, toplumsal yaşantımız, iletişimimiz o denli sağlıklı ve başarılı olur. Sizler de çok karşılaşmışsınızdır. Çevrenizde bazı kişiler sağlıklı bir iletişim kuramamaktan ya da yanlış anlaşılmaktan söz ederler. Yakınırlar. Evet yakınırlar ama kaçımız bu güzel dilin, Türkçenin sözel ve işitsel zenginliğinin ve güzelliğinin farkındayız acaba? Çevrenizde gördüğünüz çok güzel Türkçeyle konuşan kişilere ne güzel konuşuyor dedirten size bu cümleyi kurduran o karşınızdaki kişinin sesindeki melodi ve ahildir. Kaçımız Türkçenin estetik kaygılarla zaman zaman yazıldığı gibi okunmadığını okunduğu gibi yazılmadığını biliyoruz? Kaçımız bu güzel dilin melodisini çıkarabiliyoruz? Bunu yapmak için kaçımız Türkçedeki vurgu ve tonlamaları yapıyoruz? Bu nedenle doğru, sağlıklı, etkili bir iletişimin kurulması ve anlaşmanın karşılıklı olarak gerçekleşmesi burası çok önemli. Anlaşmanın karşılıklı olarak gerçekleşebilmesi için en temel aracımız olan dilimizi doğru kullanacağız. Dil aynı zamanda bir düşünme ve düşünmeyi aktarma aracıdır. Yalnız dil bilimsel bir gerçek vardır ki onu burada size hemen aktarmak isterim. Bir kişi yalnızca tek bir dilde doğru düşünür, doğru duyar, doğru hisseder, doğru kızar, doğru sever. O da ana dilidir. Ana diliyle düşünüp ana diliyle ifade eder. Çünkü düşünmenin de duyumsamanın da temel yapı taşları sözcüklerdir. Söz dağarcığımız giderek daralıyor. Söz dağarcığı daraldığı zaman düşünmenin sınırları da daralıyor. Yani daha açık söylemem gerekirse düşünmeye çok fazla vakit bulamıyoruz galiba. Kendisini sevgiyle saygıyla andığım çok değerli hocam Sayın Emin Özdemir Türkçe dört boyutludur derdi. Okumadır, yazmadır, dinlemedir, konuşmadır ve eklerdi. Eğer bunların dördünü bir arada yapıyorsanız doğru düşünüyorsunuz demektir. Doğru düşünüyorsanız doğru konuşuyorsunuz demektir. Gerçekten de düşünmemenin, irdelememenin, var olanla yetinmenin, belirli sözcüklerin sınırı içinde kalmanın sonucunda ne yazık ki kişiye kendini doğru ifade edemiyor, doğru anlatamıyor. Bu yetiyi kaybediyor daha doğrusu.

https://video.neoskola.net/1738082003128.srt

https://video.neoskola.net/1738082002811.srt

Dil ve Toplum

https://video.neoskola.net/1738082002514.srt

Evet, dil bir iletişim aracı dedim, dil bir düşünme aracıdır. Dil aynı zamanda toplumsal bir kurumdur sevgili arkadaşlar. Dildeki bozulma ve yozlaşma toplumdaki bozulma ve yozlaşmaya işaret eder. Hem o toplumu etkiler hem toplum onu etkiler. Yani dille toplum arasında karşılıklı böyle bir etkileşim vardır. Günümüzde bunu çok yaşıyoruz, siz de mutlaka fark etmişsinizdir. Evet, hiçbir dil yüzde yüz arı değildir. Mutlaka her dilin içinde yabancı dillerden geçmiş bazı sözcükler vardır. Bizde de olduğu gibi. Ancak bir ana dilin söz değerleri de hiçbir zaman yabancı bir dilin ögelerinin altına, alt sıralarına, alt katmanlarına indirgenemez. İndirgenmemelidir. Öyle ki bugün yabancı sözcükler Türkçenin toprağında at koşturuyor. Sokağa çıkıp şöyle bir tabelalara baksanız ne demek istediğimi çok iyi anlayacaksınız. Peki bütün bunlardan sonra ne yapacağız? Nasıl konuşacağız? Nasıl güzel konuşacağız? Efendim her şeyden önce Türkçe'ye karşı, ana dilimize karşı bir sorumluluğumuz olduğunun bilincine varacağız. O görev ve sorumlulukları mutlaka hatırlayacağız. Bakın burada ünlü Fransız yazar, edebiyatçı Albert Camus'un çok güzel bir cümlesi var. Onu sizlere aktarmak isterim. Ana dil bilincini anlatma adına. Diyor ki Albert Camus, iki tane vatanım var. Biri Fransa, öteki Fransızca. Fransayı koruyup kollayabilmek için Fransızcanın sınırlarında nöbetteyim. Müthiş bir cümle. Ana dilin önemini bu kadar güzel anlatabilirdi bir cümle. Evet biz de birlik, dirlik ve bütünlüğümüz için, kaliteli bir yaşam için, kaliteli sosyal hayat için, kültür sanat için, ilişki ve iletişimimizde Türkçemizi, ana dilimizi doğru ve düzgün konuşacağız. Peki bunu nasıl yapacağız? Her dilde olduğu gibi Türkçenin de doğru ve düzgün konuşma adına vazgeçilmez teknik bazı kuralları vardır. Bunları da sizlerle paylaşmaya çalışacağım. Altyazı M.K.

Öğrendiklerinizi ölçmek için bu kısa testi yanıtlayabilirsiniz. Test sonuçları, sertifika durumunuzu etkilemeyecektir.

Ara Test (1)

Dilin Özellikleri

https://video.neoskola.net/1738228728149.srt

https://video.neoskola.net/1738228727825.srt

Ne güzel söylemiş söyleyen, söz ola kestire başı, söz ola eğdire başı.

Başı kestirmek çok kolay, zaten günlük yaşantımızda her şeyi çok kolay kestirip atmıyor muyuz?

Ya başı eğdirebilmek, işte bütün sorun bu. Nasıl eğdireceğiz o başı?

Söylenene, karşımızdakini nasıl inandıracağız?

Nasıl heyecanlandıracağız, nasıl coşturacağız?

Toplumun her kesiminde bunların başarılabilmesi için ilk ve tek olmazsa olmaz koşulun hitabet yetisi olduğu

ta eski Yunan'dan beri günümüze kadar süre gelmiş.

Yani güzel konuşmak eski Yunan'dan beri bir sanat olarak günümüze kadar geliyor.

Sesler sözü, söz iletişim aracımız olan konuşmayı doğurmuş.

Doğru ve etkili iletişim nasıl konuştuğumuza bağlı?

Nasıl konuşacağız? Bunu size üç temel başlık halinde anlatabilirim.

Bir, doğru bir söyleyişimiz yani doğru bir diksiyonumuz olacak.

İki, dilin kurallarını yani gramerini bileceğiz.

Ana dilimizin kuralları içinde sözcükleri doğru seçip kullanarak yani başka bir deyişle telaffuz ederek

kendini ve karşısındakini sıkmadan, yormadan sesin ve sözün hakkını vererek konuşmaktır.

Sözcükleri gerçek anlamlarıyla, anlamları gerçek tonlarıyla, vurgularıyla, sesleriyle

gereken yerlerde alınan etkili ve doğru bir nefesle konuşmaktır.

Ses bilgisiyle, beden bilgisiyle, yaşam bilgisiyle, sosyal bilgiyle, düşünce ve duyguyla uyumlu ve duyarak konuşabilmektir.

Sesimizin, sözümüzün, ayrıcalığımızın ve tekliğimizin ortaya konduğu, ortaya koyduğumuz bir iletişim boyutudur.

Akıcı, doğru ve etkili konuşmak, önemi ve gücü kavrandığında, gerekleri yerine getirildiğinde,

içtenlik ve bilgiyle donatıldığında toplumda saygın bir yer edinmemizi ve başarılı olmamızı sağlar.

Konuşma sanatının kurallarını kavrayabilmek için, bütün dillerde kurallar vardır, Türkçe'de de vardır bu kurallar.

Önce doğru konuşulur, sonra güzel konuşulur.

Yani doğru konuşmadan güzel konuşmak mümkün değildir.

Doğru bir diksiyonumuz, doğru bir söyleyişimiz olacak.

Ben sizleri bu doğru konuşmak konusunda başlıklar halinde şöyle bilgilendirmek isterim.

Doğru bir diksiyon, doğru bir söyleyiş için önce doğru soluk alacağız.

Toplum önünde söz söyleyebilmenin, heyecanı kontrol edebilmenin ön koşuludur doğru soluk alıp vermek ve çok önemlidir.

Sonra 29 harfimizi doğru seslendireceğiz.

Bildiğiniz gibi Türkçe'de bazı harflerin inceleri, bazı harflerin kalınları vardır.

Bazıları uzun okunur, bazıları kısa okunur.

İşte bunların doğru söylenmesi gerekir.

Sonra konuşma organlarının doğru kullanımı gereklidir.

Doğru nefes, onu da daha sonra sizlerle paylaşacağım.

Diyafram, sonra akciğerler, bunlar bizim körüklerimizdir, konuşma organıdır.

Sonra ses tellerimiz, onu çok iyi kullanmamız gerekecek.

Sonra ağzın içinde dil, bir konuşma organıdır.

Çünkü dil harfleri vardır Türkçe'de.

Dişler, dudak ve yanak kasları, bunların hepsinin kullanılması gerekir.

Türkçe'nin can damarı diyebileceğimiz vurgu, sözcük ve cümle vurguları,

vurgu ve anlam ilişkisini çok iyi kavramamız lazım.

Dünyada melodisi olan bana göre iki dil var.

Çok doğru ve düzgün konuşulduğunda dikkat edin bakın ikisi de şarkı gibi gelir kulağa.

İşte Türkçe'nin melodisini de tonlama oluşturur.

Yani sesin kullanımı yükselen ve alçalan seslerin kullanılabilmesi

ve o ses tonlarıyla değişik anlamların ve duyguların belirtilebilmesi olanaklıdır Türkçe'de.

Konuşma diline akıcılık kazandırmak ana dilimizde ancak ulamayla mümkündür ve çok önemlidir.

Yabancı dillerden özellikle Arapça ve Farsçadan dilimize geçmiş sözcüklerin doğru seslendirilmesi lazım.

Kaynağında nasılsa bizim de öyle seslendirmemiz gerekir.

Çünkü her dil değerlidir, her dil saygıdeğerdir.

Dillere saygı duymamız gerekir diye düşünüyorum.

Şapkalar yüzünden bir kaos yaşanıyor.

Konuşmanın anlam ve inceliğinin yitirilmesine neden oluyor.

İkisi de aynı yazılır gördüğünüz gibi, bildiğiniz gibi.

Ama kar etmek diyebilmek için o anın üstünde, o anın bize bir şey söylemesi lazım.

İşte bu tür inceliklerin bilinmesi gerekir.

Dilimizin ses ve ton eğitimini sağlıyor.

Konuşma temposu, dinamizm, sesin kullanılabilmesini öğretiyor.

Doğru sesi yanlış sesten ayırt edebilme yetisine sahip olmamız lazım.

Ama ben bunun lamba olarak söylenmesi gerektiğini söylediğimde, tamam hocam lamba diyorum diyor.

Yani lamba ile lamba arasındaki farkı almıyor kulak.

Peki kulak hassasiyeti nasıl kazanılır?

Efendim kulak hassasiyeti doğru yeri dinleyerek, doğru konuşan kişileri dinleyerek kazanılır.

Bulursanız kaçırmayın, mutlaka dinleyin ve konuşmalarına kulak verin.

Diksiyon ve fonetik çalışmalarını genel olarak işte bu başlıklar altında toplayabiliriz.

Doğru Diksiyon

https://video.neoskola.net/1738228727566.srt

Ne güzel söylemiş söyleyen, söz ola kestire başı, söz ola eğdire başı. Başı kestirmek çok kolay, zaten günlük yaşantımızda her şeyi çok kolay kestirip atmıyor muyuz? Ya başı eğdirebilmek, işte bütün sorun bu. Nasıl eğdireceğiz o başı? Söylenene, karşımızdakini nasıl inandıracağız? Nasıl heyecanlandıracağız, nasıl coşturacağız? Dahası nasıl güven sağlayacağız? Toplumun her kesiminde bunların başarılabilmesi için ilk ve tek olmazsa olmaz koşulun hitabet yetisi olduğu ta eski Yunan'dan beri günümüze kadar süre gelmiş. Yani güzel konuşmak eski Yunan'dan beri bir sanat olarak günümüze kadar geliyor. Sesler sözü, söz iletişim aracımız olan konuşmayı doğurmuş. Doğru ve etkili iletişim nasıl konuştuğumuza bağlı? Nasıl konuşacağız? Bunu size üç temel başlık halinde anlatabilirim. Bir, doğru bir söyleyişimiz yani doğru bir diksiyonumuz olacak. İki, dilin kurallarını yani gramerini bileceğiz. Üç, sesi kullanabileceğiz. Ana dilimizin kuralları içinde sözcükleri doğru seçip kullanarak yani başka bir deyişle telaffuz ederek kendini ve karşısındakini sıkmadan, yormadan sesin ve sözün hakkını vererek konuşmaktır. Doğru konuşmak. Sözcükleri gerçek anlamlarıyla, anlamları gerçek tonlarıyla, vurgularıyla, sesleriyle gereken yerlerde alınan etkili ve doğru bir nefesle konuşmaktır. Doğru konuşmak. Ses bilgisiyle, beden bilgisiyle, yaşam bilgisiyle, sosyal bilgiyle, düşünce ve duyguyla uyumlu ve duyarak konuşabilmektir. Doğru konuşmak. Sesimizin, sözümüzün, ayrıcalığımızın ve tekliğimizin ortaya konduğu, ortaya koyduğumuz bir iletişim boyutudur. Akıcı, doğru ve etkili konuşmak, önemi ve gücü kavrandığında, gerekleri yerine getirildiğinde, içtenlik ve bilgiyle donatıldığında toplumda saygın bir yer edinmemizi ve başarılı olmamızı sağlar. Konuşma sanatının kurallarını kavrayabilmek için, bütün dillerde kurallar vardır, Türkçe'de de vardır bu kurallar. Önce doğru konuşulur, sonra güzel konuşulur. Yani doğru konuşmadan güzel konuşmak mümkün değildir. Peki doğru nasıl konuşacağız? Doğru bir diksiyonumuz, doğru bir söyleyişimiz olacak. Ben sizleri bu doğru konuşmak konusunda başlıklar halinde şöyle bilgilendirmek isterim. Doğru bir diksiyon, doğru bir söyleyiş için önce doğru soluk alacağız. Toplum önünde söz söyleyebilmenin, heyecanı kontrol edebilmenin ön koşuludur doğru soluk alıp vermek ve çok önemlidir. Sonra 29 harfimizi doğru seslendireceğiz. Bildiğiniz gibi Türkçe'de bazı harflerin inceleri, bazı harflerin kalınları vardır. Bazıları uzun okunur, bazıları kısa okunur. İşte bunların doğru söylenmesi gerekir. Sonra konuşma organlarının doğru kullanımı gereklidir. Ne demek konuşma organları? Konuşma organları diyaframdan başlar. Doğru nefes, onu da daha sonra sizlerle paylaşacağım. Diyafram, sonra akciğerler, bunlar bizim körüklerimizdir, konuşma organıdır. Sonra ses tellerimiz, onu çok iyi kullanmamız gerekecek. Sonra ağzın içinde dil, bir konuşma organıdır. Çünkü dil harfleri vardır Türkçe'de. Dişler, dudak ve yanak kasları, bunların hepsinin kullanılması gerekir. Harflerin doğru söylenmesi için. Türkçe'nin can damarı diyebileceğimiz vurgu, sözcük ve cümle vurguları, vurgu ve anlam ilişkisini çok iyi kavramamız lazım. Türkçe'nin melodisi vardır. Dünyada melodisi olan bana göre iki dil var. Bir Fransızca, biri Türkçe. Çok doğru ve düzgün konuşulduğunda dikkat edin bakın ikisi de şarkı gibi gelir kulağa. İşte Türkçe'nin melodisini de tonlama oluşturur. Yani sesin kullanımı yükselen ve alçalan seslerin kullanılabilmesi ve o ses tonlarıyla değişik anlamların ve duyguların belirtilebilmesi olanaklıdır Türkçe'de. Konuşma diline akıcılık kazandırmak ana dilimizde ancak ulamayla mümkündür ve çok önemlidir. Yabancı dillerden özellikle Arapça ve Farsçadan dilimize geçmiş sözcüklerin doğru seslendirilmesi lazım. Kaynağında nasılsa bizim de öyle seslendirmemiz gerekir. Çünkü her dil değerlidir, her dil saygıdeğerdir. Dillere saygı duymamız gerekir diye düşünüyorum. Şapkalar yüzünden bir kaos yaşanıyor. Hem de müthiş bir kaos yaşanıyor. Konuşmanın anlam ve inceliğinin yitirilmesine neden oluyor. Küçücük bir örnek kar ve kar. İkisi de aynı yazılır gördüğünüz gibi, bildiğiniz gibi. Ama kar etmek diyebilmek için o anın üstünde, o anın bize bir şey söylemesi lazım. İşte bu tür inceliklerin bilinmesi gerekir. Fonetik ses eğitimi anlamına geliyor. Dilimizin ses ve ton eğitimini sağlıyor. Konuşma temposu, dinamizm, sesin kullanılabilmesini öğretiyor. Fonetik çok önemlidir. Bir de kulak hassasiyeti. Ne demek istiyorum kulak hassasiyeti? Doğru sesi yanlış sesten ayırt edebilme yetisine sahip olmamız lazım. Küçücük bir örnek. Lamba, lamba. Genelde lamba olarak sürüp gidiyor bu. Ama ben bunun lamba olarak söylenmesi gerektiğini söylediğimde, tamam hocam lamba diyorum diyor. Yani lamba ile lamba arasındaki farkı almıyor kulak. Bu çok önemli. Peki kulak hassasiyeti nasıl kazanılır? Efendim kulak hassasiyeti doğru yeri dinleyerek, doğru konuşan kişileri dinleyerek kazanılır. Bulursanız kaçırmayın, mutlaka dinleyin ve konuşmalarına kulak verin. Diksiyon ve fonetik çalışmalarını genel olarak işte bu başlıklar altında toplayabiliriz.

https://video.neoskola.net/1738082958995.srt

https://video.neoskola.net/1738082958779.srt

Diyaframı Doğru Kullanmak

https://video.neoskola.net/1738082958368.srt

Doğru diksiyonun olmazsa olmaz koşulu olan doğru soluk alıp vermeyi konuşacağız. Bilmem duydunuz mu bir diyafram nefesi vardır. Doğru soluk alabilmek diyaframı kullanmakla mümkündür. Burada hemen karnın üstünde bir zardır diyafram. Onu kullanarak nefes almamız gerekiyor doğru nefes alabilmek için. Çok değerli hocamız kendisini sevgiyle saygıyla analım Nusret Şenbay doğru soluk alıp vermek doğru bir diksiyonun doğru konuşmanın yüzde 60'ını oluşturur derdi. Yani o denli önemlidir. Diyaframı kullanarak nefes alabilmek biraz zordur. Sizi zorlayabilir onu bir türlü kurgulayamazsınız kafanızda. Burnunuzdan aldığınız nefes direk ciğerlerinize gidiyor gibi gelir. Ciğerlere gitmeyecek buraya gelecek. Bu diyaframı hareket ettirecek. Onun hareketiyle o hava ciğerlere pompalanacak. Böyle ters bir döngü var. Bizde kadınlar genellikle göğüs nefesi alırlar. Bu değil burada çok küçük çok minik bir hava alırsınız. Nefes alırsınız. Erkeklerimizde genellikle bu omuzları kaldırırlar. Herhalde karizma olsun diye bunu yapıyorlar. Ama bunun da etkili bir nefes almaya hiçbir yararı yok. Burada amaç ne? Diyaframı kullanarak nefes alalım diyoruz. Nedir amaç? Ciğerlerinize aldığınız havanın oylumunu büyütmek. Alabildiğiniz kadar çok hava almak. Sinüziti olanlar, burun kemiğinde eğrilik olanlar genellikle zor nefes alırlar. Yani yeterli nefes alamazlar burunlarından. O nedenle de zorlanırlar konuşma sırasında. İşte bütün amacımız bizim alabildiğimiz kadar fazla havayı ciğerlerimize yollamak. Şimdi bu diyaframı kullanmak tabi dediğim gibi zordur. Ben bile yıllar önce bu diyafram nefesi konusunda baya zorlanmıştım. Gerçi sonradan kazanıyorsunuz o yetiği kullanabiliyorsunuz ama biraz zaman alıyor. Hocamız bizim zorlandığımızı gördüğünde başka bir yol da önermişti. Bakın eğer diyaframı kullanamıyor iseniz şunu yapabilirsiniz. Bir satırda başlayıp bir satırın sonunda noktayla biten bir cümle alın. Anlamlı doğru düzgün kurulmuş bir cümle ama bunu anlamlı noktalamalara uyarak okumak değil de bir çırpıda. Ama öyle sözcükler birbirine girecek şekilde de değil. Anlaşılır bir şekilde ama bir çırpıda, bir nefeste. O bir satırlık cümleyi bir nefeste söylemeye çalışın. Tamam söyleyebildiniz, nefesiniz yetti. Sonra bir buçuk satırlık bir cümle alın. Başlayıp bir buçuk satır sonra noktayla biten anlamlı bir cümle alın. Bir nefeste o bir buçuk satırlık cümleyi söylemeye çalışın. Zorlanabilirsiniz. Demek ki yeterli nefes almıyorsunuz. O zaman hadi bakalım ciğere kuvvet deyip derin derin nefes, o ciğerinize aldığınız havayı artırmaya çalışın. Gün gelecek başaracaksınız. Hatta biz iki satırlık bir cümleyi bir nefeste söylemeyi öneriyoruz öğrencilerimize. İki satırlık bir doğru ve düzgün cümle bir nefeste söylenebiliyorsa siz zaten diyaframı da kullanırsınız o zaman. Bu çok önemli. Bunu denemenizi öneririm. Yılmayın, pes etmeyin, moraliniz bozulmasın, söyleyemiyorum, çıkmıyor demeyin. Mümkün olduğunca ardı ardına bu iki satırlık cümleyi tekrarlayın. Bakın göreceksiniz, mutlaka başaracaksınız. Şimdi benim eğitimlerim sırasında sevgili Nusret Hocam'ın örneği geldi aklıma. Onu da paylaşayım sizinle. Çok sevdiği bir dörtlük vardı. Yahya Kemal'in bir şiiridir. Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik diye hepimiz okul yıllarında bu şiiri de okumuştuk. Önce bize dedi ki bu şiirin ilk satırını söyleyin bir nefeste. Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik. Evet bir satır çıkar bir nefeste. Şimdi nefes alın ikinci satırı söyleyin bir nefeste hiç nefes almadan. Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik, bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik. Çok mutlu olmuştuk iki satırı çıkardık diye. Peki nefes alın üçüncü satırı söyleyeceksiniz dediğinde hepimiz biraz şaşırmıştık nasıl çıkacak acaba diye. Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik, bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik. Ak Tolgalı Beylerbeyi haykırdı ilerle. Tabi bakmayın şimdi benim çok rahat çıkardığıma. Ben yıllar önce ıhh olup kalmıştım üçüncü satırda çıkmamıştı. Çalıştık demek ki az nefes alıyormuşuz. Bunu da başardık sonra dedi ki hocamız nefes alın dört satırı bir nefeste söyleyin deyince ben herhalde ölürüm diye düşünmüştüm. Ama ölmedim başardım. Bakın şöyle bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik, bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik. Ak Tolgalı Beylerbeyi haykırdı ilerle bir yaz günü geçtik Tuna'dan kafilelerle. Daha benim ciğerimde hava var. Bu hale geliyorsunuz ciğeriniz genişliyor. Aynen neye benzer biliyor musunuz? Bizim güzel Karadeniz'imizin tulumu vardır ya tulumu şişirirler şişirirler. Sonra o havayı o çubuklu delikli şeyin üstünde yavaş yavaş o ezgiyi çıkararak o havayı yavaş yavaş verir. Tulumu çalan kişi. İskoçların gaydası da böyledir. Ak ciğerleriniz sizin körükleriniz. Bir de şunu unutmayın farkında değilsinizdir belki ama insanlar konuşurken nefes verir. Nefes almıştır konuşurken bakın şu anda bile ben konuşurken ciğerimdeki havayı geri veriyorum. Ama bunu çok ekonomik bir şekilde kullanarak geri vereceğiz. Bir çırpıda aldığımız nefesi bir çırpıda verecek olursak uzun uzun cümle kuramayız. Biter. Tekrar o zamanda bir kesik kesiklik olur. Hoş bir konuşma olmaz yani. Doğru ve etkili nefes almanın soluk almanın birinci katkısı işte az önce de söylediğim gibi uzun uzun cümleler kurdurur bize. Farkında mısınız artık hiç uzun cümle kurmuyoruz. Vav yav çağla gidiyor bu hayat. Keşke gitmese. Davranış sebeplerimizi birbirimize açıklayabilsek, sevgimizi, duygularımızı uzun uzun cümlelerle açıklayabilsek ama bunun için doğru ve etkili bir nefes almamız gerekir. Çünkü noktalamalara uyacağız, sözün anlamını çıkartacağız. Doğru nefes almanın en önemli bir ikinci özelliği daha var, katkısı heyecanınızı kontrol eder efendim. Çok önemlidir. Evet heyecan güzeldir. Yapacağınız her işte mutlaka heyecan duyun. Heyecansız bir işin çok başarı getireceğini düşünmüyorum ama heyecan sizi kontrol etmemeli. Heyecan sizi kontrol ederse bütün bildiklerinizi unutursunuz. Ben öğrencilerimden biliyorum. Eminim biliyor dolu bir çocuk ama o kadar heyecanlı ve o kadar artık heyecan onu kontrol etmiş ki böyle hazan yaprağı gibi titriyor. Bunun için derin bir nefes almanız yeterli. Uzunca, büyükçe. Neden? Çünkü beyninize fazla oksijen gidecek. Beyniniz daha iyi çalışacak. O zaman siz heyecanı kontrol edeceksiniz.

https://video.neoskola.net/1738083646593.srt

https://video.neoskola.net/1738083646292.srt

Yazma ve Noktalamanın Önemi

https://video.neoskola.net/1738083645896.srt

Merhabalar efendim. Doğru ve etkili konuşmanın kurallarını biliyoruz, doğru bir diksiyonumuz olması gerekiyor, dilin kurallarını, gramerini bilmemiz gerekiyor, sesimizi kontrol edebilme, sesimizi kullanabilme yetisine sahip olmamız gerektiğini biliyoruz. Doğru ve etkili konuşmaya katkısı olan bir başka şey de yazmaktır sevgili arkadaşlar. Artık ne kadar uzun uzun oturup yazıyoruz ve yazım kurallarına ne kadar uyuyoruz bu tartışılır. Ama sizlerin doğru ve etkili konuşabilmesi için yazmanın ve noktalama işaretlerinin ne kadar önemli olduğunu gösteren güzel bir alıntı var. Onu sizlerle paylaşmak isterim. Bir Rus yazar düşünür. Kanevski'nin bir alıntısı bu. Kanevski'den yaptığım bir alıntı. Bunu sizlerle paylaşayım. ''Kaybedilenler'' demiş Kanevski. Bir gün insan bir gülü kaybetti. O zaman zor cümlelerden korkar oldu ve basit ifadeler kullanmaya başladı. Cümleleri basitleşince düşünceleri de basitleşti. Bir başka günse önlem işaretini kaybetti. Alçak bir sesle ve ses tonunu değiştirmeden konuşmaya başladı. Artık ne bir şeye kızıyor ne de bir şeye seviniyordu. Üstelik hiçbir şey onda en ufak bir heyecan uyandırmıyordu. Bir süre sonra soru işaretini kaybetti. Soru sormaz oldu. Hiçbir şey ama hiçbir şey onu ilgilendirmiyordu. Ne kainat ne dünya ne de kendisi umurundaydı. Birkaç sene sonra iki nokta üst üste ya da noktalı bir gül işaretini kaybetti. Davranış sebeplerini başkalarına açıklamaktan vazgeçti. Ömrünün sonuna doğru elinde yalnızca tırnak işaretleri kalmıştı. Kendine has düşüncesi yoktu. Yalnız başkalarının düşüncelerini tekrarlıyordu. Son noktaya geldiğinde düşünmeyi ve okumayı unutmuş vaziyetteydi. Ben buna konuşmayı da eklemek istiyorum. Son noktaya gelindiğinde düşünmeyi okumayı ve konuşmayı unutmuş vaziyetteydi. Yazım kurallarına dikkat edelim, yazalım. Duygularımızı, düşüncelerimizi yazıyla da dile getirmeye çalışalım. Konuşmaya doğru ve düzgün konuşmaya çok büyük katkısı olacaktır.

Ara Test (2)

Doğru ve Güzel Konuşmak

https://video.neoskola.net/1738229405187.srt

https://video.neoskola.net/1738229404908.srt

Merhabalar efendim, bugün sesli harflerimizden A ve E'nin söyleniş şekillerini göreceğiz.

Konuşma dilimizde söylenişleri farklı, iki A harfi var.

Tabi bunların ayırt edilebilmesi için de bir şapkaya ihtiyacımız var bildiğiniz gibi.

Üst başlık olarak iki A dedikten sonra aslında dört tane A elde ediyoruz.

Şimdi Ekim'den sonraki ayın adı Kasım ayıdır.

Çok duymamış olabilirsiniz ama böyle bir isim var.

Bakın yine kalın A'yı kullandım ama bu sefer A'yı uzattım.

Bir de kısası var bunun ve çok yanlış kullanıldığını görüyorum.

Hem kitle iletişim araçlarında hem günlük yaşamda hatta öğrencilerimizde de görüyoruz bunu.

Anlamlarını çok iyi bilmemiz lazım doğru kullanabilmemiz için.

Çünkü bir yabancı sözcük, Arapçadan geçmiş bir sözcük.

Mahkemesi devam eder, daha hüküm giymemiştir.

Katil zanlısı, yani öldürme eylemini gerçekleştiren kişi.

Şüpheli desek bitireceğiz aslında işi.

Ya da öldürdüğü var sayılan kişi desek.

Yanlış kullanımlardan uzaklaşacağız.

Katil zanlısı şeklinde çok duyuyorum.

Gırtlağımıza çok uygun değil o Arapçası.

Biz iyiyi rahat söyleyebilmek için araya iyi koymuşuz.

Hani vardır böyle filmlerde katli vaciptir denir.

Bunu lütfen yazın aklınızın bir köşesine.

Yine çok yanlış kullanılan bir sözcük vardır.

İkame etmek, Arapça çok zengin bir dil.

Bir sözcüğün 3-4 anlamı var Arapçada.

İkame etmek, bulunmak, bulundurmak, oturmak, yerine koymak demek.

Hukukta geçer, ikame mallar, ekonomide geçer ya da bir yasa kaldırılır onun yerine ne ikame edilecek denir.

3-4 anlamı olduğu için işte biz yanlışlık yapıyoruz.

İkametgah eskilerden, eskiler bilirler, İkametgah il muhabiri vardı muhtarlarda.

Türkçe konuşursak bütün yanlışlardan kurtulacağız.

Ne yazık ki artık herkes Hacettepe diyor.

Anneler, ablalar, işte kadınlar gelir orada.

Buna ne hacet var demiyor muyuz sevgili arkadaşlar?

A'nın üstüne şöyle bir çizgi atardık biz.

katildeki A'nın üstüne bir çizgi çizerdik.

A ve E Harfleri

https://video.neoskola.net/1738229404675.srt

Merhabalar efendim, bugün sesli harflerimizden A ve E'nin söyleniş şekillerini göreceğiz. Konuşma dilimizde söylenişleri farklı, iki A harfi var. Biri kalın A, biri ince A. Tabi bunların ayırt edilebilmesi için de bir şapkaya ihtiyacımız var bildiğiniz gibi. Üst başlık olarak iki A dedikten sonra aslında dört tane A elde ediyoruz. Kalın, kısa, kalın, uzun. Önce bu ikisini bir görelim. Masa, kalem, bardak. Kalın, kısa A'dır bunlar. Peki kalın, uzun A nedir acaba? Şimdi Ekim'den sonraki ayın adı Kasım ayıdır. Bu ay adındaki A, kalın, kısa A. Ama bazen o A uzun olur ve isim olur. Çok duymamış olabilirsiniz ama böyle bir isim var. Kasım Bey. Bakın yine kalın A'yı kullandım ama bu sefer A'yı uzattım. Kasım Bey. Ya da adam öldürene katil diyoruz. Buradaki A, kalın, uzun A'dır. Bir de kısası var bunun ve çok yanlış kullanıldığını görüyorum. Hem kitle iletişim araçlarında hem günlük yaşamda hatta öğrencilerimizde de görüyoruz bunu. Bir de katil olayı var biliyorsunuz. Katil zanlısı. İkisi çok farklıdır. Katil bir sıfattır. Katil eylemdir, fiildir. Anlamlarını çok iyi bilmemiz lazım doğru kullanabilmemiz için. Çünkü bir yabancı sözcük, Arapçadan geçmiş bir sözcük. Katil hüküm giymiş kişidir. Suçu sabit olan kişidir. Mahkemesi devam eder, daha hüküm giymemiştir. O zaman hala zanlıdır. Berat etme de söz konusu olabilir. Katil zanlısı, yani öldürme eylemini gerçekleştiren kişi. Şüpheli desek bitireceğiz aslında işi. Ya da öldürdüğü var sayılan kişi desek. Yanlış kullanımlardan uzaklaşacağız. Ama bunu ne yazık ki yapamıyoruz. Katil zanlısı şeklinde çok duyuyorum. Yanlış. Bir kişi ya katildir ya da zanlıdır. Katil zanlısı olmaz. Katil zanlısı. Aslında söylerken bile zorlanıyoruz. Gırtlağımıza çok uygun değil o Arapçası. Katildir onun doğrusu. Arada iyi yoktur. Biz iyiyi rahat söyleyebilmek için araya iyi koymuşuz. Hani vardır böyle filmlerde katli vaciptir denir. Yani öldürülmesi uygundur anlamında. Bunu lütfen yazın aklınızın bir köşesine. Katil zanlısı diye bir şey yoktur. Katil zanlısıdır ya da katildir. Yine çok yanlış kullanılan bir sözcük vardır. İkametgah. Doğrusu budur. İkametgah değildir. İkame etmek, Arapça çok zengin bir dil. Bir sözcüğün 3-4 anlamı var Arapçada. İkame etmek, bulunmak, bulundurmak, oturmak, yerine koymak demek. Hukukta geçer, ikame mallar, ekonomide geçer ya da bir yasa kaldırılır onun yerine ne ikame edilecek denir. 3-4 anlamı olduğu için işte biz yanlışlık yapıyoruz. İkametgah eskilerden, eskiler bilirler, İkametgah il muhabiri vardı muhtarlarda. Bunun Türkçesi oturma belgesidir. Türkçe konuşursak bütün yanlışlardan kurtulacağız. Ve de güzel konuşacağız. Yani o İkametgah değil. Bunu bilelim. Hacettepe Üniversitesi. Ne yazık ki artık herkes Hacettepe diyor. Ama yok böyle bir şey. Çünkü aslı uzun. Hacet, dilek, dua, niyaz demek. Ben Ankara'lıyım ve Hacettepe'liyim. Hacettepe'de büyüdüm. Çocukluğum orada geçti. Neden oranın adı Hacettepe? Çünkü orada bir yatır vardı. Anneler, ablalar, işte kadınlar gelir orada. Dua ederlerdi o yatırın başında. Allah bütün hacetlerimizi kabul etsin. Şeklinde dua ederlerdi. Hacet sözcüğü de yine Arapça. Dilek, niyaz ve ihtiyaç demek. Buna ne hacet var demiyor muyuz sevgili arkadaşlar? Ama hacet değil. Çünkü aslı yani Arapçası uzun. Benim ilkokul dönemimde Hacettepe yazarken A'nın üstüne şöyle bir çizgi atardık biz. Şimdi yok tabi. Bunlar yok. Ya da katil yazarken katildeki A'nın üstüne bir çizgi çizerdik. Uyarırdı bizi uzun okuyun diye. Gördüğünüz gibi kalın kısa, kalın uzun. İki A var şu anda elimizde. Peki üst başlık olarak demiştik ki bir de ince A var. Kalın A, ince A. Kar etmek. Bakın buradaki A, ince A. Ama karla aynı yazılıyor. Yazılışı aynı. Peki kar ettik diyemeyeceğimize göre kar edeceksek eğer bizim o A'nın bir şekilde belirtilmiş olması lazım. Ya da hala mı? Hala mı? Ben hala, halamlarda oturuyorum diyemezsiniz. Ben hala halamlarda oturuyorum. Bakın aynı sözcük. Aynı şekilde yazıyoruz. Ama anlamları farklı. Ve bu farkı belirtmek için mutlaka ince A'larda o şapkayı kullanın. Bunu alışkanlık haline getirirseniz tabi yazmak da konuşmayı, güzel konuşmayı besleyen çok önemli bir öge. Yazarken bunlara dikkat ederseniz konuşma dilinizde de bunlar yerleşecektir mutlaka. Efendim ince A'da iki önemli sözcüğü özellikle altını çizerek belirtmek istiyorum. Kağıt ve İnkılap İnkılaptaki A ince A'dır. İnkılap değil. İnkilap hiç değil. İnkılap Söylemekte zorlanıyorsanız mis gibi Türkçesi var. Devrimlersiniz, bitirirsiniz işi. Kağıt değil. Türkçe zaman zaman yazıldığı gibi okunmaz. Okunduğu gibi yazılmaz. O yumuşak yeyi mutlaka yazacağız oraya. Onun nasıl okunduğunu daha sonra göreceğiz. Ama o yumuşak yeyi okumayacağız. Iğğğ sesi yoktur Türkçede. Kağıt değil. Kağıt hiç değil. Kağıt Bu iki sözcüğün özellikle altını çizmek istedim. İnce A böyle ama incenin de ince A'nın da uzunu ve kısası var. Biraz karışık galiba ama güzel konuşmak hoş bir şey. Bu karışıklığa değer. Kamil derken ince A kullanıyorsunuz. Ama bakın buradaki ince A'yı uzatıyorsunuz. Katip derken katip demiyorsunuz. Evet ince A kullanıyorum ben ama kısa kullanıyorsunuz. Yanlış. Kamil kafir lanet gibi sözcükler. Bunları çoğaltabiliriz. Mesela Canan Zor gelebilir telaffuzu size. Genelde Canan deyip gidiyoruz. Ya da Handan deyip gidiyoruz. Değil mi? Güzel konuşmak istiyor musunuz? O zaman gelin Canan deyin. Handan deyin. Nalan deyin. Bir de özellikle rica ediyorum sizden. Rakip değildir bu. Rakiptir. Hakem değildir. Hakemdir. Neden? Ama aslı öyle. Arapçası kısa. Hakem. Niçin rakip üstüme doğru geldi? Orta hakemin bayrağını gömdü? Nedir bu? Bu biraz tuhaf oluyor doğrusu. Böyle biz aslı kısa olanları uzatmak aslı uzun olanları kısaltmak gibi tuhaf bir şeye saptık. Tabii dediğim gibi yani doğru ve düzgün konuşmak. Doğru yeri dinleyerek doğru konuşanları dinleyerek kazanılan bir şeydir. Çünkü dil bilimin vazgeçilmez bir koşuludur. Dil dinleyerek öğrenilir. Konuşarak geliştirilir. Doğru ve düzgün yeri dinleyerek öğreneceğiz dilimizi. Konuşarak da geliştireceğiz. Evet. Ağlar böyle sevgili arkadaşlar. Toparlamak gerekirse üst başlık olarak iki ağ var. Kalın ağ, kısa, kalın, uzun, ince, kısa, ince, uzun. Onun da örneklerini verdim size az önce. Gelelim e harfine. Türkçenin biraz belalı bir harfidir. Yöre ağızlarında genellikle bu yanlışlıklar oluyor. Örneğin Ege'de Akdeniz'de e'ler çok açık. Açılır. Türkçede iki tane e var. Kapalı e, açık e. Açık e, mermer, berber, erkek. Bakın böyle mer. Böyle bir arsız bir ses çıkıyor. Mer derken. Açık. Ama öyle. Açık e böyle. Mermer, berber, her gibi. Kapalı e, işte bütün sorunu kapalı e'de yaşıyoruz. Benzin değil. Gençlik değil. Mendil değil. Niye? Sormayın bana. Böyle. Doğrusu böyle Kapalı e'ler zengin, sendika, eldiven, elbise, mendil, gençlik, zerrin. Bir de bir isim var. Genelde arkadaşlarımız kendi isimlerini bile bazen yanlış söylüyorlar. İsminiz nedir diye soruyorum. Elçin diyor. Hayır, yanlış. Elçin. Kapalı e'dir oradaki e. Zerrin, berrin ve elçin. Yani bir örnek vermek gerekirse zengin sendikalar, cümle kurarak vereyim size bu örneği. Zengin sendikalar, emekli büyük elçiler, mağazada satılan eldiven, elbise ve şemsiyeler, Türk gençliği, benzin istasyonu gibi. Mümkün olduğunca bu kapalı e'lere dikkat edelim. Ola ki kapatamıyorsunuz. Hala ısrarla benzin diyorsunuz. Hala ısrarla mendil diyorsunuz. Bunun bir yolu var. Çok da basit. Yeter ki bunu kavrayabilin. Şöyle yapın. Benzin yazın. B, e, e'den sonra bir i koyun. Devam edin. Zin olarak tamamlayın. Ve o yazdığınızı bir çırpıda okuyun. Benzin. Bunu süratle okuyun. Benzin. O i harfi sizin o açtığınız e'yi kapatacaktır. Bu bir sanal i olarak düşünün bunu. Mendil mi diyorsunuz? Koyun i'yi oraya. Mendil. Mendil. O i harfinin e'leri kapatmada size çok yararı olacaktır. Bir de Türkçe'de kapalı e ve açık e'nin dışında bir ara e vardır. Önemlidir bu. Bakın, önemlidir deki e ara e'dir. Önemli demiyoruz. Önemli de demiyoruz. Yani açık e ve kapalı e'yi kullanmıyoruz. Bir ara e'dir. Cem sözcüğü de ismi de böyledir. Cem değil. Cem de değil. Yani benzindeki e'yi kullanmıyoruz orada. Cem Sultan derken çok rahat çıkarırsınız aslında. Pembe sözcüğü de böyledir. Şeker pembesi. Pembe değil. Pembe de değil. Ara e. Dediğim gibi e Türkçe'de biraz sorunludur ama çok önemlidir.

https://video.neoskola.net/1738228380762.srt

https://video.neoskola.net/1738228380401.srt

''I'' harfinin söylenişinde ben bugüne kadar yanlış yapan kimseyi görmedim, siz de sakın bunda başarılı olmayın.

''I'' harfi bildiğimiz gibi ısı, ılık, ılıtmak, kızılırmak fazla bir özelliği yok.

''İ'' harfi de öyle aslında, yalnız şuna dikkat edin, bu iki dudak kenarı sakın yayılmasın, sesi bozar.

''I'' diye bir şey yok, ''İ'' diye bir şey yok.

Dudakların kullanımı çok önemli harfleri seslendirirken.

''İ'' harfinde de iplik, iğne, iğde ama Arapçadan geçmiş sözcüklerde ''İ'' harfi biraz sorun çıkarıyor bize, bilmediğimiz için.

Şöyle ki, normal ''İ'' de noktayla yazıp bitiriyoruz ama Arapçadan geçmiş bir sözcük mesela ne?

''Milli'' yabancı bir sözcük, bu ''Milli'' sözcüğünün sonundaki ''İ'' normal bizim bildiğimiz noktalı ''İ'' değil, şapkayla yazılır o.

''Milli'' özelliği nedir? Uzun okutuyor.

Hayati, fenni, ilmi, cani, bütün bu yabancı dilden geçmiş bu sözcüklerde, Arapçadan geçmiş bu sözcüklerdeki nispet iyilerine lütfen dikkat edin.

Bir de bir olumsuzluk öneki vardır ki en büyük yanlışı orada yapıyoruz.

''Bi-eki'' önüne geldiği sözcüğün anlamını tersine çevirir.

Genellikle duyuyoruz ki hep bi-haber, bi-vefa, bi-vefa, iki-vefa, üç-vefa, hayır, bi-vefa.

İşte mümkün olduğunca Türkçe konuşursak bu yanlışlardan da uzaklaşırız ama illa ki o iki kullanacaksak o zaman o yabancı dilede saygı duyalım ve onu doğru kullanalım.

Ben bu konudan bi-haberim deyin, illa bunu kullanacaksınız.

Ama ben bu konudan haberli değilim, hiç haberim olmadı bundan deyip kendi dilinizde çok da rahatça anlatabilirsiniz.

Bu olumsuzluk önekini anlatmışken bir başka olumsuzluk öneki daha var, ondan da kısaca söz edeyim size.

Na-eki, mert, na-mert, mevcut, na-mevcut.

Önüne geldiği sözün anlamını hep tersine çevirir.

İki i ile yazılır, birincisi normal i, ikincisi ispet i'si.

Çok eskiler, özellikle de eski siyasetçiler siyasi, siyasal bu şekilde konuşurlardı.

Onlar daha bir aslına uygun konuşuyorlardı.

I ve İ Harfleri

https://video.neoskola.net/1738228380121.srt

''I'' harfinin söylenişinde ben bugüne kadar yanlış yapan kimseyi görmedim, siz de sakın bunda başarılı olmayın. ''I'' harfi bildiğimiz gibi ısı, ılık, ılıtmak, kızılırmak fazla bir özelliği yok. ''İ'' harfi de öyle aslında, yalnız şuna dikkat edin, bu iki dudak kenarı sakın yayılmasın, sesi bozar. ''I'' diye bir şey yok, ''İ'' diye bir şey yok. Dudakların kullanımı çok önemli harfleri seslendirirken. ''İ'' harfinde de iplik, iğne, iğde ama Arapçadan geçmiş sözcüklerde ''İ'' harfi biraz sorun çıkarıyor bize, bilmediğimiz için. Şöyle ki, normal ''İ'' de noktayla yazıp bitiriyoruz ama Arapçadan geçmiş bir sözcük mesela ne? ''Milli'' yabancı bir sözcük, bu ''Milli'' sözcüğünün sonundaki ''İ'' normal bizim bildiğimiz noktalı ''İ'' değil, şapkayla yazılır o. Onun adına ''Nispet İ'si'' denir. ''Milli'' özelliği nedir? Uzun okutuyor. Hayati, fenni, ilmi, cani, bütün bu yabancı dilden geçmiş bu sözcüklerde, Arapçadan geçmiş bu sözcüklerdeki nispet iyilerine lütfen dikkat edin. Bir de bir olumsuzluk öneki vardır ki en büyük yanlışı orada yapıyoruz. ''Bi-eki'' önüne geldiği sözcüğün anlamını tersine çevirir. Ne demek istiyorum? Vefa, bi-vefa, vefasız demek. Haber, bi-haber, habersizim. Genellikle duyuyoruz ki hep bi-haber, bi-vefa, bi-vefa, iki-vefa, üç-vefa, hayır, bi-vefa. İşte mümkün olduğunca Türkçe konuşursak bu yanlışlardan da uzaklaşırız ama illa ki o iki kullanacaksak o zaman o yabancı dilede saygı duyalım ve onu doğru kullanalım. Ben bu konudan bi-haberim deyin, illa bunu kullanacaksınız. Ama ben bu konudan haberli değilim, hiç haberim olmadı bundan deyip kendi dilinizde çok da rahatça anlatabilirsiniz. Bu olumsuzluk önekini anlatmışken bir başka olumsuzluk öneki daha var, ondan da kısaca söz edeyim size. Na-eki, mert, na-mert, mevcut, na-mevcut. Önüne geldiği sözün anlamını hep tersine çevirir. Mağlup, na-mağlup. Bunları unutmayın sevgili arkadaşlar. Camiidir doğrusu. İki i ile yazılır, birincisi normal i, ikincisi ispet i'si. Ba-yi de böyledir. Çok eskiler, özellikle de eski siyasetçiler siyasi, siyasal bu şekilde konuşurlardı. Onlar daha bir aslına uygun konuşuyorlardı. Evet, i'deki durum da böyle. İzlediğiniz için teşekkürler.

https://video.neoskola.net/1738083911862.srt

https://video.neoskola.net/1738083911529.srt

O ve Ö Harfleri

https://video.neoskola.net/1738083911172.srt

''O'' ve ''Ö''ye geçelim şimdi. Dudak ve yanak kaslarınız mutlaka işin içinde olacak. ''O'' harfini söylerken, bakın böyle önde dudaklarınız bir halka olacak şekilde öne doğru uzuyor, yanak kaslarınız da işin içine giriyor. ''O'' ve ''Ö'' Ot, ova, ocak, oturmak gibi. Bunlar her zaman kullandığımız kalın ''O''lar. ''O''nun incesi var. Lokanta, loş, lodos, logaritma, lojistik, psikoloji, sosyoloji, lokomotif. ''A'' harfinde görmüştük. ''La'' sesi, lavanta, lades demiştik. Burada da ''lo'' sesi işin içine giriyor. ''La', ''lo'' ve ''lu'' seslerini unutmayacağız. Türkçenin incileridir bunlar. Bunları kalın çıkarırsak kulağa hiç hoş gelmez ve etkili bir Türkçe konuşmamış oluruz. Etkileyemeyiz karşımızdakini. Loca, lokum, losyon, lodos, loş. Az önceki verdiğim örneklere ilave olarak bunları da söyleyebilirim. Kalın ''O'' ve ince ''O''. Kalın ''A'' ince ''A'', kalın ''O'' ince ''O''. ''Ö'' harfine gelince öyle çok bir özellik yok. Yine aynen ''O''nun söylemişi gibi. Dudaklar öne doğru uzayacak. Dudak ve yanak kasları işin içine girecek. Daha kolay tabi ki öpmek, ördek, örmek, örgü gibi.

https://video.neoskola.net/1738081951808.srt

https://video.neoskola.net/1738081951437.srt

U ve Ü Harfleri

https://video.neoskola.net/1738081951207.srt

Merhabalar efendim. Bugün sesli harflerimizden U ve Ü'nün seslendiriliş şekillerini göreceğiz. Dilimizde kalın ve ince olmak üzere iki tane U vardır. Ve ikisinin de söyleniş şekli yine dudak ve yanak kaslarının işin içine girmesiyle olur. U yani üstün körü konuşmak, uyuyorum da diyebilirsiniz. Ama bir kerede net, temiz, anlaşılır olmak istiyorsanız bu kurallara uymak zorundayız. Uyku, uyumak, uçmak, uçurtma gibi. Kalın U'da pek sorun yok ama şapkalı U bizi biraz uğraştırıyor konuşma dilinde. Hükümet, sükunet, sükut, mahkum, mahkumiyet. Burada gördüğünüz gibi bir sanki Q sesi çıkıyor, Q harfi varmış gibi. Ve şapka olması lazım. Başka türlü okuyamazsınız zaten onu. Mesela doğrusu rüyadır biliyor musunuz? Rüya değil. Biz şapkalı U'yu kendimizi çok yormamak için, aslında güzel ve etkili konuşmak biraz özen ister, çaba ister. Hep kolaycılığa kaçıyoruz. Onun için o şapkalı U'lar genelde üyleşmiştir. Rüya deriz. Asıl doğrusu rüyadır. Şarkı sözlerine dikkat edin. Şarkı sözlerinde doğru kullanılır. Rüya gibi her hatıra diye geçer, söyler sanatçılar. Türkçe bilen sanatçılar. Yani doğru konuşan, güzel konuşan sanatçılardan söz ediyorum. Çok sık kullandığımız bir sözcük, güya mı diyorsunuz acaba bilmiyorum ya da göya mı diyorsunuz. İkisi de yanlış. Güya, gü. Bize çok yabancı bir ses tabii ki ama doğrusu bu. Tuğba, bakın Tuğba'da şapka vardır, şapka. Uzatmanızı ister Tuğba. Tuğba değil, ismini soruyorum arkadaşıma. Tuğba diyor. Hayır Tuğba değil, Tuğba. Ve arada asla yumuşak yeğ yoktur. Ama o U'yu uzattığımız için, bakın uzatın siz de benimle söyleyin isterseniz. Arada bir yumuşak yeğ varmış gibi, öyle bir ses duyuyorsunuz. Tuğba ama yoktur. Tuğba cennet ağacı demek. Sükunet dedim, sükut dedim. Bir de yine belki biraz yaşlılarımız, biraz daha eskiler bilirler bu cümleyi. Hayal kırıklığına uğradık anlamına gelen bir cümle vardır. Genelde şöyle kullanılır. Sükutu hayale uğrattı beni derler. Ama yanlıştır bu cümle. Bakın neden yanlış? Sükut ne demek? Sükut, sessizlik, susmak demek. Peki, sükutu hayale uğradım derken siz hayalin sessizliğine mi uğradım demek istiyorsunuz? Hayal kırıklığına uğradım mı demek istiyorsunuz? O zaman sükutu hayal. Sükuttur, oradaki u ince değildir, kalındır. Sükut, düşmek, kırılmak demek. Hukukta geçer, dava delil yetersizliğinden sükut etmiştir, düşmüştür. Sükutu hayale uğrattı beni. Şekli doğrudur. Ama bana kalırsa, düş kırıklığına uğradım derseniz işi çok kolay halledersiniz, kulağı da daha hoş gelir. Mis gibi bir Türkçe sözcük karşılığı var onun. Düş gibi bir karşılığı var. Düş kırıklığına hiç uğramayın tabi, dilemem ama eğer uğrarsanız sükutu hayale değil, düş kırıklığına ya da sukutu hayale uğrayın. Gülgün. Farsça gül gibi demek. Gülgün diye bir şey yok. Bakın burada da biz şapkalı uyu, kendimizi yormamak için, zorlamamak için, o harfi çıkaramadığımız için üyleştirmişiz. Gülgün. Tuğba. Hulusi. Lutgölü. Doğrusu lütfendir biliyor musunuz sevgili arkadaşlar? Lütfen değil, lütfetmekten gelir çünkü. Aman efendim lütfettiniz der eskiler. Hulyadır doğrusu. Onu da üyleştirmişiz ama artık bu yerleşmiş. Siz yine hulya demeye, rüya demeye isterseniz devam edin çünkü artık çok yerleşik iki sözcük bunlar. Ne yapıyorsun diye sorabilirler size. Ben sadece bunların doğrusunun bunlar olduğunu bilin istediğim için örnekleri verdim size. Evet. La'yı gördük, ince a'yı. Lo'yu gördük, ince o'yu. Ve şimdi de lu, ince u'yu gördük. La, lo ve lu. Güzel konuşmak istiyorsanız bu a'da, o'da ve u'daki bu özelliklere dikkat edin lütfen. Ü harfi o da aynen u gibi yanak ve dudak kasları öne doğru uzatılarak söyleniyor. Fazla bir zorluğu yok. Bildiğimiz gibi üzüm, üzüntü, üzülmek. Üzüm, üzüm, üzülmek. Ama bir kere de anlaşılmak istiyorsak bu yanakların ve dudakların kaslarını işin içine sokmayı lütfen unutmayın.

Ara Test (3)

Ünlü Harfler’in Doğru Kullanımı

https://video.neoskola.net/1738084053879.srt

https://video.neoskola.net/1738084053542.srt

B, P ve M Harfleri

https://video.neoskola.net/1738084053296.srt

İki dudağın çok belirgin bir şekilde birbiriyle buluşması gerekir. Doğru ve düzgün bir B harfi çıkarabilmek için. Yani üstün körü konuşursanız burada mısın da diyebilirsiniz. Burada mısın gibi. İki dudak birbiriyle mutlaka birleşecek. Sessiz harfler, ünsüz harfler mutlaka bir sesliyle seslendirilirler. Bu önemli bir kuraldır. Bunu da hatırlatmış olayım size. Türkçe'de sözcük sonunda B harfi yoktur. P'leşmiştir. Kitap, sevap, hesap, mehtap gibi. Ama takı aldıkları zaman tekrar B'leşirler. Şimdi şu B harfinin çok doğru ve düzgün söyleniş şeklini görelim. Baş, boş, bacak, bıçak. Az önce söylediğim gibi kitap, sevap, hesap. Bakın burada sonunda P'leşmiş, takı aldığı zaman tekrar B'leşir dedik. Nasıl olur? Kitabı alırsınız, sevabı işlersiniz, mehtabı seyredersiniz ya da hesabı ödersiniz. Ama bazı istisnaları vardır bunun. Takı alsalar dahi sonu B'leşmeyen sözcükler var. Sap, takı aldığı zaman B'leşmez. Çöp, çöpü olur. Top, topu. Hap, hapı. Acaba hani tek hecelilerde mi B'leşmiyor takı aldığı zaman P'ler diye aklınıza gelebilir? Hayır, benim de yıllar önce hep aklıma bu gelmişti. Tek heceliler galiba B'leşmiyor demiştim. Ama hocamız o zaman bana demişti ki peki dip de o zaman bakayım demişti. Ve takı alsın dedi. Dip, dibi. Bakın tek heceli olmasına rağmen B'leşti. Cep, cebi. B harfi böyle, dudak kaslarınızı çok iyi kullanacaksınız. P, yine bir dudak harfi. Politika, pris, porsiyon, plak, problem, pratik, propaganda gibi. Çok fazla bir özelliği yok ama mikrofon kullananlar için P harfi tehlikeli bir harftir. Patlayabilir, teknik bir tabirdir bu. Mikrofonu böyle direkt dudaklarınızın tam karşısına tutmayacaksınız. Şöyle hafif yan tutacaksınız. Bu işi iyi bilen ustalar dikkat edin bakın konuşmacılar. Mikrofonu şöyle değil de şöyle hafif yan tutarlar. Bir de P harfini söylerken nefesle söylemeyin. O zaman işte patlamayı önlersiniz. Yani problem, nefes vererek P harfini çıkarmayın. O patlamaya neden olur. Problem, nefesinizi hafif tutarak P harfini söyleyin. Problem, pris, politika, propaganda, pazartesi, pınar gibi. Mikrofon kullananlar için bu ayrıntıyı da aktarmış olayım size. Ve M harfi. Şimdi dikkatinizi çekmiş olabilir alfabet iki sıra takip etmiyorum. Neden? Şundan. Söyleniş yerleri aynı olan ünsüzleri arka arkaya size aktarmaya çalışıyorum. B harfi de iki dudakla söyleniyor. P harfi de iki dudakla söyleniyor. M harfi de yine iki dudak harfidir. Mum, mektup, muhabbet gibi gördüğünüz gibi yine iki dudak işin içine giriyor. Eğer M harfinden sonra bir ünlü geliyor ise dikkat edin. Örneğin mum derken bu söyleyişe, söyleme kurallarına çok dikkat edin. Mum. Bu mum, eğer buna özenli söylemezseniz mum gibi bir ses çıkarırsınız. Karşıdaki çok net anlayamayabilir. Hatta çok esprilde bir cümlesi vardır. Hocalarımız özellikle bunu söyletirler. Ve çok gülüşmelere neden olurdu. Bu mum, umumumuzun mumudur. Bunu tekrar edin. Kulağınıza net geliyor mu? M harfini ve ardından gelen o sesli harfi net alabiliyor musunuz? O zaman doğru söylüyorsunuz demektir.

https://video.neoskola.net/1738166147942.srt

https://video.neoskola.net/1738166147628.srt

C, Ç, D ve T Harfleri

https://video.neoskola.net/1738166147427.srt

Geçtik bir başka ünsüzümüze. C. C ve Ç'yi arka harfiye sizlere aktaracağım. Dişler hafifçe birbirine yaklaşıyor. Ses dil ile diş arasından çıkıyor. İyice kenetlenmeyecek iki diş birbirine. Hafif açık kalacak. C. Dikkat edin. C'nin J'leşme ihtimali çok fazladır. Hatta bazen görüyorum böyle çok güzel konuşma çabası içinde ama güzel konuşmanın ne olduğunu da çok fazla bilmeden konuşan arkadaşlarımız var. Canım falan oluyor böyle aman yapmayın. O canım değil canım. J'nin C'leşme, C'nin J'leşme riski vardır. O nedenle özenli konuşmaya dikkat edin. Cam, can, canavar, cüsse, cüce ama anlamları ayrı olup söylenişleri karıştırılabilen birkaç sözcük var onlara dikkatinizi çekmeliyim. Örneğin haç. Bunun sonu Ç'dir. Ama kurban bayramında gittiğimiz yer haç. Tek eceli olduğu için zorlanabilirsiniz. Yani o C ile Ç'nin karışmaması lazım. Taka alırsan kurtarırsınız rahat çıkar. Hac etmek, hacca gitmek, hacı amca gibi ama haç ve hacda o C ile Ç'nin farkını mutlaka belirtmeniz lazım. Ya da saç. Ama ne kavurma yeriz biz zaman zaman? Saç kavurma. Genelde bütün şehirler arası yollarımızda biz afiyetle saç kavurma yiyoruz. Dikkat edin yemeyin. Saç kavurma yenmez. Saç kavurma yenir. Saç o demir levhanın adı. Ç'de de bir şey yok. Aynen C harfi gibi. Yine iki diş birbirine yaklaşıyor. İkisinin arasından çıkıyor. Çakmak, çerçeve, çıkrık, çekmek gibi fazla bir özelliği yok. D ve T'ye geldik. D ve T ikisi de dil harfidir. Dilin ucunun üst diş köküne ya da üst damağa değdirilmesiyle çıkar. Konuşma organlarımızdan dilimiz demiştik. Burada bakın devreye girdi. Söylenişleri aynı olup anlamları ayrı olan sözcükleri yine aynen C'de olduğu gibi D'de de bu tehlike var. Buna da örnek vereyim daha iyi anlayacaksınız mutlaka. İsim olan ad ama hayvan at. Sokaklarda kendi kendine biten yeşillikler ot ama ateş ond. Bir de bu sözcükte ne olur özellikle yanlış yapmayın. Aptala malum olmaz arkadaşlar. Abdala malum olur. Ermiş kişi, ulu kişi anlamındadır abdal. O nedenle Pir Sultan abdaldır. Doğrusu içimi acıtıyor Pir Sultan aptalı duyarsam eğer böyle kullanımını duyarsam çok içim acıyor. Hat bir çizgidir ama haddini aşmak, haddini bilmek derece anlamındadır. Sözcüklerin anlamını bilirsek daha doğru ve düzgün konuşuruz diye düşünüyorum. T harfi de aynen D gibi yine dilin yardımıyla söylenir. Dil ucunun üst diş köküne ya da damağa değdirilmesiyle oluşur. Tabiat, tarak, tiyatro, tombala, titiz gibi. Yalnız yabancı dil bilen arkadaşlar da bazen bu t sesi çınlama gibi çıkıyor nedense. İngilizcedeki t harfiyle karıştırılıyor galiba. Türkiye oluyor. Çitiz oluyor. O İngilizcedeki t harfi D'den herhalde. Dil yukarı damağa gidiyor belki ama benim dilimde Türkçede t harfi dil hafif dışarı doğru dişe dayanıyor. Tiyatro, yani çiyatro değil. O ıslık sesini duymasın kulağınız. Eğer böyle bir ses duyuyorsanız bilin ki yanlış telaffuz ediyorsunuz, yanlış söylüyorsunuz. Tiyatro, tabiat, tombala, tarak, temiz. Bakın ben sanki öttüm şu anda temiz derken. Yanlış söyledim demek ki. Temiz, tertemiz. T harfinin de böyle tertemiz çıkması gerekecek. Evet sessizlerimizden bugünlük de bu kadar. Altyazı M.K.

https://video.neoskola.net/1738228595543.srt

https://video.neoskola.net/1738228595292.srt

Merhabalar efendim. Bugün sessiz harflerimizden F, V, G, K ve yumuşak G'yi göreceğiz.

Söyleniş şekillerini sizlere aktarmaya çalışacağım.

Yine dikkatinizi çekmiştir belki. Söyleniş yerleri hep aynı olan harfleri arka arkaya aldım.

F harfinde de, V'de de alt dudak üst dişe hafifçe değecek.

Alt dudağın üst dişlere dokunup çekilmesiyle oluşan iki harfimizdir.

Zor geldiği için biz araya İ koyuyoruz.

Fırın, far. Bir de isterseniz fötr demeyi bir deneyin bakalım. Nasıl çıkacak?

Bizim Anadolu'da fötür, fötör olmuştur bu. İlla ki onu kullanacaktır. Şapka demez.

Fötür bildiğiniz gibi bir şapka cinsi ama onu kullanmak zorundaymış gibi fötür der, fötör der.

Türkçe'de iki sessiz yan yana gelmediği için bu tür sözcüklerde bayağı zorlanırız.

Yine üzülerek gördüm. Bir ilkokul öğrencisi tren yazarken araya İ koymuştu.

V harfine geçelim. Onun da seslendirilişi aynen.

Efendim, kitle iletişim araçlarının dili etkilememesi mümkün değil.

Kitle iletişim araçlarında izlediğimiz diziler olsun ya da herhangi bir başka programlar olsun,

F, V, G, K ve Ğ Harfleri

https://video.neoskola.net/1738228594996.srt

Merhabalar efendim. Bugün sessiz harflerimizden F, V, G, K ve yumuşak G'yi göreceğiz. Söyleniş şekillerini sizlere aktarmaya çalışacağım. Yine dikkatinizi çekmiştir belki. Söyleniş yerleri hep aynı olan harfleri arka arkaya aldım. F ve V'nin söyleniş yeri aynıdır. F harfinde de, V'de de alt dudak üst dişe hafifçe değecek. Alt dudağın üst dişlere dokunup çekilmesiyle oluşan iki harfimizdir. F ve V. Örnek vereyim. Fal, fanila, film. Film değil, film. Zor geldiği için biz araya İ koyuyoruz. Fırın, far. Bir de isterseniz fötr demeyi bir deneyin bakalım. Nasıl çıkacak? Bizim Anadolu'da fötür, fötör olmuştur bu. İlla ki onu kullanacaktır. Şapka demez. Fötür bildiğiniz gibi bir şapka cinsi ama onu kullanmak zorundaymış gibi fötür der, fötör der. Ama doğrusu fötürdür. Türkçe'de iki sessiz yan yana gelmediği için bu tür sözcüklerde bayağı zorlanırız. Yine üzülerek gördüm. Bir ilkokul öğrencisi tren yazarken araya İ koymuştu. Yapmayalım isterseniz. V harfine geçelim. Onun da seslendirilişi aynen. F gibi vade, varil, veresiye ve Avrupa. Efendim, kitle iletişim araçlarının dili etkilememesi mümkün değil. Kitle iletişim araçlarında izlediğimiz diziler olsun ya da herhangi bir başka programlar olsun, eğer bir şeyi abartarak sunmak gerekiyorsa, evet abartılıyor ve yanlış örnekler veriliyor. Yani Avrupa bizde ne yazık ki yerleşti. Ama o bir film gereği, bir rol gereği abartarak doğallıktan uzak bir şekilde konuşması gereken bir tipti. Ama biz bunu niye günlük yaşantımıza aldık ve sanki doğrusu buymuş gibi kullanmaya başladık, bunu da anlamak mümkün değil. Avrupa Birliği diye bir şey yok tabii ki. Avrupa Birliği var. O velin söylenişine özellikle dikkat edelim. G ve K, dil sırtının, dilin üst kısmının damağın gerisini bir de damağın ön kısmını kapatmasıyla iki ayrı yerde oluşur G harfi. Ne demek istiyorum? Örnekle size anlatacağım onu. İki ayrı yerde oluşur G harfi. Gol, bakın G harfi şurada, gırtlağa yakın bir yerde oluşuyor. Gol, G, burada. G de değil tabii. Gol de. Gargara, garaj, gocuk, arka kısımda oluşuyor. G'nin boğulanma yeri orası. Ama gelin, gezinti, gelincik, gezmek dediğimizde G harfi ağzın orta kısmında, dilin ortasında oluşuyor. Siz de bunları tekrar edin isterseniz fark edeceksiniz. Bir arkada bir de ağzın orta kısmında oluşuyor. Ha tabii yöre ağızları geldi aklıma şimdi. Ben de bir Ankaralı olarak çok duymuşumdur bunu Ankara'nın yerlilerinden. Angaralıyız olur biliyorsunuz zaman zaman, Gayseriliyiz olur. O G'ler K'leşir, K'ler G'leşir. O yöre ağızıdır onlar. Onlara bir sözümüz yok. Bizim buradaki amacımız standart Türkçeyi. Yani İstanbul Türkçesinin doğru okunuşunu, söylenişini sizlere aktarmak. K harfi de aynen G gibi. İki ayrı yerde boğumlanıyor. Kocaman derseniz K harfi burada oluşuyor. Kapkara derseniz yine burada oluşuyor. Karakartal dediğimizde yine burada. Ama kirpi, kilim, kim, kibir dediğinizde yine dilin orta kısmında, yani ağzın orta kısmında, iç kısmında oluşan bir K harfi çıkarıyorsunuz. Geldik yumuşak geyiğe. Türkçenin jokeri. Yumuşak geysiz bir Türkçe düşünemiyorum. Neden derseniz hece uzatır. Dil bilimde der ki eğer bir dilde uzun heceler fazla ise o dil mükemmel bir dildir. Efendim yumuşak geyiğe özellikle dikkat etmenizi rica edeceğim. Bakın Türkçe zaman zaman estetik kaygıyla yazıldığı gibi okunmaz, okunduğu gibi yazılmaz dedik. Yapacağım yazdınız. Yazı da bu. Ama bunu okurken yapacağım. Oradaki yumuşak ge size heceyi uzattırdı ve melodiyi çıkarttı. Dilin melodisini, ahengini çıkarttı. Ne oldu bizde son zamanlarda? Yapacağım, edeceğim, geleceğim, gideceğim, öpeceğim, sakın ha. Yani dilin bütün güzelliğini yok ettik. Çok ilkel bir söylem gibi geliyor insanın kulağına. İlla ki yazacağız, illa ki okumayacağız. Benim bazı öğrencilerim hocam ne kadar alemsiniz. Okumayacağınız şeyi bize niye yazdırıyorsunuz diyorlar. E ne yapsınlar onlar işin kolayına kaçmayı öğrenmişler. Biraz zorlanacağız, yazacağız ama okumayacağız. Bu sade Türkçe'ye has değil ki. Fransızca'da niye jotheme yazıp jothem okuyorlar acaba? Bu e'yi okumuyoruz yazmaya ne gerek var diyen bir Fransız var mıdır acaba? O nedenle yumuşak ye'ye lütfen sahip çıkalım. Yumuşak ye'yi yazacağız okumayacağız öyle mi? Evet. Ama o bize kendini üç türlü okutuyor. Bakın birinci şekli nasıl? Yağmur yağıyor. Nasıl yazıyoruz bunu? Yağmur yumuşak ye ile. Peki okuyun. Yağmur demiyorsunuz ki. Yağmur diyorsunuz. Ne oluyor orada? A sanki uzuyor biraz değil mi? İşte o uzayan A yumuşak ye'nin yüzünden. Birinci koşul, birinci söyleniş şeklinde yumuşak ye, kendinden önceki harfi iki kere okutur. Hece uzatır. Yapacağım, koşacağım, uyuyacağım. Bağdaş, çağdaş, dağa çıkmak gibi. Dağa çıktım diyemezsiniz zaten. Çok yetici gelir. Bazen ne olur? Bakın yumuşak ye. Yine illaki yazıyoruz. Eğitim yazın. Eğitim yazın. Yumuşak ye ile yazıyoruz. Okuyun bunu lütfen. Milli eğitim. O yumuşak ye sesini çıkaramazsınız zaten orada. Lütfen orada duyduğunuz sesi iyi algılayın. Eğitim. Alıyor musunuz bir ye sesini? Ye sesi çıkıyor. Milli eğitim. Eğlence. Yumuşak ye ile yazıyorsunuz. Ne sesi duyuyorsunuz? Kendinizi istediğiniz kadar zorlayın. Yumuşak ye sesi çıkmaz. Yumuşak ye kendini orada ye olarak okutur. Öyle değil mi? Bakın bu şimdi tabi yine diziler ve kitle iletişim araçlarının bize armağanı olduğu şekilde çok yanlış dımı şeklinde bir tuhaflık var. Yok hükmünde bunlar tabi. Hatta ben hiç söylememiş dahi olayım bunu. Öyle değil mi? Oradaki yumuşak ye yeleşti. Türkçede A ve E'ler zaman zaman I'ya U'ya İ'ye dönüşür. Bakın yapacağım da yapacağım oldu. A I'laştı. Neden? Estetik kaygıyla. Kulağa daha hoş geliyor. Dilin melodisini çıkarıyor. Ya da uyuyacağım yazdınız. Uyuyacağım U'laştı belli belirsiz. E'de de bir aynı özellik var. Öpecek yazarsınız öpücek okursunuz üyüleşir. İçecek yazarsınız içecek okursunuz iyileşir. A ve E'nin böyle bir özelliği vardır. İşte bu öyle değil mi de de değil mi yazı da evet. Ama okurken o E'nin iyileşme kuralını da gündeme alacağız. Onu iyileştireceğiz. Yumuşak ye de ye olacak. Öyle değil mi? Olacak. Doğrusu bu. Eğer bu böyleyse yumuşak ye ile yazarsınız ye şeklinde çıkar. Oradaki yumuşak ye. Bir üçüncü şekli var ki orada biraz şaşırabilirsiniz. Zaman zaman yumuşak ye kendini belli belirsiz bir şekilde ama V gibi hissettirir. Kulağa V gibi gelir. Soğan. Yumuşak ye ile yazıyoruz. Okuyun bunu. Soğan doğramak. Tabii ki şu değil. Soğan demiyoruz. V'nin nasıl söyleneceğini biliyoruz. Alt dudak üst dişe değecek. Hayır böyle söylemiyoruz. Soğan doğradım demiyoruz tabii ki. Ama okuyun. Soğan. Çok belli belirsiz bir V harfi çıkıyor orada. Koğuş. Yumuşak ye ile yazıyoruz. Yine çok belli belirsiz bir V. Övünmek. Türk övün, çalış, güven. Övün. Yemek vaktiyle karıştırmayın bunu. Peki onu nasıl ayırt edeceğiz hocam? Diye çok soruyla karşılaşıyorum. Vurguyla. Türkçe bir vurgu dilidir. Vurguyla o iki anlamı çıkartacağız. Birbirinden farklı olan iki anlamı. Evet yumuşak ye böyle. Dediğim gibi Türkçenin jokeri. Hece uzatır. Bir dildeki uzun heceler ne kadar fazlaysa o dil. Melodisi olan, ahengi olan, aksamlı dillerdir onlar. Türkçe de bunlardan biridir. Yumuşak ye'ye sahip çıkalım lütfen.